Het peuterbrein – een handleiding Het Steigertje 1 oktober 2014| Gitta de Graaf

De peutertijd Wanneer? Wat? Waarom?

peuterpuberteit 1,5 tot 4 jaar Driftbuien Tegenstribbelen Grenzen opzoeken, verkennen en overschrijden Eigen wil: zelf doen!! en weer met 12-18 jaar 

Conclusie: het brein groeit!!!!

Waar gaan we het over hebben? Hoe begint het? En wat kun je doen – als het allemaal net begint? Theory of Mind Executieve functies Wat maakt een kind gelukkig? Wat maakt een kind slim?

Zo begint het…. 8000 cellen per seconde. Per seconde! Moet je je voorstellen Als de cel een omvang had van een golfbal – dan zou je in zes minuten een heel voetbalveld vol met golfballen hebben. Elke zes minuten. Zolang dat kind daar in de buik zit is het dus kei- en keihard bezig. Het wil rust!

Verkenners, kwartiermakers, liason officieren 8000 cellen per seconde. Per seconde! Moet je je voorstellen Als de cel een omvang had van een golfbal – dan zou je in zes minuten een heel voetbalveld vol met golfballen hebben. Elke zes minuten. Zolang dat kind daar in de buik zit is het dus kei- en keihard bezig. Het wil rust!

Tik dit eens na? .-.. .- .- - / -- . / -- . - / .-. ..- ... – L a a t / m e / m e t / r u s t

Die legerofficieren --- ze willen rust In het eerste semester: Geen rare dingen eten Geen Mozart spelen Niet op de buikwand tikken om het morse te leren Niet de hele tijd tegen zingen Geen rare bewegingen maken Geen stress Anders krijg je straf! (en het helpt de baby nog ook, die straf) Braken wekt neurale meststoffen op – hoe meer je braakt, hoe meer het brein van de baby bemest wordt, hoe beter het kan groeien.

Wat doet stress met baby-hersenen Stress: Vecht of vlucht-reactie in gang zetten Via de placenta komt moederstress bij de baby uit Epinefrine (adrenaline) & cortisol Hypothalamus kan de aanmaak van stresshormonen weer uitzettten Maar die van een baby kan dat nog niet zo goed: Stressreactoren worden hyperactief: hypercortisolisme (tegenovergestelde: hypocortisolisme)

In het laatste trimester Gaan! Speel muziek Eet veel groente en fruit Praat tegen het kind Lees het voor Vermijd stress nog altijd Anders krijg je straf! 

Hersenen willen overleven En daarom leren ze…. Hersenen van een baby en een peuter zoeken naar de grootste overlevingskansen Als dat niet leren is, dan doen ze dat dus niet.

De peuterontwikkeling Vanuit veilige hechting de wereld verkennen Autonomie versus schaamte/twijfel Initiatief versus schuldgevoel Begrenzing nodig

De peuterhersens

Twee belangrijke concepten Theory of Mind Executieve functies

Theory of mind Scissors Paper Rock Scissors wint van paper Paper wint van Rock Rock wint van Scissors Paper Rock

Theory of mind Scissors Rock Paper Wat zou die ander kiezen? En hoe maak ik de grootste kans om te winnen? Rock Paper Theory of mind is de vaardigheid om overtuigingen, wensen, bedoelingen en kennis aan anderen en aan jezelf toe te kennen. En om te kunnen begrijpen dat de overtuigingen, etc. van anderen anders zijn dan die van jezelf. Daarmee kun je hun gedrag voorspellen of verklaren.

Bijvoorbeeld voorspellen dat je boos wordt

Bijvoorbeeld: liegen Bijvoorbeeld: Kleuters van 4 jaar oud liegen gemiddeld 1 keer per 2 uur. Kinderen van 6: 1 keer per uur. Peuters verzinnen wel dingen – maar weten niet altijd dat dat liegen is

Bijvoorbeeld manipuleren

Bijvoorbeeld: Empathie

Hoe komt een kind aan theory of mind? Vermoedelijk: spiegelneuronen

Hoe komt een kind aan theory of mind? Vermoedelijk: spiegelneuronen Veel interactie Niet van TV of DVD of bandjes, maar van jou Veel doen-alsof, binnen gereguleerde context Tools of Mind Bewegen: hoe beter de grove en de fijne motoriek, hoe beter de spiegelneuronen ontwikkelen

Hoe test je theory of mind?

