Startersdag voor artsen 14 maart 2009 Associatie of eigen praktijk ? Sanderijn Vanleenhove, stafmedewerker FVIB Startersdag voor artsen 14 maart 2009

Starten = kiezen van organisatievorm Solopraktijk Samenwerken Situatie artsen/specialisten : Specialisten Ziekenhuis (private praktijk) Samenwerken als opgelegd kader Huisartsen Private praktijk Samenwerken strategische persoonlijke keuze Starten = kiezen van een organisatievorm Vrij simplistisch : keuze tussen zuivere solopraktijk of tussen samenwerken Zo meteen ingaan op verschil Eerst : situatie artsen/specialisten Lijkt op eerste gezicht wezenlijk verschil wat samenwerken betreft Beiden kunnen private praktijk hebben Samenwerken : keuze voor huisartsen >< opgelegd kader voor specialisten : denk aan de ziekenhuisassociatie In beide beroepen geldt echter zelfde uitdaging en opdracht : van collegiale samenwerking het beste maken. Belang voor artsen, maar zeker in het belang van de patiënt. 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Samenwerkingsvormen in cijfers (FVIB-enquête bij 810 vrije beroepers - 2006) Bekijken we ter info even situatie in algemeen FVIB-enquête 2006 over samenwerken Dit is resultaat : Merendeel vrije beroepers heeft vandaag nog een solopraktijk Maar aandeel samenwerkingsvormen toch ook niet min : vooral dan verticale samenwerking en integrale associatie Straks meer over de verschillen tussen deze samenwerkingsvormen Samenwerken dus steeds meer in lift Meer nog : uit zelfde enquête bleek dat meer dan helft alle vrije beroepers zichzelf binnen de drie jaar ziet samenwerken 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Keuze voor solopraktijk JURIDISCHE VORM Geen rechtspersoon Wel rechtspersoon Keuzo praktijkvorm : mét of zonder rechtspersoon Zonder rechtspersoon : eenmanszaak Met rechtspersoon : eenpersoonsvennootschap, de zgn EBVBA Zonder volledig te zijn, enkele belangrijke verschillen : Voordeel eenmanszaak : Vrijheid ondernemer Minder onderhevig aan administratieve en wettelijke verplichtingen Voordeel eenpersoonsvennootschap : Gunstiger fiscaal regime Eenmans- zaak EBVBA 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Voordelen solopraktijk Eigen baas Vrijheid Onafhankelijk Zelf beslissingen nemen – ondernemersschap Strategie … Geen druk van vennoten, geen afspreken ivm werkuren, een te realiseren zakencijfer Zelf alle beslissingen kunnen nemen ivm investeringen, ondernemersschap, de te kiezen weg/strategie… 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Beperkingen solopraktijk Economische beperkingen : dragen van risico’s, kosten, investeringen… Beperkt antwoord op pieken en groei : geen tijd meer voor nieuwe cliënten/patiënten Beperkte vakinhoudelijke flexibiliteit : niet kunnen specialiseren Beperkte leefwereld : geen directe sociale steun, geen permanente mogelijkheid tot advies… !! Beperkte continuïteit : wat bij ziekte ? Eindeloopbaanplanning ? 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Leeftijdspiramide Vlaamse artsen Bron: RSVZ-situatie 2006 Meteen duidelijk bij deze grafiek Deze grafiek heet leeftijdspiramide, maar lijkt helemaal niet meer op piramide Wat zegt grafiek ? 11.000 artsen in Vlaanderen, daarvan Bij beginnende artsen (minder dan 10 jaar bezig) : 6 op 10 vrouw Maar !! Meer dan 70% ouder dan 40 Meer dan 8 op 10 van deze artsen boven de 40 is man Vergrijzing dus ook reëel probleem bij artsen/specialisten Conclusie : praktijkvormen die kunnen zorgen voor continuïteit praktijk mét evenwicht privé en werk => grootste uitdaging Samenwerken kan deze praktijkvorm zijn. En gelukkig voor u, er zijn verschillende samenwerkingswijzen, dus u kunt uw samenwerkingsvorm echt afstemmen op uw eigen behoefte. Vooraleer ik de verschillende samenwerkingsvormen toelicht => ook mogelijkheden voor solopraktijk We willen zeker samenwerken niet als enige mogelijkheid prediken 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Samenwerken : drempels en motieven Startersdag voor artsen Mentale drempels Individualistisch beroep Conflicten en mislukken Vermenging beroep en privé Praktische drempels Tijdsdruk Financiële rentabiliteit Lacune aan informatie en kennis over het hoe Klassieke motieven Specialiseren Steun van collega Sparen van kosten Nieuwe motieven Strategische positie Werkdruk Overdracht van praktijk Keuze organisatievorm = afwegen drempels en motieven Solopraktijk ‘Baas in eigen huis’ U bent zelf verantwoordelijk voor de werking van uw praktijk. Zelf alle beslissingen nemen Zekere vrijheid Samenwerken Denken veel beroepen dat een stuk van die vrijheid wegvalt => schrik individualiteit te verliezen (= mentale drempel toch kiezen voor solo) Kans op conflicten en mislukken Vermenging privé en beroepsleven Naast mentale drempels ook enkele praktische drempels : Kan ik voldoende tijd vrijmaken om de stap te wagen naar een associatie ? Zal er voldoende financiële rentabiliteit zijn : zal onze praktijk hoofd boven water kunnen houden => meerdere monden te vullen met zelfde aantal patiënten ? Te weinig kennis en informatie => hoe moeten we alles regelen ? Toch moet je zeker bij de keuze zeker de voordelen onder ogen nemen. Enerzijds de klassieke motieven, die eigenlijk al jaren gekend en geuit zijn. Enerzijds heb je bij samenwerken meer mogelijkheid tot specialisatie. In een associatie kan je rekenen op vakinhoudelijke en sociale steun van je collega Ten slotte kan je kosten besparen en schaalvoordelen boeken. Samen een nieuwe onderzoekstafel aankopen is voordeliger dan alleen. Vandaag stippen vrije beroepers een aantal nieuwe motieven aan om te gaan samenwerken : De kennis wordt steeds complexer en het vrije beroep vergt ook steeds meer. Gaan samenwerken kan een middel zijn om je als team strategisch te positioneren op de markt van de zelfstandige zorgverstrekking Samenwerken wordt ook gezien als een oplossing voor de hoger wordende werkdruk. Bovendien biedt samenwerken voordelen in de verhouding werk-privé. 7/7; 24/24 hoeft niet meer. Dit aspect speelt enorm in medische beroepen Laatste motief heeft te maken met planning eindeloopbaan : tijdig associëren is in veel situaties enige mogelijkheid praktijk financieel gezien over te dragen Toenemende belang deze motieven ~ bredere evolutie in samenleving => met name vergrijzing Vooral invloed bij vrije beroepen, in het bijzonder medische sector, dus ook artsen 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Keuze voor samenwerken : mogelijkheden Wil ik op een structurele manier samenwerken? Wil ik samen ondernemen met collega’s? Niet structureel delen van werk Wel structureel delen van werk Niet delen van ondernemerschap Wel delen van ondernemerschap Integrale samenwerking Kostendelende samenwerking Verticale Losse Dus ook bij samenwerken keuze uit verschillende praktijkvormen. Belangrijk : keuze hangt af van het antwoord dat u geeft op volgende vragen : Wil ik op structurele manier samenwerken : dwz samenwerken en samen patiënten benaderen Wil ik samen ondernemen : dwz samen beslissingen nemen over de richting van de praktijk of over investeringen Obv antwoord, ontstaan volgende mogelijkheden : 2x neen : losse samenwerking => bv advies vragen bij bepaald medisch probleem Niet delen ondnschap WEL structureel werken : verticale samenwerking. Deel patiëntenzorg uitbesteden aan een arts/specialist verbonden aan praktijk als medewerker op zelfstandige basis Bij artsen : veelal tijdelijke aard Bv : in kader van proefperiode voor jonge artsen vooraleer die volwaardig in associatie toetreedt Juridisch