Het dak van de wereld Waar gaat deze les over? Het ontstaan van bergen De Himalaya Berggordels Hoe bergen veranderen Inhoud is vastgesteld a.d.h.v. de docentenhandleiding van de methode.

Het ontstaan van bergen…. De aarde is een gloeiend hete bol. Doel: Laten zien dat we op een goeiende, vloeibare bol wonen. Toelichting: Je kunt de aarde wel een beetje vergelijken met een perzik. Een harde kern, een zachte laag en een harde schil die eigenlijk heel erg dun is vergeleken met de rest. In de kern van de aarde is het wel 4500 graden Celsius. Vlak onder de korst is de temperatuur nog altijd 1000 graden Celsius.

Het ontstaan van bergen…. Doel: Uitleggen waarom de aardkorst beweegt; Toelichting: Onder de aardkorst is alles steeds in beweging door convectiestromen. Wat heet is wil naar boven. Daardoor verschuiven de aardplaten. Onder de aardkost is alles steeds in beweging door de temperatuur.

Het ontstaan van bergen…. Doel: Principe van de drijvende platen laten zien. De aardkorst drijft op die steeds bewegende zachte laag.

Het ontstaan van bergen…. 250.000.000 jaar geleden was er maar één groot continent: Pangea. Doel: Duidelijk maken hoe ingrijpend dit proces is voor het uiterlijk van de aarde. Opmerking: Door de vormen van de continenten nu, kun je zien dat ze vroeger aan elkaar vast zaten. Ook kun je meten in welke richting de platen bewegen.

Het ontstaan van bergen…. Doel: Op dit plaatje kun je het nog eens goed bekijken en toelichten.

Het ontstaan van bergen…. En dat gaat nog steeds door! Afrika is bezig langzaam uit elkaar te scheuren. Doel: Met een voorbeeld laten zie dat dit proces nu nog steeds aan de gang is, met een aansprekend voorbeeld. Toelichting: De grote slenk in Afrika wordt veroorzaakt door het feit dat dit continent daar bezig is uit elkaar te scheuren. Met uitzondering van de noordelijke begrenzing van Afrika, landen als Marokko en Algerije, zijn grote aardbevingen in het Afrikaanse continent relatief zeldzaam. Het mechanisme van de beving wordt gevormd door het Oost-Afrikaanse slenkengebied. Dit is een gebied waar het gesteente uit de mantel van de aarde omhoog beweegt en vervolgens dicht onder het aardoppervlak zijdelings wegvloeit. Het gevolg hiervan is dat Oost-Afrika langzaam loskomt van de rest van het Afrikaanse continent met een paar centimeter per jaar. Het gebied kent daarom ook vulkanisme zoals dat van de Kilimanjaro. De grote meren zoals het Tanganjikameer en het Malawimeer zijn ontstaan door de vorming van slenken in dit gebied.

Het ontstaan van bergen…. Nu bestaat de aardkorst uit een aantal grote platen die niet netjes dezelfde kant op bewegen. Doel: Totaaloverzicht geven van de plaatbewegingen en een paar bekende voorbeelden aanwijzen en vertellen welke gevolgen daar merkbaar zijn. Opmerkingen: Bergvorming, Tsunami Inonesië, San Andreasbreuk San Francisco.

Het ontstaan van bergen…. Je kunt het vergelijken met ijs dat op water drijft en in beweging komt. Doel: Met een eenvoudig voorbeeld van dichtbij (IJsselmeer) het principe van schollentektoniek kort samenvatten.

Het ontstaan van bergen…. Net als bij kruiend ijs drukken de aardplaten elkaar omhoog en zo ontstaan bergen. Welk gebergte ontstaat hier? Doel: Overgang naar volgende onderwerp: Himalaya.

