Regels rondom research data 11 maart 2014 Bibliotheek – Project RDM Ondersteuning Regels rondom research data Basistraining voor informatiespecialisten

Context Wetenschappelijke integriteit Digitalisering en internet 11 maart 2014 Context Wetenschappelijke integriteit Digitalisering en internet Open Access-beweging Debat over het (anders) meten en waarderen van (andere dan traditionele) onderzoeksoutput RDMO Regels rondom research data

Hoofdrolspelers Onderzoekers Uitgevers Universiteiten Bedrijfsleven Financiers Data-archieven en hun respectievelijke (inter)nationale samenwerkingsverbanden RDMO Regels rondom research data

Uitgangspunten De resultaten van wetenschappelijk onderzoek moeten betrouwbaar en controleerbaar zijn De resultaten van wat uit publieke middelen betaald wordt, moeten publiek toegankelijk zijn RDMO Regels rondom research data

Praktische uitdagingen Niet alle data zijn deelbaar (privacy, veiligheid etc.) Onderzoek(sresultaten) repliceren loont niet Data delen en publiceren kost geld Onderzoek is internationaal, wetgeving nationaal Wetgeving is (nog) niet op data ingesteld RDMO Regels rondom research data

Beleid: universitair RDMO Regels rondom research data

ESF/ALLEA European code of conduct for research integrity (2011) http://www.esf.org/coordinating-research/mo-fora/research-integrity.html Good data practices: availability and access Proper research procedures Responsible research procedures Publication-related conduct Reviewing and editorial issues RDMO Regels rondom research data

Good data practices Reikwijdte, opslag, veiligheid en toegankelijkheid: “All primary and secondary data should be stored in a secure and accessible form.” RDMO Regels rondom research data

Good data practices Bewaartermijn: “Original scientific or scholarly research data should be documented and archived for a substantial period (at least 5 years, and preferably 10 years).” RDMO Regels rondom research data

Good data practices Data delen: “Research data should be placed at the disposal of colleagues who want to replicate the study or elaborate on its findings.” RDMO Regels rondom research data

LERU (Nederland: UU en UvA) Roadmap for research data (2013) http://www.leru.org/index.php/public/news/press-release-leru-roadmap-for-research-data/ Recommendations, o.a.: opzetten van praktische ondersteuning voor onderzoekers (R5, R20, R39) organiseren van trainingen (R23) ontwikkelen van best practices (R12-14, R17, R36) RDMO Regels rondom research data

VSNU Gedragscode wetenschapsbeoefening (2004/2012) zorgvuldigheid http://www.vsnu.nl/gedragscodes zorgvuldigheid betrouwbaarheid controleerbaarheid onpartijdigheid onafhankelijkheid RDMO Regels rondom research data

VSNU: onderzoeksdata “II.1 Het selectief weglaten van onderzoeksresultaten wordt gemeld en beargumenteerd. De gegevens zijn daadwerkelijk verzameld. De gebruikte statistische methoden zijn toepasbaar op de verkregen data.” RDMO Regels rondom research data

VSNU: onderzoeksdata “III.1 Onderzoek moet gerepliceerd kunnen worden om de juistheid ervan te testen. De keuze van de onder-zoeksvraag, de opzet van het onderzoek, de keuze van de gehanteerde methode en verwijzing naar geraad-pleegde bronnen is nauwkeurig gedocumenteerd.” RDMO Regels rondom research data

VSNU: onderzoeksdata “III.2 De kwaliteit van dataverzameling, data-invoer, dataopslag en dataverwerking wordt goed bewaakt. Goede verslaglegging van alle stappen en controle op de uitvoering is noodzakelijk (labjournaals, voortgangs-rapportages, documentatie van afspraken en beslissingen enz.).” RDMO Regels rondom research data

VSNU: onderzoeksdata “III.3 De bewaartermijn van ruwe onderzoeksgegevens is minimaal 5 jaar. Deze gegevens worden op aanvraag ter beschikking gesteld aan andere wetenschaps-beoefenaren.” RDMO Regels rondom research data

VSNU: onderzoeksdata “III.4 Ruwe onderzoeksgegevens worden zodanig gearchiveerd dat deze te allen tijde met een minimum aan tijd en handelen kunnen worden geraadpleegd.” RDMO Regels rondom research data

Enkele andere gedragscodes Persoonsgegevens (VSNU; 2005) Biosecurity (KNAW; 2007) Openheid dierproeven (KNAW, VSNU, NFU; 2008) Belangenverstrengeling (KNAW, KNMG e.a.; 2012) Goed gebruik lichaamsmateriaal (Federa; 2011) RDMO Regels rondom research data

Universiteit van Amsterdam centrale richtlijnen voor research data management uitgewerkt per onderzoeksinstituut/graduate school met inachtneming van (inter)nationale context, wet- en regelgeving, eisen van financiers en mores in vakgebied RDMO Regels rondom research data

