besloten ruimten Veilig werken in SNR UPDATE 2010 BOB Project Modelaanpak BBS Versie 2.0

2 Voorstellen deelnemers Wie ben ik? Wat doe ik met besloten ruimten? Welke vragen heb ik over de norm/ standaard besloten ruimten?

3 Inhoud Wat is een besloten ruimte Gevaren van besloten ruimten Voorzorgsmaatregelen Rollen en verantwoordelijkheden Reddingsplan

4 Een gesloten of deels open omgeving met een al dan niet vernauwde toegang die niet is ontworpen voor het verblijf van personen, en waar risico bestaat op letsel of gezondheidsschade door gevaarlijke stoffen, omstandigheden of activiteiten. Gevaren: –Brand- en explosiegevaar –Verstikking –Bedwelming, vergiftiging –Elektrocutie –Vallen, uitglijden, vallende voorwerpen Wat is een besloten ruimte ?

5 Een besloten ruimte betreden Betreden verwijst naar zowel volledig als gedeeltelijk lichamelijk betreden. Ook als alleen het hoofd in de opening van de besloten ruimte wordt gestoken.

6 Kenmerken van een besloten ruimte Moeilijk toegankelijk Slecht geventileerd Meestal beperkt van omvang Geen of beperkte dagverlichting

7 PuttenSleuven Afhankelijk van de omstandigheden Voorbeelden van mogelijke Besloten Ruimten

8 Besloten ruimten herkennen Besloten ruimten in de fabriek zijn gemarkeerd met waarschuwingsborden of entry-tags Sommige zijn echter niet zo opvallend. Daarom is het belangrijk dat u besloten ruimten kunt herkennen. Is dit een besloten ruimte?

9 Gevaren van besloten ruimten

10 Verhoogd brand- en explosiegevaar Verhoogd vergiftigingsgevaar Verhoogd verstikkingsgevaar Verhoogde kans op te veel zuurstof Verhoogde kans op elektrocutie Kans op vallen en bekneld raken Kans op getroffen worden door bewegende delen Gevaren van besloten ruimten

11 Oorzaken van lage zuurstofniveaus –langzaam oxideren van metalen (roesten) –ontbranding, lassen –vervanging van zuurstof door andere gassen (inertie) –het gebruik van inert lassen en onvoldoende ventilatie –fermentatie van organisch materiaal (“rotten”) Zuurstofarme lucht

12 In zuurstofrijke lucht is het zuurstofpercentage > 21% Dit kan brandbare en ontvlambare materialen spontaan en flink laten ontbranden Zuurstofrijke lucht Atmosferische condities

13 Oorzaken van een hoog zuurstofniveau –Lekkage van materiaal dat zuurstof bevat (bijvoorbeeld: slang snijbrander) –Onbedoeld gebruik van zuurstof in plaats van lucht of inert gas –Opzettelijk toevoegen van zuurstof Zuurstofrijke lucht

14 Effect van een afnemend zuurstofniveau Zuurstof (%) Effect 21 % Zuurstofrijk, vergroot brandgevaar 20,9%Normaal zuurstofniveau in omgevingslucht 20% Minimaal veilig zuurstofniveau % Moeilijker ademhalen versnelde hartslag, slechte coördinatie % Misselijkheid, overgeven, wankelen, immobiliteit, bewustzijnsverlies en ineenzakken < 6% Zeer moeilijk ademhalen, overlijden

15 Voorbeelden van ontstekingsbronnen Brand- en explosiegevaar Open vuur Vonken of lichtbogen geproduceerd door elektrische apparatuur, bliksem en elektrostatische (ont)lading Hitte van frictie tijdens het boren of andere snijbewerkingen zonder vuur Hete oppervlakken boven de zelf- ontbrandingstemperatuur (hete leiding, hete uitlaat)

16 Andere voorbeelden van ontstekingsbronnen –Pyrofoor materiaal (bijvoorbeeld: ijzersulfide) –Ander hevig reactief materiaal dat voldoende hitte kan produceren voor ontbranding. Brand- en explosiegevaar