De Himalaya…. Doel: Ontzag

De Himalaya…. 40 bergtoppen hoger dan 7.000 meter en 10 toppen van meer dan 8.000 meter! De hoogste is de Mount Everest met 8.848 meter! Vernoemd naar Sir George Everest Doel: Met een paar feiten duidelijk maken waar de titel ‘Het dak van de wereld’ op gebaseerd is. Toelichting: Mount Everest is vernoemd. In 1847 zag Andrew Waugh de Mount Everest voor het eerst. Hij bestudeerde toen de Kangchenjunga. Men dacht toen dat dat de hoogste berg op aarde was, maar het is nummer 3 van de hoogste bergen, op nummer 2 staat K2 en op nummer 1 staat de Mount Everest. Omdat dat dat toen nog niet bekend was, noemde hij de Kangchenjunga piek a en de Mount Everest piek b. Een van de medewerkers van Waugh noemde de Mount Everest Piek XV. Zo werd hij vanaf 1854 genoemd. Toen duidelijk werd dat piek XV de hoogste berg op aarde was, moest hij een andere naam krijgen. Er bestonden al een heleboel namen voor de berg, maar Waugh wilde een nieuwe naam. Omdat hij wist dat George Everest al veel werk had gedaan met die berg, vond hij dat hij naar zijn voorganger vernoemd moest worden. Everest wilde dat eigenlijk niet, bergen kregen meestal lokale namen. Maar in 1865 werd de officiële naam Mount Everest. Eind mei 2003 is het vijftig jaar geleden dat een expeditie de top van de Mount Everest heeft bedwongen. Chinese media grijpen dit jubileum aan om de berg zijn oorspronkelijke naam terug te geven. Ze roepen de internationale gemeenschap op de berg niet langer met het ‘kolonialistische’ Everest aan te duiden, maar met de heilige Tibetaanse naam ‘Qomolangma’. Dit zou de naam zijn die de berg had voor hij naar de Brit Everest werd vernoemd die hem in 1852 op de kaart zette. De Chinezen betwisten die ontdekking; zelf zouden ze de top reeds in de achttiende eeuw hebben gelocaliseerd en beschreven. Critici beschuldigen de Chinezen van eenzelfde arrogantie als ze de Britten verwijten. Er bestaan zoveel namen voor de top: Nepalezen noemen hem Sagarmatha, de Tibetanen zelf Chomolungma; waarom dan net de Chinese naam kiezen? Bovendien maakt het op velen een merkwaardige indruk dat uitgerekend China pleit voor eerherstel van Tibetaans cultuurgoed.  

De Himalaya…. En hoge bergen moeten beklommen worden. De eerste bedwingers van de Mount Everest (1953): Edmund Hillary en Tenzing Norgay Het uitzicht dat ze vanaf de top hadden……

De Himalaya…. Richting Nepal Richting Tibet Doel: Ontzag wekken. Toelichting: Let op de zwartverkleuring naar boven toe. Zeer ijle lucht.

De Yeti! Of Bigfoot De Himalaya…. Sommige bergbeklimmers beweren sporen te hebben gevonden van een vreemd wezen: De Yeti! Of Bigfoot Doel: onderwerp even verluchtigen.

Berggordels…. Doel: Totaaloverzht van de aarde laten zien om de berggordels aan te kunnen wijzen.

Hoe bergen veranderen…. Door verwering en erosie Door water en wind: Doel: de invloeden laten zien waardoor bergen veranderen. Een windkanter: Steen met winderosie

Hoe bergen veranderen…. Winderosie in de Sahara:

Hoe bergen veranderen…. Wind en water in The Grand Canyon:

Hoe bergen veranderen….

Hoe bergen veranderen…. Erosie door menselijke activiteit.

Hoe bergen veranderen….

Hoe bergen veranderen…. Ontboste bergen:

Bergen ontstaan ook door vulkanen…. Doel: laten zien dat bergen ook ontstaan door vulkanen. Toelichting: Wijzen op ‘The ring of fire’ en uitleggen waarom dit zo heet. Wijzen op Hawaï, een eiland dat eigenlijk een enorme berg (vulkaan) in zee is.

Bergen ontstaan ook door vulkanen…. Zo werkt een Hotspot zoals Hawaï…. Doel: nog iets meer vertellen over Hawaï als voorbeeld van een berg in zee. Uitleggen wat een hotspot is.

Wist je dat? Een vulkaan in de Waddenzee! Sinds een aantal jaren weten we dat eeuwen geleden, even ten zuiden van waar nu Vlieland ligt, een vulkaan stond met een hoogte van 1 000 en (aan de basis) een diameter van 15 000 meter. Hij is lange tijd actief geweest, die Zuidwalvulkaan. Maar inmiddels is de vuurspuwer letterlijk dood en begraven: de top van de berg ligt zo’n 2 000 meter onder de bodem van de Waddenzee.