gezien : afsluiten van aannemingsovereenkomst. Medewerker werkt ahw in onderaanneming. Opletten schijnzelfstandigheid => straks meer kostendelend : samenwerken beperkt zich tot activiteiten ter ondersteuning vd beroepsuitoefening Artsen innen eigen erelonen Verzorgen hun persoonlijke patiënten Wel : delen van kosten : bv. huren praktijkruimte Integraal : meest intense vorm van samenwerken Samen kosten delen Samen inkomsten delen Samen beslissingen nemen 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Startersdag voor artsen Losse samenwerking Kenmerk : geen structureel delen van werk, geen delen van ondernemerschap Ad hoc Collegiale samenwerking zonder impact (juridisch, financieel, structureel…) O.b.v. vertrouwen – professionele kameraden Voorbeelden : advies Occasionele gezamenlijke in-of aankopen 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Keuze voor samenwerken : mogelijkheden Wil ik op een structurele manier samenwerken? Wil ik samen ondernemen met collega’s? Niet structureel delen van werk Wel structureel delen van werk Niet delen van ondernemerschap Wel delen van ondernemerschap Integrale samenwerking Kostendelende samenwerking Verticale Losse Dus ook bij samenwerken keuze uit verschillende praktijkvormen. Belangrijk : keuze hangt af van het antwoord dat u geeft op volgende vragen : Wil ik op structurele manier samenwerken : dwz samenwerken en samen patiënten benaderen Wil ik samen ondernemen : dwz samen beslissingen nemen over de richting van de praktijk of over investeringen Obv antwoord, ontstaan volgende mogelijkheden : 2x neen : losse samenwerking => bv advies vragen bij bepaald medisch probleem Niet delen ondnschap WEL structureel werken : verticale samenwerking. Deel patiëntenzorg uitbesteden aan een arts/specialist verbonden aan praktijk als medewerker op zelfstandige basis Bij artsen : veelal tijdelijke aard Bv : in kader van proefperiode voor jonge artsen vooraleer die volwaardig in associatie toetreedt Juridisch gezien : afsluiten van aannemingsovereenkomst. Medewerker werkt ahw in onderaanneming. Opletten schijnzelfstandigheid => straks meer kostendelend : samenwerken beperkt zich tot activiteiten ter ondersteuning vd beroepsuitoefening Artsen innen eigen erelonen Verzorgen hun persoonlijke patiënten Wel : delen van kosten : bv. huren praktijkruimte Integraal : meest intense vorm van samenwerken Samen kosten delen Samen inkomsten delen Samen beslissingen nemen 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Verticale samenwerking Omschr. : Gevestigde vrije beroeper Aantrekken van collega’s als zelfstandige mdw’s Kenmerken Hiërarchisch Vakinhoudelijke ondersteuning Uiteenlopende carrièreperspectieven Voordelen Praktijkvoerder: specialisatie, capaciteit, benutting kantoorruimte… Mdw: werkzekerheid, inkomenszekerheid, ervaring opdoen… 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Verticale samenwerking bis Nadelen Verticale verhouding Beheer praktijk~praktijkhouder Verwachtingen mdw Juridische risico’s Schijnzelfstandigheid Terbeschikkingstelling Levering van diensten Beheer praktijk Clientieel veelal gebonden aan praktijkhouder Praktijkhouder draagt eindverantwoordelijkheid – ondernemerschap – management alleen Verwachtingen mdw Mdw ontwikkelt competenties => vraag naar ereloon/vergoeding OF beter aanbod Verwachtingen over associé Werkuren… toekomstperspectief Schijnzelfst Contract van aanneming : gevaar op herkwalificatie als arbeidsovereenkomst Tbs Indien zelfst mdw assisterend personeel hebben => zij zijn dan in principe werkgever Echter : assisterend personeel hebben arbeidsovereenkomst met praktijkhouder Dus : verboden terbeschikkingstelling Levering van diensten Praktijkhouder levert diensten aan zelfstandige mdw’s (personeel, uitrusting, clienteel) => discussie over btw bij vrijgestelde vrije beroepen Dichotomie Medische sector Medische vrije beroepen mogen geen ‘winst’ maken op basis van prestaties verricht door anderen 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Voorkomen van schijnzelfstandigheid (programmawet ’06) Discussie eventuele herkwalificatie bij verticale samenwerking Algemene criteria voor bepaling statuut Wilsautonomie van partijen Vrije organisatie arbeidstijd Vrije organisatie van het werk Geen hiërarchische controle of interne sancties 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Keuze voor samenwerken : mogelijkheden Wil ik op een structurele manier samenwerken? Wil ik samen ondernemen met collega’s? Niet structureel delen van werk Wel structureel delen van werk Niet delen van ondernemerschap Wel delen van ondernemerschap Integrale samenwerking Kostendelende samenwerking Verticale Losse Dus ook bij samenwerken keuze uit verschillende praktijkvormen. Belangrijk : keuze hangt af van het antwoord dat u geeft op volgende vragen : Wil ik op structurele manier samenwerken : dwz samenwerken en samen patiënten benaderen Wil ik samen ondernemen : dwz samen beslissingen nemen over de richting van de praktijk of over investeringen Obv antwoord, ontstaan volgende mogelijkheden : 2x neen : losse samenwerking => bv advies vragen bij bepaald medisch probleem Niet delen ondnschap WEL structureel werken : verticale samenwerking. Deel patiëntenzorg uitbesteden aan een arts/specialist verbonden aan praktijk als medewerker op zelfstandige basis Bij artsen : veelal tijdelijke aard Bv : in kader van proefperiode voor jonge artsen vooraleer die volwaardig in associatie toetreedt Juridisch gezien : afsluiten van aannemingsovereenkomst. Medewerker werkt ahw in onderaanneming. Opletten schijnzelfstandigheid => straks meer kostendelend : samenwerken beperkt zich tot activiteiten ter ondersteuning vd beroepsuitoefening Artsen innen eigen erelonen Verzorgen hun persoonlijke patiënten Wel : delen van kosten : bv. huren praktijkruimte Integraal : meest intense vorm van samenwerken Samen kosten delen Samen inkomsten delen Samen beslissingen nemen 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Kostendelende samenwerking Omschrijving : op duurzame wijze financiële voordelen boeken door ≥ 2 vrije beroepers Delen van vaste en variabele kosten Vast : huur lokalen, onderhoudskosten, afschrijving materieel Variabel: verbruik van toestellen, gebruik van personeel Kenmerken Instrumentele verhouding Ondersteunende activiteiten Onafhankelijk werken Voordelen Delen kosten ■ permanentie Ervaringsuitwisseling ■ elk behoudt eigenheid Nadelen Beperkte schaalvoordelen Geen deling ondernemersrisico’s Management en engagement Ziekhuisassociatie als bijzondere vorm van kostendeling Ziekenhuisass : artsen als zelfstandige verbonden aan ziekenhuis betalen mee in kosten van het functioneren van departement en ondersteuning die centrale ziekenhuisdiensten bieden. Bijzondere verdeling van de kosten => taak van de medische raad Instrumentele verhouding Gelijkwaardige relatie tussen beroepsbeoefenaars Verhouding is afstandelijk : functionele beheer noopt tot overleg Ondersteunende activiteiten Samen organiseren van activiteiten : huur praktijkgebouw; samen assisterend personeel in dienst nemen; standaardocumenten opmaken; marketing… Onafhankelijk werken Onafhankelijk beroepsactiviteit uitoefenen Elk behoudt eigen cliënten Elk int eigen erelonen Beperkte schaalvoordelen Grote economische voordelen zijn toch veeleer beperkt Niet de grote hopen geld => veeleer praktische voordelen (rompslomp) Geen deling ondernemersrisico’s : je blijft alles alleen dragen. Eigen cliënteel Management en engagement Overleg noodzakelijk