Universiteit van Amsterdam Streven: onderzoeksdata zijn accuraat, volledig, authentiek, betrouwbaar, herkenbaar, vindbaar, indien mogelijk raadpleegbaar en veilig Centrale rol voor datamanagementplan Institutionele verantwoordelijkheid voor richtlijnen, onderzoeker verantwoordelijk voor uitvoering RDMO Regels rondom research data

Toezichthouders Facultaire ethische commissies (FMG en FGw) Vertrouwenspersoon Wetenschappelijke Integriteit Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit http://ethiek.fmg.uva.nl / http://medewerker.uva.nl/fgw/az/content2/ethiek-commissie-fgw/ethiek-commissie-fgw.html http://www.uva.nl/onderzoek/onderzoek-aan-de-uva/wetenschappelijke-integriteit https://www.knaw.nl/nl/thematisch/ethiek/landelijk-orgaan-wetenschappelijke-integriteit-lowi/overzicht RDMO Regels rondom research data

Beleid: onderzoeksfinanciers RDMO Regels rondom research data

KNAW Beleid Open Access en digitale duurzaamheid (2011) https://www.knaw.nl/nl/thematisch/open-access-en-digitale-duurzaamheid/open-access Doel: toegankelijkheid en hergebruik van data Datanotitie bij elk KNAW-instituut Dataparagraaf in elk KNAW-onderzoeksplan Voorschriften voor alle KNAW-onderzoeksdata RDMO Regels rondom research data

KNAW Onderdelen dataparagraaf: Digitale duurzaamheid: opslag Open Access: toegankelijkheid data Metadata: toegankelijkheid metadata RDMO Regels rondom research data

KNAW Alle KNAW-onderzoeksdata worden uiterlijk bij afronding van het onderzoek duurzaam opgeslagen in een data repository en zijn na max. 18 maanden voor iedereen toegankelijk RDMO Regels rondom research data

NWO NWO-regeling subsidies (2011) http://www.nwo.nl/documents/nwo/juridisch/regeling-subsidieverlening-nwo Doel: toegankelijkheid en hergebruik van data NWO is mede-eigenaar van data (§ 29) Data wordt goed en toegankelijk gedocumenteerd (§ 30) Data wordt goed en toegankelijk opgeslagen (§ 30) Data is beschikbaar voor verder onderzoek (§ 30) RDMO Regels rondom research data

NWO Datacontracten met DANS voor Maatschappij- en Gedragswetenschappen en Geesteswetenschappen Data deponeren in repository met Data Seal of Approval (DSA) binnen 3 maanden na beëindiging van onderzoeksproject RDMO Regels rondom research data

ZonMW Subsidiebepalingen (2013) http://www.zonmw.nl/nl/programmas/programma-detail/toegang-tot-data-ttdata/vraag-en-antwoord/ Doel: toegankelijkheid en hergebruik van data ZonMW is mede-eigenaar van data datamanagementplan in subsidieaanvraag kan onderzoek uitgevoerd met bestaande data? data deponeren RDMO Regels rondom research data

NWO Stichting Fundamenteel Onderzoek der Materie (NWO) Technologiestichting STW (NWO/Economische Zaken) regeling intellectuele eigendomsrechten (FOM, STW) gedragscode belangenverstrengeling (STW) geen expliciete eisen m.b.t. (open) data RDMO Regels rondom research data

Andere onderzoeksfinanciers Horizon 2020 (Europese Commissie) Research Councils (Groot-Brittannië) National Science Foundation (NSF, Amerika) Datamanagementplan verplicht Data (indien mogelijk) toegankelijk na onderzoek http://ec.europa.eu/research/participants/data/ref/h2020/grants_manual/hi/oa_pilot/h2020-hi-oa-data-mgt_en.pdf http://www.dcc.ac.uk/resources/policy-and-legal/overview-funders-data-policies https://www.nsf.gov/bfa/dias/policy/dmp.jsp RDMO Regels rondom research data

Beleid: uitgevers & tijdschriften RDMO Regels rondom research data

Nieuws onder de zon? RDMO Regels rondom research data Ragnar Frisch, ‘Editorial’, Econometrica 1 (1933) 1, 3 | http://www.jstor.org/stable/1912224 RDMO Regels rondom research data

DAP Data Availability/Archiving Policy: data die aan artikel ten grondslag liggen, moeten beschikbaar zijn voor anderen beschikbaarheid van data is voorwaarde voor publicatie RDMO Regels rondom research data

DAP Verschillen tussen policies: Welke data moeten gepubliceerd worden? Hoe/waar moeten data gepubliceerd worden? Wanneer moeten data gepubliceerd worden? RDMO Regels rondom research data

RDMO Regels rondom research data http://publications.agu.org/author-resource-center/publication-policies/data-policy/ RDMO Regels rondom research data