17 Blootstelling aan giftige chemicaliën hebben letsel of de dood tot gevolg, afhankelijk van de concentratie, de duur van de blootstelling en de kenmerken van de stof Vergiftigingsgevaar Atmosferische condities Acute effecten – kortdurende blootstelling aan hoge concentratie (bijv. zwavelzuur) Chronische effecten – langdurige blootstelling aan lagere concentratie (bijv. benzeen)

18 Oorzaken van een giftige atmosfeer Werk dat wordt uitgevoerd in de besloten ruimte –schilderen, lassen of solderen, etc. waarbij giftige dampen vrijkomen –oplosmiddelen die worden gebruikt voor reinigen en/of ontvetten Vergiftigingsgevaar

19 Chemicaliën opgeslagen in besloten ruimten –Gevaarlijke stoffen produceren giftige dampen die in de lucht blijven hangen door slechte ventilatie (en kans op brand en explosie nemen toe). –Giftige dampen komen vrij wanneer restmateriaal wordt verwijderd of gereinigd. Omgeving van de besloten ruimte –Giftige gassen uit processen die plaatsvinden in de buurt van de besloten ruimte. Deze kunnen de besloten ruimte binnendrijven en zich daar opstapelen. Vergiftigingsgevaar

20 Fysieke gevaren in besloten ruimten Fysieke gevaren Draaiende of bewegende mechanische onderdelen kunnen een gevaar vormen in een besloten ruimte: –Gebruik van mechanisch gereedschap en materiaal –Onbedoeld activeren van machines of materiaal Handslijpmachine

21 Hoog geluidsniveau van machines/gereedschap –Boren, slijpen, hameren, etc. Fysieke gevaren Gevaar door elektrocutie van draagbaar handgereedschap en lampen

22 Thermische belasting –Temperatuur niet > 35°C –Onvoldoende koelen van vat –Heet werk (bijv. lassen) –Werken bij warm weer Fysieke gevaren Radioactieve bronnen –Röntgenen van lasverbindingen

23 Veel voorkomende onveilige omstandigheden in besloten ruimten Onveilige omstandigheden Beperkte toegang Bewegende delen Vallend gereedschap/materiaal Bevangenheid/verdrinken –Onjuist stutten van graafwerkzaamheden –Vrije vaste stoffen (bijv. katalysatoren)

24 Onveilige omstandigheden Slecht zicht Ontbreken van goede verlichting Gladde vloeren / valgevaar

25 Andere gevaren in besloten ruimten Andere gevaren Gevaar voor bedwelming en vergiftiging –Giftige en bijtende chemicaliën kunnen letsel veroorzaken door inademen van nevel of damp, huidcontact of door inslikken (bv. natriumhydroxide, zwavelzuur) Lasgevaar –Hete oppervlakken, ultraviolette straling, inert gas (reukloos!)

26 Voorzorgsmaatregelen

27 Vraag altijd: Is het noodzakelijk dat u de besloten ruimte betreedt? Kan het werk worden uitgevoerd van buitenaf? GA NOOIT IN EEN BESLOTEN RUIMTE ALS DIT NIET NOODZAKELIJK IS Bronaanpak

28 Werkvergunning Een geldige werkvergunning (WV) is nodig voor alle werkzaamheden in een besloten ruimte –Taak risico analyse (TRA) –Locatie –Mogelijke gevaren –Datum en duur –Veiligheidsmaatregelen –Gastestresultaten –PBM’s Een exemplaar van de vergunning moet bij de houder van de WV (of soms bij buitenwacht) aanwezig zijn

Separeren/ blokkeren De besloten ruimte moet gesepareerd zijn van mogelijke gevaren door leidingen / apparatuur los te koppelen of af te steken. Er moet 100% gegarandeerd zijn dat de gevaren worden beheerst. Elektrisch/hydraulisch vrijschakelen is noodzakelijk, zodat onbedoeld activeren wordt voorkomen

