Schouder of Zakdoek over verlies, afscheid en rouw Welkom VPTZ vrijwilligers Netwerk Palliatieve Zorg Waardenland Dordrecht, 22 september 2014 © Weerschijn - juli 2010

© Weerschijn - Ineke Koedam Enkele feiten 140.000 mensen sterven per jaar Ongeveer 2.000 daarvan jonger dan 18 jaar 140.000 weduwnaren en 630.000 weduwen zijn 60 jaar of ouder Een veelvoud aan naast staanden Veel mensen hebben met verlies en rouw te maken en iedereen krijgt met verlies en rouw te maken. © Weerschijn - Ineke Koedam

Rouw in onze samenleving Aandacht voor de ‘dood’ neemt toe Plaats van rouw in onze samenleving verschoven naar het private terrein. Rouw ondergeschikt aan maatschappelijke belangen Succes en maakbaarheid zijn de norm © Weerschijn – Ineke Koedam

© Weerschijn – Ineke Koedam Wat is rouwen Werkwoord Gezonde reactie Ziekte Kwestie van tijd © Weerschijn – Ineke Koedam

Wat is rouwen Rouwen is langzaam maar zeker beseffen dat je leven ingrijpend is veranderd door een betekenisvol verlies. Uniek, persoonlijk proces. © Weerschijn – Ineke Koedam

Wat is rouwen De prijs die we betalen voor hechting. En wijst dus ook op ons vermogen een liefdevolle persoonlijke band aan de gaan met anderen. © Weerschijn – Ineke Koedam

Twee kanten van de medaille ‘Wanneer gij blijde zijt, schouw dan diep in uw hart En ge zult zien dat enkel wat u smart gegeven heeft, ook vreugde breng. Wanneer bij verdrietig zijt, blik dan opnieuw in uw hart. En ge zult zien dat ge weent om wat u vreugde schonk’. Kahlil Gibran © Weerschijn – Ineke Koedam

Taken van William Worden Aanvaarden van de werkelijkheid van het verlies Ervaren van de pijn van het verlies Aanpassen aan de omgeving zonder de overledene Geven van een nieuwe plaats aan de overledene en het oppakken van een nieuw leven 0. het leren omgaan met verlies en verdriet (Penning & Wijers) © Weerschijn – Ineke Koedam

© Weerschijn – Ineke Koedam Rouw als overgang Kenmerk van een overgang is dat het een opening biedt in onze schijnbare vaste werkelijkheid, die ons een kans geeft om te veranderen, om onze houding te transformeren, om een nieuwe richting in te slaan. © Weerschijn – Ineke Koedam

© Weerschijn – Ineke Koedam Wat heeft jou geholpen? © Weerschijn – Ineke Koedam

Tip voor jou als nabestaande/naaststaande Zeg ‘ja’ tegen wat goed voor je is, zeg ‘nee’ tegen dat wat uitput. N.B.: ken je behoeften © Weerschijn – Ineke Koedam

© Weerschijn – Ineke Koedam Tips voor de omgeving Iedereen heeft een eigen manier van rouwen, oordeel niet Accepteer emoties en gedrag en vat ze niet persoonlijk op Rem gevoelens niet af, die je mogelijk beangstigen (woede, agressie) Wees terughoudend in adviezen Praat aanwezige schuldgevoelens niet weg Luister, luister, luister Voor méér tips: vraag de Weerschijn uitgave ‘Ruimte voor Rouw’ aan © Weerschijn – Ineke Koedam

© Weerschijn – Ineke Koedam Vragen? © Weerschijn – Ineke Koedam

© Weerschijn – Ineke Koedam Casuïstiek Verkennen Deel wat je wilt delen Voel je weerstand? Dat is oké Wat heb je nodig om je weerstand te overbruggen Niet je hele levensverhaal Zorg goed voor jezelf Heb oog voor de ander © Weerschijn – Ineke Koedam

© Weerschijn – Ineke Koedam Troost Wat geef jou troost? Hoe troost jij iemand? Wie is er om jou te troosten? Workshopleider: Angelique © Weerschijn – Ineke Koedam

© Weerschijn – Ineke Koedam Meeleven Hoe leef jij met iemand mee? Hoe ver gaat jouw medeleven? Wanneer laat je iemand met jou zelf meeleven? Workshopleider: Matje © Weerschijn – Ineke Koedam

© Weerschijn – Ineke Koedam Een tere snaar raken Wat is jouw tere snaar? Trilt jouw tere snaar lang na? Wat is er goed aan het hebben van een tere snaar? Workshopleider: Ria © Weerschijn – Ineke Koedam

© Weerschijn – Ineke Koedam Verzoenen Wat betekent een verzoening voor jou? Hoe verzoen jij je met jezelf? Wat levert het je op als je je met iemand verzoent? Workshopleider: Tanja © Weerschijn – Ineke Koedam

© Weerschijn – Ineke Koedam Je eigen weg gaan Ga jij je eigen weg? Hoe ziet jouw weg eruit? Kun jij de ander de ruimte geven om zijn eigen weg te gaan? Workshopleider: Jannie © Weerschijn – Ineke Koedam

© Weerschijn – Ineke Koedam Schouder of zakdoek © Weerschijn – Ineke Koedam

Contact gegevens Weerschijn, voor sterven, afscheid en rouw Ineke Koedam Tel. 010 – 202 16 27 / 06 – 24 09 03 72 www.weerschijn.nl info@weerschijn.nl http://nl.linkedin.com/in/inekekoedam http://twitter.com/inekekoedam/ Op 7 oktober verschijnt: Een andere kijk op orgaandonatie. Verkenningen van het stervensproces © Weerschijn – Ineke Koedam © Weerschijn - juli 2010