Wat zijn spellen waarbij je ToM nodig hebt?

Executieve functies De directeur in je hersenen (ventromediale prefrontale cortex + dorsolaterale prefrontale cortex) situaties waarbij planning en besluitvorming vereist is situaties waarbij bijsturing en foutencorrectie van gedrag nodig is nieuwe vormen van gedrag of nieuwe opeenvolgingen van handelingen gevaarlijke of technisch moeilijke situaties situaties waarbij ingeroest gedrag of gewoontes moeten worden doorbroken

Bijvoorbeeld: oefen het werkgeheugen K S K M R T L T A P T A

Bijvoorbeeld: uitgesteld verlangen

Bijvoorbeeld Andersom-Dag

Bijvoorbeeld: Annamaria Koekoek

Welke andere spellen? Geen ja, geen nee Niet je eigen naam zeggen (een bepaalde kleur) Drum-tikkertje ….

Hoe bepaal je of een baby/peuter slim is?

Twee vormen van slim Gekristalliseerde intelligentie: wat kun je onthouden Vloeibare intelligentie: hoe kun je wat je hebt onthouden toepassen – en van je fouten leren?

Vijf componenten van slim 1. Het verlangen om te onderzoeken Baby’s doen dat al! Vierjarigen stellen constant vragen; zesjarigen weten dat antwoorden meer gewaardeerd worden dan vragen 2. Zelfbeheersing Beloning 15 minuten uitstellen? 15 punten hoger op IQ 3. Creativiteit Episodisch geheugen + autobiografische geheugen + risico’s nemen Verhaal bij een krabbel; speelgoed leuker maken;

Vijf componenten van slim 4. Verbale uitdrukkingsvaardigheid: in interactie! 5. Ontcijferen van non-verbale communicatie: gebaren en spraak gebruiken dezelfde neurale netwerken Verfijnde woordenschat is verfijnde motoriek Hoort ook bij: gezichten lezen. Dat doen we al bij pasgeborene Spiegelen is belangrijke vaardigheid

Slim kind Zaad en bodem: aanleg en opvoeding Prijs inspanning – niet het resultaat Help het kind bewegen: dat helpt cortisol wegwerken en woordenschat vergroten Help het kind gezond te eten (eet afwisselend tijdens zwangerschap) Help het kind vragen stellen (en waardeer de vragen, niet de antwoorden) Zorg voor interactie met volwassenen en kinderen Ondersteun het kind bij onderzoeken doen

Gelukkig kind Help het kind een modaal inkomen te bereiken Help het kind sociale relaties aan te gaan Help het kind een empathiereflex te ontwikkelen Help het kind de executieve functies te ontwikkelen Helpt het kind veilig te hechten (voorkomt ook stress)

Gelukkige ouder van een peuter Speelt waarbij peuter de leiding heeft Verwoordt het spelen Stelt vragen tijdens het spelen Herhaalt spelletjes keer op keer Begint zelf met spelen

Vragen uit de zaal?

Bedankt voor uw komst!

Selectie uit referenties Crone, E. 2009. Het puberende brein: Over de ontwikkeling van de hersenen in de unieke periode van de adolescentie. Amsterdam: Bert Bakker. Nelis, H & Y. van Sark. 2009. Puberbrein binnenstebuiten: wat beweegt jongeren van 10 tot 25 jaar? Utrecht: Kosmos Uitgevers Medina, J. 2013. Het kinderbrein. New York: Pearson. Kohnstamm, R. 2011. Kleine ontwikkelingspsychologie.

Aletta Smits Email: info@deloeftraining.nl Facebook: www.facebook.com/deloeftraining Twitter: @alettasmits Wilt u de presentatie? Mail even, en ik zend hem toe!

Aletta Smits - info@deloeftraining Aletta Smits - info@deloeftraining.nl De Loef Training en Advies: Lezingen & Presentatietrainingen & Gesprekstechnieken Workshops Activerende didactiek & E-learning Onderwijsontwikkeltrajecten Docentprofessionalisering en -coaching ] ]]]]]]]]]]]]]]]