RDMO Regels rondom research data http://www.aeaweb.org/aer/data.php RDMO Regels rondom research data

RDMO Regels rondom research data http://www.plosone.org/static/policies.action#sharing RDMO Regels rondom research data http://www.plosone.org/static/policies#sharing

RDMO Regels rondom research data http://datadryad.org/pages/jdap RDMO Regels rondom research data

RDMO Regels rondom research data http://newsroom.taylorandfrancisgroup.com/news/press-release/taylor-francis-and-figshare-making-research-more-discoverable#.UxoRXYVWt-4 RDMO Regels rondom research data

DAP Niet elke uitgever heeft (al) een DAP DAPs bij OA én niet-OA journals DAPs worden niet altijd nageleefd Peer review van data? RDMO Regels rondom research data

Wetgeving RDMO Regels rondom research data

Relevante wetgeving Auteursrecht Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP) Databankenrecht Wet Medisch-wetenschappelijk Onderzoek met mensen (WMO) Onpersoonlijke geschriftenbescherming Octrooirecht CAO’s RDMO Regels rondom research data

Auteursrecht Ruwe data (‘blote feiten’): onbeschermd Verwerkte data (structurering, selectie, verwoording): beschermd indien resultaat van subjectieve keuzes RDMO Regels rondom research data

Auteursrecht In dienstverband gemaakt: werkgever heeft auteursrecht Praktijk: universiteiten staan onderzoekers toe zelf afspraken te maken over door hen gemaakt werk RDMO Regels rondom research data

Auteursrecht Data verzameld door gelijkwaardige onderzoekers? Gedeeld auteursrecht Data hergebruikt in nieuwe dataverzameling? Auteursrecht blijft van kracht RDMO Regels rondom research data

Auteursrecht: toestemming nodig voor data van een ander opnemen in publicatie data van een ander delen met derden data van een ander integraal opnemen in eigen databestand dat met anderen gedeeld wordt RDMO Regels rondom research data

Databankenrecht Databank: verzameling zelfstandige elementen, die doorzoekbaar of systematisch geordend is, waarbij substantieel geïnvesteerd is in het verzamelen, controleren of presenteren van de inhoud in de vorm van een databank (≠ het creëren van de gegevens) RDMO Regels rondom research data

Databankenrecht: geen toestemming nodig voor gebruik van een databank voor wetenschappelijk onderzoek, mits geen substantiële delen van de databank openbaar worden gemaakt gebruik van databanken van de overheid RDMO Regels rondom research data

Wet bescherming persoonsgegevens (WBP) persoonsgegevens: gegevens betreffende geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke levende personen verschillende typen persoonsgegevens met elk een eigen beschermingsregime RDMO Regels rondom research data

VSNU Gedragscode voor gebruik van persoonsgegevens in wetenschappelijk onderzoek (2005) uitwerking van algemene normen in WBP voor maatschappij- en gedragswetenschappelijk onderzoek goedkeuring CBP verlopen, nieuwe versie op komst RDMO Regels rondom research data

Meer informatie De juridische status van ruwe data; een wegwijzer voor de onderzoekspraktijk (2009) http://www.surf.nl/kennis-en-innovatie/kennisbank/2009/rapport-de-juridische-status-van-ruwe-data-een-wegwijzer-voor-de-onderzoekspraktijk.html Data in publiek-private projecten: juridische aspecten (2011) http://www.surf.nl/kennis-en-innovatie/kennisbank/2011/onderzoeksrapportage-data-in-publiek-private-projecten-juridische-aspecten.html RDMO Regels rondom research data

Licenties RDMO Regels rondom research data

Creative Commons alle rechten als maker behouden toestemming vooraf aan anderen om je werk te delen en/of bewerken RDMO Regels rondom research data

Creative Commons Naamsvermelding Naamsvermelding-GelijkDelen Naamsvermelding-NietCommercieel Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken CC0 Public Domain http://creativecommons.nl/uitleg/ RDMO Regels rondom research data

Open Data Commons Public Domain Dedication and License (PDDL): delen, bewerken en creëren op basis van database ODC-BY: delen, bewerken en creëren op basis van database op voorwaarde van naamsvermelding http://opendatacommons.org/licenses/ RDMO Regels rondom research data

Open Data Commons Open Database License (ODC-ODbL): delen, bewerken en creëren op basis van database op voorwaarde van naamsvermelding, gelijk delen en open verspreiden http://opendatacommons.org/licenses/ RDMO Regels rondom research data

Colofon Presentatie: Mariëtte van Selm | selm@uva.nl Beeld: Jørgen Stamp | http://www.digitalbevaring.dk/ M. van Selm, RDM Ondersteuning - basistraining voor informatiespecialisten, lesmateriaal sessie 5. Maart 2014. Dit werk is gelicenseerd onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationaal RDMO Regels rondom research data