© I. Nicaise Comprehensief onderwijs en gelijke kansen: lessen uit onderzoek Studienamiddag School+ ‘Hervorming secundair onderwijs’ Leuven, 14 mei 2009 Ides Nicaise HIVA / Dept. Ped. Wet.

© I. Nicaise Comprehensief onderwijs Comprehensief onderwijs  ASO eerder brede vorming met evenwicht tussen algemene, technische, muzische en praktische vaardigheden flexibel (met keuzepakketten) maar open-ended Start in het basisonderwijs  stevigere, bredere competenties  Latere studieoriëntering © I. Nicaise

Link met de Blauwdruk-Monard Stap in de richting van comprehensieve 1e graad (uitz. aansluiting basisonderwijs, B-stroom) Debat: Leidt dit werkelijk tot (sociaal) meer gelijke uitkomsten? Gaat dit niet ten koste van kwaliteit (gemiddeld en/of voor de ‘kopgroep’?

© I. Nicaise Meer sociale gelijkheid ?

© I. Nicaise Sociale ongelijkheid en duur van de gemeenschappelijke stam © Hirtt e.a. (2007)

© I. Nicaise Quid na controle voor andere factoren? multivariate regressie op land-niveau (Schleicher 2007; Duru-Bellat & Suchaut 2005; Dumay & Dupriez 2004) Streaming (waterval secundair; % gesegregeerd BuO) Zittenblijven Vermarkting; ‘academische segregatie’ op schoolniveau …versterken de sociale ongelijkheid in uitkomsten Multivariate én multiniveau regressie op individuele scores (Schütz e.a. 2008): 4 jaar verschil in leeftijd van ‘streaming’ reduceert sociale ongelijkheid in onderwijsuitkomsten met een kwart

© I. Nicaise Quid met verborgen determinanten? Schuilen er misschien verborgen verklarende variabelen (inkomensongelijkheid, middelen voor onderwijs, opleiding leerkrachten enz.) achter het (schijn)verband tussen streaming en ongelijke uitkomsten ? Difference-in-differences benadering: stel dat deze achterliggende factoren per land +/- vast zijn, dan kan men het effect van streaming afzonderen door per land de ongelijkheid te vergelijken bij de instroom en de uitstroom van het lager secundair onderwijs: bv. door vergelijking van ongelijkheidsmaten in PIRLS en TIMSS / PISA per land

© I. Nicaise Toepassingen dif-in-dif Internationaal vergelijkend (macro-niveau) Ammermüller 2005  Waldinger 2007 Hanushek & Woessmann 2006 Binnen één land, vóór / na hervorming, op microniveau Zweden: Meghir & Palme 2005; Erikson 1996 Finland: Pekkarinen e.a Vlaanderen: Stinissen e.a. 1986

© I. Nicaise

Quid met andere uitkomsten ? (Brunello & Checchi 2007) Gekwalificeerde uitstroom: hoe meer comprehensief, hoe minder ongelijkheid Bereikt onderwijsniveau: idem Doorstroming naar vervolgonderwijs: idem Inkomen na intrede op de arbeidsmarkt: idem… …maar er zijn tekenen dat de effecten van streaming op langere termijn gecompenseerd worden door factoren zoals arbeidsmarktervaring.

© I. Nicaise Lagere gemiddelde performantie ?

© I. Nicaise Nivellering naar beneden ? Hanushek & Woessmann 2006: Na uitzuivering van andere effecten (dif-in-dif) scoren comprehensieve systemen gemiddeld (marginaal – niet steeds significant) beter dan systemen met waterval – m.a.w. zeker niet slechter Zelfs voor de ‘5% toppresteerders’ onder de leerlingen is er geen (significant) verlies in comprehensieve systemen

© I. Nicaise Prestatiekloof naar SES bij oriëntering op 10 resp. 15 jaar Bron: Woessmann e.a. 2009

© I. Nicaise Tot besluit grote eensgezindheid over superioriteit van comprehensief onderwijs in termen van gelijkheid, zonder negatieve effecten op gemiddelde prestaties prestaties van kopgroep