Casuistiekbespreking Dementie en Palliatieve zorg Het Gasthuis 23 september 2014 Jessica Ruisbroek geriatrie/dementieverpleegkundigen bij het GOAC Amnon Weinberg, lid regionaal palliatief Team Waardenland, SCEN arts specialist ouderengeneeskunde Rivas

Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen   Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Bedrijfsnamen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk …    2

Geriatrisch Onderzoek en Advies Centrum GOAC Geriatrisch Onderzoek en Advies Centrum

Casemanagement bij dementie Voor wie: GOAC Diagnostiek Omgangsadvies Indicatieadvies Casemanagement bij dementie Voor wie: Cliënten met klachten op gebied van geheugen, stemming, gedrag, somatisch gebied en overbelasting van mantelzorg

Observeren Inventariseren Rapporteren Coördineren Volgen of Overdragen Spin in het web Observeren Inventariseren Rapporteren Coördineren Volgen of Overdragen

Literatuur Vilans ea 2013: Handreiking voor een goede samenwerking tussen palliatieve zorg en dementie zorg Richtlijn Pallialine 2010 Dementie

Even herinneren… “ Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard”.

In schema

Enkele getallen De Gezondheidsraad schat dat in 2020 in Nederland ongeveer 230.000 personen lijden aan dementie, met een verwachte stijging naar 400.000 personen in 2050. Bij dementie is genezing van de onderliggende aandoening niet mogelijk. Mensen met dementie sterven aan complicaties van de dementie bv. een longontsteking of aan comorbiditeit. Slechts veertien procent van de mensen met dementie overlijdt in de laatste fase van deze ziekte. Overlap dementiezorg en palliatieve zorg. Regio Waardenland 6000 dementerenden.

Gevolgen van dementie Problemen met eten en drinken: oorzaak? Pijn: effecten, ondersignalering,-behandeling Pneumonie: old men’s friend Paratonie: mobiliteit Probleemgedrag: DDD “Polifarmacie” Participatie: wikken en wegen Functieverlies > PZ < conditieverlies

Integrale zorg Focus op kwaliteit van leven, zoals het controleren van de symptomen (pijn, stress, ongemak) en het creëren van veiligheid en vertrouwen. Holistische benadering waarbij rekening wordt gehouden met de levenservaringen van de cliënt en zijn of haar huidige situatie. Zorg voor zowel de persoon met dementie als voor zijn of haar mantelzorger(s) en naasten. Respect voor de keuzes van de cliënt en of zijn mantelzorger(s) en naasten. Mate van wilsbekwaamheid. Nadruk op open communicatie, naar de zorgvrager maar ook naar de mantelzorgers en naasten en naar collega’s. Anticiperend beleid. Casemanagement: van de diagnose tot in de terminale fase.

Waar moeten we heen? Het verbinden van een keten dementie met het netwerk palliatieve zorg op organisatorisch en uitvoerend vlak. Deskundigheidsbevordering van zorgmedewerkers op het gebied van palliatieve zorg bij mensen met dementie. De keten dementie (geriatrie) en het netwerk palliatieve zorg hebben samenwerkingsafspraken. Het consultatieteam palliatieve zorg en het casemanagement dementie hebben afspraken over expertise-uitwisseling en casuïstiek bespreking. Laagdrempelige verwijzing en consultatie. PZ is integraal deel van dementiezorg (e.a. chronische ziekten)

Advanced care planning Stap voor stap samen beslissen Zorgplanning met het oog op de toekomst PPeriodiek overleg tussen zorgverleners, cliënten en naasten/vertegenwoordigers gericht op wensen tav het levenseinde Voorkómen van ongewenste en medisch zinloze behandelingen en zorg

Wat is anders bij dementie? Steeds meer mensen met dementie Palliatieve zorg is niet alleen maar zorg in de laatste fase Geen genezing, wél kwaliteit van leven Ondersteuner van de mantelzorger Behoefte aan speciale vorm van palliatieve zorg Bundeling van krachten en expertise verhoogt de kwaliteit van zorg

Wanneer overleg? Markeringsgesprekken Na diagnose Bij complicaties (thuis of in ziekenhuis) Bij achteruitgang Als het sterven in zicht komt Surprisevraag …….

Wensen tav Behandeling: hoever wil ik doorgaan, tegen welke prijs? Zorg en begeleiding: welke hulp heb ik nodig en van wie wil ik die ontvangen Wonen: waar wil ik dat het eindigt? Hoe zorg ik ervoor dat mijn lijden draaglijk blijft …..

Wilsbeschikking Nu ik het zelf nog (goed) kan aangeven: Behandelbeperkingen: reanimatie, ziekenhuisopname, bestrijden complicaties, doorbehandelen …. Euthanasieverklaring: zelf geschreven / standaard Volmacht tav medisch beleid

Bij dementie …. Wat is te voorzien, hoe is het beloop bij mij? Hoe kan ik grenzen aangeven voor de toekomst? Wie is er voor/namens mij? Response shift: meebewegen met het beloop? Hoe worden mijn wensen en mijn lijden beoordeeld?

Methodische aanpak: voorwerk 1 Historie: heeft de patiënt eerder al iets besproken of vastgelegd over een behandeling in het algemeen, of specifiek voor bijvoorbeeld reanimatie?

Voorwerk 2 Voorwerk voor gesprek door de hulpverlener(s): zijn alle problemen voldoende in kaart gebracht? Hoe interacteren de problemen met elkaar?

Voorwerk 3 Definieer tijdens het gesprek uw gesprekspartner en eventuele toehoorders: wie neemt in dit gesprek de beslissingen (patiënt, vertegenwoordiger/mantelzorger, dokter), is er een toehoorder aanwezig (bijvoorbeeld verzorging, extra familie)?

Voorwerk 4 Bepaal levensvisie en beleving: kwaliteit van leven, levensovertuiging of geloof, beleving (wat doet het met u?), culturele verschillen tussen arts en cliënt en ook andere hulpverleners.

Voorwerk 5 Identificeer behandeldoelen: niet strikt medisch (onafhankelijkheid, wonen, zorggerelateerde doelen), mensen met een chronische ziekte: veranderend perspectief.

Keuzegesprek 6 Uitleg, uitwisselen informatie (choice talk) Hierbij hoort ook het op een heldere manier bespreken van kansen.

Optiegesprek 7 Option talk: vormgegeven door 1 t/m 5 (evt. met keuzehulp). Welke keuzes heb ik eigenlijk?

Beslissingsgesprek Decision 8 stel een zorgplan op met behulp van stap 1 t/m 7 (decision talk). Elwyn ea Shared decision making: wie doet dit en wie worden betrokken? Competenties?