Reacties op conceptnota "Samen taalgrenzen verleggen" Kris Van den Branden

Definiëring basisconcepten Taal: bv. Nederlands Variëteit: Standaardnederlands, Brugs dialect Register: bv. informeel/formeel, "schooltaal" (afhankelijk van functies van gebruik)

Eindtermen "Het taalgebruik is het algemene uitgangspunt voor de formulering van eindtermen Nederlands. De situatie waarin het kind zich kan bevinden en de taken die het daarin moet kunnen vervullen, zijn daarbij essentiële gegevens." Uitbreiding van talig repertoire van leerlingen om taal (gepast) te gebruiken in een divers aantal situaties staat centraal. Niet de variëteit an sich (Standaardnederlands, dialect of taal X) bepaalt rijkdom, maar reikwijdte van gebruik dat ervan wordt gemaakt.

Houding t.o.v. andere talen Enerzijds valorisering van rijkdom van meertaligheid en thuistaal "Het wordt dus een opdracht van elke leraar en elk schoolteam om het taalkapitaal van de kinderen en jongeren te valoriseren en op een constructieve manier in de klas aan te wenden." (p.5) "Scholen met een sterk beleidsvoerend vermogen erkennen dat meertaligheid een troef is, en valoriseren en stimuleren dat taalkapitaal door het een plaats in het beleid van de school te geven." (p. 18) Adaptief onderwijs, als het op meertaligheid aankomt, steunt op: het veilige gevoel van leerlingen met de eigen taalachtergrond aanvaard te worden." (p. 28)

Positieve houding t.o.v. thuistalen Strookt met positieve houding van EU, en met bevindingen wetenschappelijk onderzoek rond niet-dominante thuistalen: Behoud van taaldiversiteit Thuistaal als steiger voor leren van de tweede taal en voor leren in het algemeen Thuistaal als component in welbevinden en motivatie leerlingen Thuistaal als factor in communicatie met ouders

Anderzijds... Enkel in de periode voor het leerplichtonderwijs wordt het positief omgaan met thuistalen geïntegreerd in het talenbeleid van de school (p.20) Uitbreiding van keuzepakket moderne vreemde talen tot officiële talen EU en BRIC-landen

Anderzijds... Aanbod vreemde talen in thuistalen van grote groepen leerlingen kan enkel na de schooluren, in betaalde circuit, én indien er geen taalachterstand Nederlands is "De rijkdom van de taal is belangrijker dan welke taal dat is" (p. 15) "De kansen van kinderen zouden niet van de motivatie of de middelen van hun ouders mogen afhangen" (p. 12)

Taaltests? "Taaltesten, bij overgang van het kleuter – naar het lager onderwijs, en van het lager naar het secundair onderwijs, dragen bij tot de slaagkansen van alle kinderen" (p. 7) CLB: diepgaandere diagnostische test bij taalachterstand

Taaltests? CLB: diagnostisch instrument is niet voorhanden Internationaal onderzoek: Niet de test an sich, maar het gebruik dat teams van de resultaten maken om hun onderwijs te verbeteren, is doorslaggevend (Fullan, 2011; McKinsey- rapporten, 2010; Van den Branden, 2010)

Remediëring ? Extra lessen buiten de uren, bijlessen door CVO's, taalbad voor AN in basisonderwijs.... Doorslaggevend is niet het inrichten van extra lessen an sich, maar de kwaliteit van de interactie tussen leerkracht en leerling cf. zittenblijven cf. rendementsstudie inspectie van NT2- onderwijs in CVO's valkuil lage lk-verwachtingen in remediëring

Fullan, 2011 The “wrong drivers” of whole system reform: accountability individual teacher and leadership quality technology fragmented strategies

Fullan, 2011 The “right drivers” of whole system reform: foster intrinsic motivation of teachers and students engage educators and students into continuous improvement of instruction and learning inspire collective or team work affect all teachers and students ("all-ness")

Inzetten op kwaliteit "The quality of an education system cannot exceed the quality of its teachers (McKinsey & Company, 2010)"

Inzetten op kwaliteit Terechte aandacht voor taalbeleid in scholen en lerarenopleidingen Inzetten op ondersteuningskader, middenkader op scholen(gemeenschappen) en op kwaliteit van lerarenopleidingen Inzetten op verhogen van sociaal kapitaal van schoolteams, en mogelijkheden voor leerkrachten om samen de expertise op te bouwen om aan alle leerlingen taalontwikkelend les te geven (o.a. loopbaandebat)

Inzetten op kwaliteit Terechte aandacht voor vroege taalstimulering van jonge kinderen = een der meest productieve maatregelen ter bevordering van gelijke onderwijskansen (Belfield & Levin, 2007) Comprehensieve eerste graad secundair onderwijs: de lat moet hoog blijven liggen! (cf. focustraject geletterdheid BSO) Uitbuiten kansen buitenschoolse taalstimulering, maar op een eigentijdse, informele wijze!

Participatie ouders Inzetten op initiatieven die participatie van ouders op positieve manier faciliteren: bv. Ouders in interactie = ouders leren Nederlands op de school van de kinderen terwijl ze in activiteiten en communicatie participeren de thuistaal – of andere talen – als brug voor communicatie

Taalgrenzen verlegd? Er is in Vlaanderen veel vooruitgang geboekt! Probleem van achterstelling werd overwonnen door in te zetten op het verhogen van de kwaliteit van taalonderwijs, taalontwikkelend lesgeven in alle vakken en taalbeleid Gezamenlijke, gestroomlijnde inspanningen van overheid, inspectie, PBD’s, CLB’s, expertisecentra (steunpunten), lerarenopleidingen, schoolteams

Taalgrenzen verlegd? Het effect van de voorgestelde maatregelen zal afhangen van de mate waarin ze de kracht van het dagelijks onderwijs in de klas zullen weten te verhogen

McKinsey-rapporten “All the different school systems that have improved significantly have done so primarily because they have produced a system that is more effective in doing three things: getting more talented people to become teachers, developing these teachers into better instructors, and in ensuring that these instructors deliver consistently for every child in the system.” (McKinsey & Company, 2010, 43)

Referenties Belfield, C., & Levin, H. (2007). The price we pay. Economic and social consequences of inadequate education. Washington, D.C.: The Brookings Institution. Bogaert, N., & Van den Branden, K. (2011). Handboek taalbeleid secundair onderwijs. Leuven: Acco. Van den Branden, K. (2010). Handboek taalbeleid basisonderwijs. Leuven: Acco. Fullan, M. (2011). Choosing the wrong drivers for whole system reform. Melbourne: Centre for Strategic Education. McKinsey & Company (2010). How the world’s best-performing school systems come out on top. London: McKinsey & Company. Mourshed, M., Chijoke, C., & Barber, M. (2010). How the world's most improved school systems keep getting better. London: McKinsey and Company. Van den Branden, K. (2010). Taalbeleid in het kwadraat. Krijtlijnen voor een taalstimulerend jeugdbeleid op gemeentelijk niveau. Lerende Gemeente – Gids voor flankerend onderwijsbeleid, aflevering 3/1, Brussel: VVSG/Uitgeverij Politeia. Van den Branden, K. & Verhelst, M. (2008). Naar een volwaardig talenbeleid. Omgaan met meertaligheid in het onderwijs. Tijdschrift voor Onderwijsrecht en Onderwijsbeleid, jrg ,