30 Verwijder product en productresten Product en productresten moeten worden verwijderd voordat toegang is toegestaan –Leeg laten lopen –Ontluchten –Spoelen met water/zware koolwaterstof –Zuiveren met stoom of inert gas –Chemisch reinigen –Ventileren met lucht

31 Gasvrij maken Inblokken Drukverlaging Waterwassen Preventief stomen Separatie Stomen Koelen Ventileren Gastest

32 Ventileren De besloten ruimte moet indien noodzakelijk worden geventileerd door middel van mechanische ventilatie –Verwijder eventuele zuiveringsgassen –Zorg altijd voor voldoende zuurstof –Verwijder verontreinigingen die tijdens het werk vrijkomen

33 Ventileren –Ventilatoren moeten schone omgevingslucht aanzuigen. Dus uit te buurt van bijvoorbeeld draaiende dieselmotoren. –Gebruik NOOIT zuurstof om besloten ruimten te ventileren –Lokaal moet puntafzuiging worden gebruikt om dampen en stof te verwijderen van las- werkzaamheden, reinigen met oplosmiddelen, etc.

34 Testen en controleren Een gecertificeerde gastester moet de gastest uitvoeren voordat de werkvergunning wordt uitgegeven. Tijdens werkzaamheden regelmatig herhalen (gebruik een continu monitor) De meting moet worden geregistreerd en op de werkvergunning zijn vermeld. Tests moeten opnieuw worden uitgevoerd na werkonderbrekingen en in ieder geval minimaal zo vaak als de WV of het gasmeetplan voorschrijft.

35 Criteria atmosferische condities 1) Werken onder stikstof wordt uitgevoerd door gespecialiseerde contractors 2) Bij uitvoeren van specifieke werkzaamheden in grote en gereinigde ruimten (voor details, zie BBS norm/standaard Werken in Besloten Ruimten) 3) Sta uitsluitend adembescherming toe als de bron, aard en concentraties van de gevaarlijke atmosfeer bekend zijn Zonder adembescherming Zuurstof20 tot max. 21 Giftige stoffen (concentratie)0.5 x de grenswaarde % LEL (lower explosion limit)Niet detecteerbaar ( <1%)

36 Controleer op ontstekingsbronnen Ontstekingsbronnen moeten worden verwijderd/uitgesloten als brandbare of ontvlambare stoffen zich in de nabijheid van het werkgebied bevinden. –Gebruik intrinsiek veilig materiaal –Aard materiaal dat statisch geladen kan worden –Gebruik veilige spanning: max. 50 V wisselstroom of 120 V gelijkstroom –Geen heetwerk werkzaamheden en openzetten van leidingen met koolwaterstof in nabijheid van de besloten ruimte

37 Standaard + aanvullende- PBM voor personen werkzaam in een besloten ruimte * Veiligheidsharnas en levenslijn zijn nodig voor verticale toegang Materiaal voor persoonlijke bescherming (PBM) HelmOordopjes Veiligheidsschoenen Niet- vlamonder- houdende kleding Veilig- heidsharnas Levenslijn Veiligheidsbril Handschoenen

38 Aanvullende PBM’s die mogelijk zijn vereist: Ademhalingsapparaat Maskers Beschermende pakken Laskap Materiaal voor persoonlijke bescherming (PBM) Kijk altijd in de werkvergunning naar aanvullende Persoonlijke Beschermings Middelen

39 Andere voorzorgsmaatregelen Plaats bij de ingang een buitenwacht (buiten de besloten ruimte) Bij de ingang van de besloten ruimte moet een entry tag hangen

40 Andere voorzorgsmaatregelen Bied voldoende toegangs- en ontsnappingsroutes Verwijder eventueel extra mangatdeksel(s)

41 Andere voorzorgsmaatregelen Breng geen gascilinder in de besloten ruimte Personen die zijn aangewezen voor de taak moeten fysiek en geestelijk fit zijn

42 Andere voorzorgsmaatregelen Al het mobiele materiaal, zoals lasapparatuur en compressors dient minimaal 5 meter uit de buurt staan van de ingang van het mangat en ventilatieopeningen 5 m

