De toekomst van de btw Ad van Doesum ‘Op de helling’? DE BTW ONDER SPANNING: TRENDS EN ONTWIKKELINGEN De toekomst van de btw ‘Op de helling’? Ad van Doesum 1

Op de helling…

Programma Btw is top! Btw gaat bergafwaarts! Op de helling: De toekomst van de btw Tarieven Vrijstellingen 3 3

Btw is top! Enkele aan de btw toegeschreven voordelen Belastingdruk wordt over gehele maatschappij verdeeld Hoge opbrengst bij laag tarief Stabiliteit van de belasting Gunstig voor groep en werkgelegenheid (arbeid niet belast) Lage perceptiekosten Lage inningskosten Draagkracht? Wereldwijde trend: Verschuiving naar indirecte belastingen

Programma Btw is top! Btw gaat bergafwaarts! Op de helling: De toekomst van de btw Tarieven Vrijstellingen 5 5

Btw bergafwaarts Enkele tekortkomingen van en bedreigingen voor het btw-systeem Harmonisatie niet voltooid Regelgeving complex Btw werkt niet neutraal Btw is fraudegevoelig Btw kan technologische ontwikkelingen niet bijhouden 6 6

Btw bergafwaarts Enkele gevolgen van tekortkomingen en bedreigingen van de btw Overheid Mislopen belastingopbrengsten Hogere kosten controle Katalysators Economische groei door een eengemaakte markt Toename e-commerce Demografische ontwikkelingen Verschuiving naar indirecte belastingen Ondernemers Rechtsonzekerheid / rechtsongelijkheid / verstoring concurrentieverhoudingen Hoge nalevingskosten ondernemers 7 7

Programma Btw is top! Btw gaat bergafwaarts! Op de helling: De toekomst van de btw Tarieven Vrijstellingen 8 8

Solide en Fraude- bestendig Mededeling Commissie 2011 (‘White Paper’) Prioriteitsgebieden en doelstellingen Solide en Fraude- bestendig Efficient en Neutraal Eenvoudig COM(2011)851 The Future of VAT 28 May 2013 9

De toekomst van de btw Enige initiatieven ter vereenvoudiging van de btw Explanatory notes 2015 wijzigingen One Stop Shop breder toepassen (uitwerking plannen na 2015) EU VAT Web Portal Harmoniseren btw-aangifte (voorstel COM 2013-721) Harmoniseren andere verplichtingen (uitwerking plannen na harmoniseren btw-aangifte) Eenvoudig

Solide en Fraude- bestendig De toekomst van de btw Enige initiatieven om de btw solide en fraudebestendig te maken Quick reaction mechanism (Richtlijn 2013/42/EU, art. 199bis Btw-Richtlijn) Onderzoek haalbaarheid cross-border audits Onderzoek intensievere samenwerking derde-landen Solide en Fraude- bestendig Eenvoudig

Solide en Fraude- bestendig De toekomst van de btw Enige initiatieven in verband met de efficiëntie en de neutraliteit Vrijstellingen opschonen (gradueel afschaffen) Centrale bindende lijst van goederen en diensten die in de lidstaten onder verlaagde tarief vallen Tariefstructuur herbeoordelen Solide en Fraude- bestendig Efficient en Neutraal Eenvoudig

Programma Btw is top! Btw gaat bergafwaarts! Op de helling: De toekomst van de btw Tarieven Vrijstellingen 13 13

Tarieven Normale tarief (art. 97 Btw-RL) Min. 15% Verlaagde tarieven (art. 98 Btw-RL) Max. 2 verlaagde tarieven Bijlage III Btw-RL Min. 5% Bijzonder verlaagd tarief (bijv. art. 110, 114, 128 Btw-RL) Nultarief (bijv. Art. 138 Btw-RL) Vrijstelling met recht op aftrek (vgl. art. 169 Btw-RL)

Het rechtskarakter en de indirecte vorm van de btw Consumptief verbruik Bestedingen door particulieren Leveringen van goederen en diensten tegen vergoeding Leveringen van goederen en diensten tegen vergoeding door ondernemers Verlaagde tarief: strikt uitleggen 15

Tarieven Huidige tariefstructuren lidstaten Bron: European Commission: VAT rates applicable in the EU Member States Gemiddelde normale tarief: 21,5

