8.2.3. De meest absolute monarch in de nieuwe tijd: de Franse koning Louis XIV (T, 1643-1715) 8.2.3.1 Koning Louis XIV: de manipulator in Versailles: bronnenonderzoek Lodewijk XIV vergeleek zichzelf graag met Apollo, de Griekse zonnegod. Dit leverde hem de naam le Roi-Soleil of Zonnegod op.

Koning Louis XIV (1643-1715)

Koning Louis XIV (1643-1715)

8.2.3.2 Louis XIV: de koning drukte zijn stempel op de hele maatschappij Absolutisme (B) is een politiek systeem waarbij ‘de van de wetten losgemaakte’ wil van de koning de basis van wetgeving vormt. De koning beslist alleen volgens zijn eigen wil en heeft alle macht. Hij legitimeert zich door te zeggen dat hij door God is aangesteld. Absolutisme komt van absolvere, ‘losmaken van’. De koning maakt zich los van de wetten, m.a.w. de koning staat boven de wetten.

8.2.3.2.1: Op politiek vlak:

In zijn werk ‘Politiek gebaseerd op het Heilige Schrift (1679) verantwoordt Jacques-Bénigne Bossuet, bisschop en hofpredikant, het absolutisme aan de hand van het goddelijk recht.

In zijn ‘Herinneringen aan het hof van Lodewijk XIV, 1673-1681’ geeft de Italiaanse edelman J.B. Visconti zijn kijk op de persoonlijkheid van Lodewijk XIV.

Tuin paleis Versailles: prestige paradijselijk controle op natuur en mens versus oncontroleerbaarheid van het dagelijkse leven.

Tuin paleis van Versailles

Paleis van Versailles: ‘Spiegelzaal’ prestige controle van de adel Koninklijk paleis is een publieke leefruimte: verdeel en heers-methode

Paleis van Versailles: La Chambre du Roi

Het paleis was georganiseerd rond het bed van Lodewijk XIV, dat in het centrum van het kasteel gelegen was.

8.2.3.2.2: Op het gebied van de kunsten: Zowel in als buiten Versailles moest de kunst de koninklijke grootheid uitdrukken en verheerlijken: Koninklijke accademies (B) = Overheidsinstelling die de culturele of wetenschappelijke elite van het land samenbrengt. Zij bepaalden welke thema’s werden uitgebeeld, wat mooi of lelijk was.

Elke belangrijke gebeurtenis uit Lodewijks regering werd in kunstwerken te vereeuwigd: Voorbeeld: 1685: afschaffing van het Edict van Nantes: ‘Académie royale de Peinture’ moest een schilderij maken met als onderwerp: ‘De ketterij onder de voet gelopen’.

‘Le Roi Danse’: De dans was een typische uiting van controle en macht: In de 16de eeuw kwam in Frankrijk het hofballet tot grote bloei. Lodewijk XIV professionaliseerde de dans door de oprichting van de Académie Royale de la Dance in 1661. De onnatuurlijke danshoudingen en -passen werden gezien als symbool van de onderwerping van de natuur aan de menselijke geest. Bovendien was het hofballet, door zijn verwijzende karakter, een verheerlijking van de absolute monarchie.

Louis XIV als 'Zonnekoning' in 'Het ballet van de nacht' (1653) Pompeuse kostuums, hoge hakken, pruiken en hoofdtooien waren de standaarduitrusting van de dansers in de ballet-opera's.

Menuet

Het paleis van Versailles veruitwendigde de macht van de Zonnekoning Het paleis van Versailles veruitwendigde de macht van de Zonnekoning. Het vormde het decor waarmee en waarin hij zijn macht kon tonen. 440 000 kg fijn goud, 20 jaar werk en 35 000 mensen zijn nodig om het reusachtige paleis te bouwen.

8.2.3.2.3 Op godsdienstig vlak: de gallicaanse kerk of gallicanisme (B) Waarom kan een absolutistische koning niet om met vrijheid van godsdienst? Is er een probleem met die katholieke kerk voor een absolutistisch vorst?  Godsdienstige eenmaking: (T, 1685) Edict van Fontainebleau. De Hugenoten (= protestanten) moesten zich bekeren of het land verlaten.  Nationalisering van de kerk: Gallicanisme of de gallicaanse kerk (B) = de rooms-katholieke godsdienst in Frankrijk, waarbij de paus de macht in theorie in handen houdt, maar de koning in de praktijk alle beslissingen neemt.

8.2.3.2.4: Op economisch vlak: mercantilisme of colbertisme (B) en de staatsmanufacturen (B) Jean-Baptiste Colbert was één van de trouwste medewerkers van Lodewijk XIV (= minister van financiën, landbouw, handel en industrie)  Hij zorgt voor een economisch systeem dat het absolutisme een financiële ruggengraat gaf.

‘La manufacture des Gobelins’: een manufactuur waar een 200-tal vaklieden hoogwaardige wandtapijten maakten.

Wat voor soort producten zijn tapijten? Waarom wil Lodewijk XIV dat ze tapijten maken? Waar maken ze die producten? Wie is eigenaar van die werkplaatsen? Welke grondstoffen heb je daarvoor nodig? Waar halen ze die grondstoffen? Wat mag niet ingevoerd worden in Frankrijk? Wat voeren ze liefst uit? Mercantilisme of colbertisme (B) is een economische politiek waarbij de overheid de invoer van buitenlandse afgewerkte producten tegenwerkt en de uitvoer van afgewerkte producten uit staatsbedrijven (staatsmanufacturen) (B) stimuleert.