43 Rollen en verantwoordelijkheden

44 Vergunningverstrekker Stelt zeker dat de besloten ruimte is afgeschermd van alle mogelijke gevaarlijke stoffen en elektra met inbegrip van straling Stelt zeker dat de luchtomstandigheden voldoen aan de criteria en zo blijven tijdens de duur van de werkzaamheden Indien nodig plan bieden voor ventilatie Beheersmaatregelen noemen in vergunning en controleren of de genoemde maatregelen daadwerkelijk worden uitgevoerd

45 Vergunningverstrekker Noem de maatregelen voor risicobeheer van eventuele spanningsbronnen die worden gebruikt in de besloten ruimte Stelt zeker dat de verlichting voldoende is voor werken en vluchten Reddingsplan vaststellen Stelt zeker dat entry tags worden gebruikt en dat toegangen worden ge(de)blokkeerd Stelt zeker dat er een buitenwacht buiten de besloten ruimte is

46 Vergunninghouder Controleert of de buitenwacht te allen tijde aanwezig isControleert of de buitenwacht te allen tijde aanwezig is Is op de hoogte van inhoud van het werk, beheersmaatregelen en communicatie afspraken tussen betreders, buitenwacht, controlekamer en mogelijk het Emergency Response TeamIs op de hoogte van inhoud van het werk, beheersmaatregelen en communicatie afspraken tussen betreders, buitenwacht, controlekamer en mogelijk het Emergency Response Team Voert altijd een LMRA (Laatste Minuut Risico Analyse) uit middels een Alles OK kaart met zijn ploeg.Voert altijd een LMRA (Laatste Minuut Risico Analyse) uit middels een Alles OK kaart met zijn ploeg.

47 Geautoriseerde gastester Is de aangewezen competente persoon om gastesten uit te voeren en de resultaten te interpreteren en om ervoor te zorgen dat het veilig is de besloten ruimte te betreden

48 Buitenwacht De buitenwacht is aangesteld om de toegang tot een besloten ruimte te controleren en ervoor te zorgen dat betreders geen gevaar lopen

49 Beschikt over een geldig certificaat “ Werken als buitenwacht” Neemt kennis van de uit te voeren werkzaamheden. Plaatst de toegangskaarten Komt met de betreders een communicatiemethode overeen en houdt de wacht. Daarnaast onderhoudt hij/zij regelmatig contact met de betreders. Bewaakt personen in de besloten ruimte en de directe omgeving en blijft aanwezig totdat alle betreders de ruimte weer hebben verlaten Activeert hulpverlening in noodgevallen Buitenwacht

50 Beëindigt het werk in de besloten ruimte en evacueert de betreders als ongewone omstandigheden zich ontwikkelen die medewerkers in de ruimte in gevaar zouden brengen. Gaat de besloten ruimte NIET binnen Meldt het verlaten van de werkplek bij de verstrekker Zie “Taken buitenwacht” Buitenwacht

51 Noteert de namen van personen die de besloten ruimte betreden of verlaten met tijdstip en paraaf Buitenwacht

52 Vergrendelt de ingang van de besloten ruimte na einde werkzaamheden Trekt de groene kaart uit de entry tag wanneer alle aanwezigen de besloten ruimte hebben verlaten (tijdens pauzes en aan het einde van de werkdag) Buitenwacht

53 Betreder De betreder is de persoon die de besloten ruimte betreedt en erin werkt

54 Kent de gevaren en risico’s in de besloten ruimte. Kent de ontsnappingsroute en is er bekend mee. Leeft de toegangsprocedure voor besloten ruimten en alle voorwaarden na zoals overeengekomen in de werkvergunning. Verlaat de besloten ruimte indien de buitenwacht daartoe opdracht geeft. Betreder

55 Reddingsplan Besloten Ruimten

56 Reddingsplan Besloten Ruimten –Draag zorg voor een reddingsplan om in een noodsituatie personen te kunnen evacueren uit de besloten ruimte –Indien nodig, verstrekker stemt BR werkzaamheden af met de Incidenten Coordinator (IC). –Alle apparatuur en middelen die nodig zijn voor het redden moeten snel beschikbaar zijn als er mensen in de besloten ruimten zijn.