Tarieven Enkele motieven lage tarieven Draagkracht Bijvoorbeeld: eerste levensbehoeften (thans: alle levensmiddelen) Menselijk leed niet te zwaar belasten Bijvoorbeeld: geneesmiddelen Beperking druk sociaal-culturele sfeer, onderwijs Bijvoorbeeld: bioscopen, musea Cumulatie btw verzachten Bijvoorbeeld: kunstvoorwerpen (in- en uit btw-sfeer) Versterking sectoren Bijvoorbeeld hotelsector, landbouwsector Stimuleren werkgelegenheid Bijvoorbeeld arbeidsintensieve diensten Afremmen of stimuleren gebruik bepaalde prestaties Bijvoorbeeld boeken, geen laag tarief alcoholica Beperken risico’s fraude Bijvoorbeeld: restaurantdiensten, restauratie en cateringdiensten Verlichten verstoring verstorend effect IB IB maakt niet werken aantrekkelijk: aan werk complementaire prestaties laag belasten

Tarieven Enige effecten verlaagde tarieven Indelingsproblemen  Discussies reikwijdte verlaagde tarief, eenheid van prestatie Rechtszekerheid Administratieve lasten Inningskosten Verstorende effecten verlaagde tarief Tarief bepaalt keuze voor goed of dienst: welvaartsverlies Uitschakelingseffecten: commissionair: 6%, agent 21% Rem op productinnovatie Tariefshopping / grenseffecten: gedetailleerde regelgeving Verlaagde tarieven niet doelmatig om veronderstelde doelen te bereiken Normaal tarief Verlaagd tarief Normaal tarief

Tarieven Uniformeren en harmoniseren Land A Land B Tarief 1 Tarief 1 Tarief 2 Tarief 1 Tarief 2

Tarieven Tarieven op de helling? Moet dat? Hoe dan?

Programma Btw is top! Btw gaat bergafwaarts! Op de helling: De toekomst van de btw Tarieven Vrijstellingen 21 21

Het rechtskarakter en de indirecte vorm van de btw Consumptief verbruik Bestedingen door particulieren Leveringen van goederen en diensten tegen vergoeding Leveringen van goederen en diensten tegen vergoeding door ondernemers Vrijstellingen: strikt uitleggen 22

Vrijstellingen Verplichte vrijstellingen zonder aftrek Verplichte vrijstellingen met aftrek Nultarief Externe neutraliteit (bijv. financiele diensten aan non-EU afnemers) Optionele vrijstellingen / keuze voor belaste prestatie Bijv. onroerend goed ‘Oneigenlijke vrijstelling’: buiten reikwijdte btw geplaatst Publiekrechtelijke lichamen Overgang algemeenheid van goederen / diensten Bijzondere regelingen (ko-regeling, landbouwregeling)

Vrijstellingen Enige motieven vrijstellingen Correcties op ruime definitie ondernemer Bijvoorbeeld: prestaties sportorganisaties aan leden Correcties op ruime definitie levering / dienst Bijvoorbeeld: levering van geld Beperken cumulatie Bijvoorbeeld onroerend goed ‘Difficult to tax’ Bijvoorbeeld: financiële prestaties (vgl. HvJ 19 april 2007, nr. C-455/05 (Velvet Steel), V-N 2007/21.18) Onderworpen aan een andere belasting Verzekeringen, kansspelen Stimuleren gebruik bepaalde prestaties i.v.m. positieve externe effecten Bijvoorbeeld: sociaal-culturele instellingen Toegankelijkheid zorg / verminderen kosten zorg (vgl. HvJ 18 november 2010, nr. C-156/09 (Verigen), V-N 2010/59.22) Elimineren vrijstelling politiek moeilijke boodschap

Vrijstellingen Een effect van vrijstellingen: cumulatie btw over btw! Geen aftrekrecht! Consument Ondernemer A Belast Ondernemer B Vrijgesteld Ondernemer C Belast Btw over verborgen btw Btw over prijs Prijs Prijs Btw over prijs Niet aftrekbare btw (verborgen btw) Prijs Verborgen btw 25

Vrijstellingen Enige andere effecten van vrijstellingen Afbakeningsproblematiek Pro-rata berekeningen Verstoring inkoopkeuze / neiging tot ‘inbesteden’ (‘doe-het-zelf-effect’) Vermindering beloning gebruik productiefactoren Indien aftrekbare btw niet kan worden doorberekend Verstoring internationale handel (schending bestemmingslandbeginsel) Indien niet aftrekbare btw wel wordt doorberekend Uitlokken belastingontwijking

Vrijstellingen Vrijstellingen op de helling? Moet dat? Hoe dan?

Dank voor uw aandacht Tot straks in de workshop!