Efficiënt samenwerken voor de activiteiten die men samen wil doen Vraagt inspanning en manegement 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Keuze voor samenwerken : mogelijkheden Wil ik op een structurele manier samenwerken? Wil ik samen ondernemen met collega’s? Niet structureel delen van werk Wel structureel delen van werk Niet delen van ondernemerschap Wel delen van ondernemerschap Integrale samenwerking Kostendelende samenwerking Verticale Losse Dus ook bij samenwerken keuze uit verschillende praktijkvormen. Belangrijk : keuze hangt af van het antwoord dat u geeft op volgende vragen : Wil ik op structurele manier samenwerken : dwz samenwerken en samen patiënten benaderen Wil ik samen ondernemen : dwz samen beslissingen nemen over de richting van de praktijk of over investeringen Obv antwoord, ontstaan volgende mogelijkheden : 2x neen : losse samenwerking => bv advies vragen bij bepaald medisch probleem Niet delen ondnschap WEL structureel werken : verticale samenwerking. Deel patiëntenzorg uitbesteden aan een arts/specialist verbonden aan praktijk als medewerker op zelfstandige basis Bij artsen : veelal tijdelijke aard Bv : in kader van proefperiode voor jonge artsen vooraleer die volwaardig in associatie toetreedt Juridisch gezien : afsluiten van aannemingsovereenkomst. Medewerker werkt ahw in onderaanneming. Opletten schijnzelfstandigheid => straks meer kostendelend : samenwerken beperkt zich tot activiteiten ter ondersteuning vd beroepsuitoefening Artsen innen eigen erelonen Verzorgen hun persoonlijke patiënten Wel : delen van kosten : bv. huren praktijkruimte Integraal : meest intense vorm van samenwerken Samen kosten delen Samen inkomsten delen Samen beslissingen nemen 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Integrale samenwerking Meest intense vorm van samenwerken => 1+1 = 3 Omschrijving : ≥ 2 vb’s innen samen erelonen en verdelen kosten/baten Kenmerken Collegiale omgeving Ondersteunend en inhoudelijk De praktijk Voordelen Centrale meerwaarde Specialisatie Communicerende vaten Beschikbaarheid Karakterieel Collegiaal Steun Motivatie ! Daarom niet beste vrienden Ondersteunend Gezamenlijke verantwoordelijkheid voor dienstverlening Samen runnen praktijk Samen werven van cliënteel Praktijk Praktijk werkt op zichzelf aan een reputatie => kan troef zijn naar cliënteel toe Centrale meerwaarde Mogelijkheden die anders niet tot stand kunnen komen (materiaal en immaterieel) Specialisatie Vaktechnisch Of ook : niche, segmenteren Communicerende vaten Verkleinen marktrisico’s Groter potentieel, minder onderhevig aan schommelingen in vraag Elkaar aanvullen ook inhoudelijk Beschikbaarheid Continuiteit dienstverlening Mogelijkheid tot deeltijds werken, vakantie… Karakterieel : voorkeur uitvoeren bepaalde taken of omgang met clienteel 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Integrale samenwerking bis Nadelen Vermenging reputatie en cliënteel Vertrouwenskwestie Niet alleen kunnen vallen Vermenging Bij einde samenwerking : wat met cliënteel en reputatie : hoe te verdelen/vergoeden ? Vertrouwen Conflicten-ruzie veelal oorzaak einde samenwerking Niet alleen : wat na einde samenwerking. Sommigen kunnen niet meer opnieuw beginnen 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Startersdag voor artsen VERTICAAL KOSTENDELEND INTEGRAAL “Uitbesteden” Kosten delen Samen beroep uitoefenen Onder welke juridische vorm kunnen deze samenwerkingen gebeuren ? Verticale : zoals gezegd onder contract van aanneming Kostendelend en integraal : steeds onder de vorm van een vennootschap Vennootschap : met (bvba…) of zonder rechtspersoon (maatschap) Verschil in verschillende vennootschapsvormen : tmm in te brengen kapitaal, aantal vennoten e.d.m. => niet op ingaan. Missch mr