57 Reddingsplan Besloten Ruimten Reddingsmaterialen stand-by (of bij IC)

58 Tijdens noodgevallen Betreders –Herkennen de tekenen en symptomen van blootstelling aan giftige stoffen of zuurstofarme lucht (bv. duizeligheid, overgeven, ademhalingsproblemen) –Verlaten de besloten ruimte direct wanneer: Een onveilige situatie zich voordoet binnen of buiten de besloten ruimte (bijv. problemen met de ventilatie) Zich onwel voelen De buitenwacht dit opdraagt

59 Tijdens noodgevallen Buitenwacht –Evacueert direct alle betreders als zij zichzelf kunnen helpen. GAAT NIET NAAR BINNEN –Meldt de controlekamer via portofoon om het reddingsteam op te roepen –Helpt indien mogelijk van buitenaf bij de reddingsactie (bijv. met driepoot) –Geeft het reddingsteam informatie over het aantal betreders, de aard van de werkzaamheden, etc.

60 Tijdens noodgevallen Reddingsteam: –Bepaalt de reddingsmethode (IC) –Voert reddingsoperatie uit om betreders te verwijderen uit de besloten ruimte –Bedrijfshulpverlener verleent eerste hulp en behandeling indien nodig

61 Vragen?

63 Einde

64 Een gesloten of deels open omgeving met een al dan niet vernauwde toegang die niet is ontworpen voor het verblijf van personen, en waar risico bestaat op letsel of gezondheidsschade door gevaarlijke stoffen, omstandigheden of activiteiten. Wat is een besloten ruimte ?

Situatie : T1112 is een floating rooftank waarin tijdens bedrijf benzine fracties worden opgeslagen als tussenproduct. Inspectie wil de afdichting van de dakrand bekijken terwijl de tank in bedrijf staat (50% gevuld). Verpompingen worden gestopt tijdens betreden. Is het dak een besloten ruimte? Foto geeft een vergelijkbare situatie weer, niet exact de bedoelde case. Tanks uit de case zijn kleiner en staan met 4 stuks in één tankput.

Tankput 2, tankdijk is 1.80 meter hoog de put (150 x 150 mtr) bevat 4 identieke floating roof tanks met benzine fracties. Leidingwerk in de put staat in bedrijf. 3 Van de 4 tanks staan in bedrijf. T1112 moet uit bedrijf genomen worden ivm reparatie van de afdichting van de dakrand, hiervoor moeten een tweetal brillen gedraaid worden aan de tank. Is de tankput een besloten ruimte? Foto geeft een vergelijkbare situatie weer, niet exact de bedoelde case. Tanks uit de case zijn kleiner en staan met 4 stuks in één tankput.

Tankput 2, tankdijk is 1.80 meter hoog de put (150 x 150 mtr) bevat 4 identieke floating roof tanks benzine fracties. Leidingwerk in de put staat in bedrijf.3 Van de 4 tanks staan in bedrijf. Tijdens de werkzaamheden aan de brillen van T1112 heeft er een lekkage plaatsgevonden en ten gevolge daarvan moet er een gedeelte van de bodem gesaneerd worden. Hiervoor moet een put gegraven worden van 1.60 meter diep, 2.00 meter lang en 1 meter breed. Is deze handgegraven put een besloten ruimte? Foto geeft een vergelijkbare situatie weer, niet exact de bedoelde case. Tanks uit de case zijn kleiner en staan met 4 stuks in één tankput.

T1112 is schoongemaakt en leeg. Inspectie wil de nieuwe afdichting van de dakrand bekijken voordat de tank in bedrijf genomen wordt. Is het dak een besloten ruimte ? Foto geeft een vergelijkbare situatie weer, niet exact de bedoelde case. Tanks uit de case zijn kleiner en staan met 4 stuks in één tankput.

69 Einde