LES 1 LESMODULE LAAGGELETTERDHEID Laaggeletterdheid: een probleem

Laaggeletterdheid Lesmodule met 4 delen: Wat is laaggeletterdheid? Hoe herken je laaggeletterdheid? Waar kan je naar verwijzen als je iemand tegenkomt die laaggeletterd is? Wat betekent laaggeletterdheid voor kinderen? Wat kun je op je BPV met het thema laaggeletterdheid doen? Introduceer de lesmodule

Komt dit je bekend voor? Een voorbeeld van campagnes gericht op het thema laaggeletterdheid. De campagnes worden veelal geïnitieerd door Stichting Lezen & Schrijven en door Educatie-afdelingen van roc’s (daar krijgen de laaggeletterden immers les). De mensen met de t-shirts met letters zijn ex-laaggeletterden: ambassadeurs laaggeletterdheid. Ze helpen met deze campagnes aan taboedoorbreking rondom het thema laaggeletterdheid. Met het laten zien van deze voorbeelden activeer je mogelijk de voorkennis van de studenten rondom het thema laaggeletterdheid.

Laaggeletterdheid Bron: refdag.nl Hier zie je prinses Laurentien in de OBA (Openbare bibliotheek Amsterdam) voorlezen. Waarom een foto van Prinses Laurentien? Zij is ambassadrice/boegbeeld van de Stichting Lezen & Schrijven, de stichting die op landleijk niveau aandacht voor het onderwerp laaggeletterdheid genereert en met allerlei initiatieven bijdraagt aan preventie (aandacht voor voorlezen bijvoorbeeld) en bestriding va laaggeletterdheid. Prinses Laurentien heeft zelf ook een aantal kinderboeken geschreven. Bron: refdag.nl

“Wat ik nu geschreven heb, kon ik vroeger niet lezen!?” Het verhaal van Jos Jos Niels is ambassadeur laaggeletterdheid. Hij heeft op volwassen leeftijd pas (beter) leren lezen en schrijven. In het filmpje onder de link zie en hoor je zijn verhaal. Introduceer het filmpje kort. Het is (waarschijnlijk) de eerste echte kennismaking van de studenten met het thema laaggeletterdheid. Stel na het bekijken van het filmpje een aantal vragen aan de studenten, bijvoorbeeld: wat viel je het meeste op aan het verhaal van Jos? Wat vond je heel bijzonder? Over hoeveel laaggeletterden sprak men in het filmpje? Had je gedacht dat Jos laaggeletterd was als je bij hem in de zaak zou zijn geweest? Waar was Jos het meest verdrietig over en waarom denk je dat? “Wat ik nu geschreven heb, kon ik vroeger niet lezen!?” Bron: streekjournaal.nu

Laaggeletterdheid Waarom aandacht voor laaggeletterdheid in jouw opleiding? Op je BPV plaats en later in je werk krijg je te maken met kinderen en met ouders. Als ouders laaggeletterd zijn, lopen de kinderen ook kans laaggeletterd te raken. Wat kan jij doen in jouw werk? Voorkomen van laaggeletterdheid bij jonge kinderen. Bijdragen aan het bestrijden van laaggeletterdheid bij ouders. Maak nu de koppeling naar de eigen stageplek en toekomstige werkplek van de studenten. Laat de studenten zelf nadenken waarom dit thema onder de aandacht komt in hun opleiding.

Wat is laaggeletterdheid? Eerst zelf bedenken: wat houdt laaggeletterdheid in? Daarna informatie over laaggeletterdheid. Opdracht: Lees het verhaal van Jos. Vorm een tweetal. Praat met elkaar over wat het voor Jos betekent om laaggeletterd te zijn. Vul samen het werkblad in. Je kunt het verhaal van Jos uit de lesbeschrijving kopieren en uitdelen (op stroken papier) aan de studenten, je kunt het voorlezen of op dia zetten.

Wat is laaggeletterdheid? Het verhaal van Jos. Jos heeft moeite met lezen en schrijven. Waar heeft hij veel last van in het dagelijks leven? Wat is zijn belangrijkste probleem? Wat zijn de gevolgen van dat probleem?

Wat is laaggeletterdheid? Wat betekent LAAGGELETTERDHEID nu precies? Iemand is laaggeletterd of functioneel analfabeet als hij of zij niet in staat is gedrukte of geschreven informatie te gebruiken om: te functioneren in de samenleving; te functioneren op de werkplek; eigen doelstellingen te realiseren; eigen kennis en ontwikkeling te realiseren. Laat de studenten weer eerst zelf nadenken over de definitie van laaggeletterdheid. Daarna ga je in op wat de term precies betekent.

Wat is laaggeletterdheid? En wat is analfabetisme? Laaggeletterd Analfabeet Laaggeletterdheid is een breed begrip. Officieel ben je laaggeletterd als je niveau 2F niet beheerst. Analfabetisme is een smaller begrip. Je bent analfabeet als je de technische vaardigheden om te lezen en te schrijven niet beheerst. Dat kom t minder voor dan laaggeletterdheid uiteraard. Meestal zijn het ouderen of eerste generatie migranten die echt analfabeet zijn. Goed om te weten dat er ook voor mensen die laaggeletterd zijn en die dus wel wat kunnen lezen en schrijven, maar niet voldoende om goed en zelfstandig te functioneren, mogelijkheden voor scholing zijn.