Gonthier Keuze vennootschapsvorm : afhankelijk van financiële behoeften en te dragen ondernemingsrisico’s => geen impact op eigenlijke samenwerking Vennootschap met rechtspersoonlijkheid : wel aantal fiscale opportuniteiten ZELFSTANDIGE SAMENWERKING VENNOOTSCHAP ZONDER RECHTSPERSOON : maatschap RECHTSPERSOON AANSPRAKELIJK : vof / cvoa BEPERKT AANSPRAKELIJK : bvba / cvba / nv Contract van aanneming 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Rechtspersoonlijkheid Entiteit afgescheiden van ondernemers Eigen bankrekening en boekhouding Winsten reserveren Groepsverzekering organiseren Eigen fiscaal statuut (vennootschapsbelasting) Beperkte aansprakelijkheid Aansprakelijkheid beperkt tot inbreng in vennootschap Schuldeisers kunnen privé-vermogen niet aanspreken Niet voor: Oprichtersaansprakelijkheid en zware bestuursfouten Professionele fouten 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Vennootschapsvormen : keuze ! : doel vennootschap moet altijd burgerlijk zijn Welke is voor u meest geschikt ? Persoonlijke keuze Inbreng van kapitaal Aantal vennoten … 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Samenwerking en deontologie Code van Geneeskundige Plichtenleer : vnl. art. 159-165 Enkele krachtlijnen: Enkel professionele overeenkomsten tss actief zijnde geneesheren ingeschreven op lijst Orde Statuten/huishoudelijk reglement/oprichtingsakte/ontwerp overeenkomst : voorleggen ter controle aan provinciale raad Belang patiënt mag niet geschaad worden Elke vorm commercialisatie is uitgesloten Vastlegging procedure toetreding/uittreding … Maatschappelijk doel vennootschappen is burgerlijk Enkel aandelen op naam en in bezit van geneesheren Beroepsaansprakelijkheid Ten slotte nog iets omtrent samenwerking en deontologie Heel wat vrije beroepen deontologische wetten en verplichtingen wanneer ze gaan samenwerken Geldt zeker ook voor geneesheren Alle deontologische bepalingen terug te vinden in Code Geneeskundige Plichtenleer, vnl. art 159-165 Niet in detail, wel enkele krachtlijnen Enkel professionele overeenkomsten tss actief zijnde geneesheren, ingeschreven op lijst Statuten/aktes e.d. voorleggen aan provinciale raad ter controle => aantal voorwaarden (bv. belang patiënt niet schaden, geen commercialisatie…) Maatschappelijk doel vennootschap is burgerlijk Enkel aandelen op naam en in bezit geneesheren Voorwaarden omtrent beroepsaansprakelijkheid 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Financiële aspecten samenwerken (kort) Verdeling van kosten en inkomsten goed organiseren Vergoedingssystemen Vast bedrag Variabel (per uur/percentage/…) Bonussen Kostendeling Verdeelsleutels Volgens omzet … Systemen voor inkomensintegratie Winst volgens formule Volgens anciënniteit 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Organisatorische aspecten samenwerken Inhoudelijk organisatiemodel Specialisatie : inhoudelijk, regionaal of per segment… Dienstverleningsstructuur : cliëntgericht, teamgericht, houding naar personeel… Werkafstemming : werkoverleg, modeldocumenten… Management en beheer Inventariseren managementtaken (personeel, communicatie…) Organisatieprincipes : taken verdelen ? Centralisatie? Bestuur en beleid Structuur (RvB, AV…) Vergadercultuur beleidsplanning 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Organisatorische aspecten samenwerken bis Relatie en cultuur Menselijke problemen Communicatiestijlen Goed klimaat opbouwen 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Meer info over samenwerken in handboek en stappenplan (2009) Meer informatie over samenwerken in het vrije beroep : Praktijkhandboek FVIB => in map ! 7 april 2017 Startersdag voor artsen

Associëren om te innoveren Startersdag voor artsen 7 april 2017 Startersdag voor artsen