Aantallen laaggeletterden Is het aantal laaggeletterden in Nederland hoger of lager dan 1.000.000? 1.500.000 Dit is ongeveer 13% van de bevolking (15-75 jaar) Er volgen nu een aantal quizvragen. Je kunt de studenten rode en groene kaartjes geven en die op laten steken om aan te geven welk antwoord zij denken dat goed is (Globaal: rood = minst wenselijke antwoord, dus hoge aantallen bijvoorbeeld, groen = meest wenselijke antwoord, laagste aantal dus). De studenten kunnen ook hun hand opsteken ipv met gekleurde kaartjes te werken. Laat de studenten wel actief meedoen hier, dat maakt ze het meest betrokken.

Aantallen laaggeletterden Is het aantal laaggeletterden in Nederland hoger of lager dan 1.000.000? Minder, ongeveer 33% is allochtoon Het absolute aantal autochtone laaggeletterden is hoger dan het absolute aantal allochtone laaggeletterden. Relatief gezien komt analfabetisme wel voor bij een groter deel van de allochtonen dan de autochtonen.

Aantallen laaggeletterden Is het % laaggeletterde jongeren hoger of lager dan 5%? 7% van de jongeren 15-24 jaar Eén op de vijf schoolverlaters op mbo niveau 1 en 2 Eén op de vijf brugklasleerlingen is niet in staat lesmateriaal begrijpend te lezen

Aantallen laaggeletterden Hoeveel laaggeletterden telt de gemeente Arnhem? 5 10 15 20 25 30 35 40 Laag opgeleid Niet-werkend werkloos allochtoon 55-74 jaar Percentage (%) Arnhem Landelijk Deze die gaat over de situatie in Arnhem. Het is aardig om voor de leslocatie waar je werkt (of een grote stad in de buurt daarvan) uit te zoeken wat het percentage en aantal laaggeletterden is (via een google-actie bijvoorbeeld). Dan kan je die getallen invoegen op deze dia. Je kunt het diagram dan weglaten. Als je het diagram laat staan: het geeft aan dat bij de genoemde doelgroepen laaggeletterdheid relatief veel voorkomt. Dus als een gemeente bijvoorbeeld veel laagopgeleide mensen telt, en ook veel ouderen, allochtonen en niet-werkenden, dan heb je een indicatie dat in die gemeente laaggeletterdheid meer dan gemiddeld zal voorkomen. 16 % = ongeveer 24.000 inwoners

Oorzaken van laaggeletterdheid De oorzaken van laaggeletterdheid zijn op te delen in de drie genoemde categorieen. Bespreek alledrie de categorieen en vraag naar voorbeelden bij de studenten. Benoem ook het snijvlak dat je in de afbeelding ziet, waar de drie soorten oorzaken samenkomen. Dat betekent dat als er bij iemand sprake is van én individuele beperkingen, én een taalarme thuisomgeving én ontoereikend onderwijs, dat de kans op laaggeletterdheid dan wel heel groot is.

Oorzaken van laaggeletterdheid Algemene leer- en gedragsproblemen, (concentratiestoornis, taalzwakte en dyslexie) Weinig opleiding (bijvoorbeeld door ziekte, lichamelijke handicap, spijbelen, voortijdig schoolverlaten of een reizend bestaan) Een taalachterstand, omdat thuis een vreemde taal/dialect wordt gesproken Opgroeien in een ‘taalarme’ omgeving Onvoldoende aandacht en begeleiding op school Het wegzakken van de vaardigheden. Bij lezen en schrijven geldt het motto “use it or loose it” Problematische thuissituatie Hier worden een aantal voorbeelden genoemd. Bespreek kort wat nog niet aan bod is gekomen bij de vorige dia.

Gevolgen van laaggeletterdheid Voor wie een probleem? 20% van de laaggeletterden is werkloos. Van de laaggeletterden heeft meer dan 70% geen betaalde baan. 25% van de laaggeletterde mannen heeft een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Laaggeletterden maken vaker gebruik van de gezondheidszorg. Laaggeletterdheid kost de staat jaarlijks ongeveer 537 miljoen euro. Hier wordt ingezoomd op de gevolgen voor de maatschappij.

Gevolgen van laaggeletterdheid Zelfstandigheid Onafhankelijkheid Eigenwaarde Hier wordt ingezoomd op de gevolgen van laaggeletterdheid op individueel niveau. Dat is ook aan de orde geweest bij het bespreken van het werkblad. Wat betekent dit voor de kinderen van laaggeletterde ouders?

Terug naar Jos Je weet nu: Wat laaggeletterdheid is; Hoeveel laaggeletterden er in Nederland zijn; Wat oorzaken van laaggeletterdheid zijn; Wat gevolgen van laaggeletterdheid zijn. Wat is bij Jos de oorzaak van zijn laaggeletterdheid? Bespreek in groepjes van 3. Schrijf je ideeën op gekleurde kaartjes en plak ze op de flap. Laat de studenten zelf aan de slag gaan. Ze weten nu meer over wat laaggeletterdheid is en wat mogelijke oorzaken zijn. Bespreek de uitkomsten plenair. Benadruk dat er vaak niet één oorzaak is maar een samenkomen van verschillende oorzaken. Leg ook de koppeling naar de BPV: de studenten hebben in elk geval invloed op één van de oorzaken: het onderwijs.

Tot de volgende keer!