VAN CAMPAGNE TOT CHAMPAGNE? 1

Gewijzigd partijlandschap CVP VLD SP VU Agalev Vlaams Blok Lokale lijsten CD&V(-N-VA) VLD(-Vivant) SP.A(-Spirit) Groen! Vlaams Belang Lokale lijsten Interne partijvernieuwing Einde VU Kartelvorming Nieuwe spelers

Gemeenteraadsverkiezingen  (Nationale) interpretatie gemeenteraadsverkiezingen  Mediatsunami  Peilingen  Provincieraadsverkiezingen in de schaduw  (Te) weinig aandacht voor Brussel en Wallonië  Voorakkoorden 3

‘Duivelse’ Bermuda-,Formosa- of drakendriehoeken. Uitdagingen voor lokale besturen.

5

Maatschappelijke trends Diversiteit in de maatschappij (verkleuring) Vergrijzing en vergroening Individualisering Sociaaleconomische ongelijkheid – (kans)armoede Duurzaamheid Digitalisering (digitale kloof) Mondigheid van de burgers ….. 6

Stemrecht voor migranten 7 Stemrecht - opkomstplicht Much ado about nothing… or little?

Institutionele vernieuwingen - De gemeenteraad: hoeksteen van de lokale democratie. + voorzitter gemeenteraad 68% burgemeester (209/308) 3% schepen (10/308) 29% gemeenteraadslid (89/308) (mei 2012: 121/308 geen burgemeester) 8

Institutionele vernieuwingen - - Aantal schepenen (max. aantal + beide seksen in het college) - De OCMW-voorzitter kan deel uitmaken van het College van Burgemeester en Schepenen (verplicht vanaf 2013) - Geen rechtstreekse verkiezing van de burgemeester ° Stemmenkampioen (2000:75%; 2006:82%) ° In de top drie (+/- 95%) ° Normaliter maakt de burgemeester deel uit van de grootste politieke partij - Behoud van het systeem Imperiali 9

Profiel lokale mandatarissen Vervrouwelijking - Pariteit op de kandidatenlijsten en de aanwezigheid van twee mannen en één vrouw of twee vrouwen en één man op de eerste drie plaatsen op de lijst (2012: de twee geslachten op de eerste twee plaatsen). - 33% gemeenteraadsleden; 28,4% schepenen en 9% burgemeesters 10

Profiel lokale mandatarissen Vervrouwelijking - Een vrouw als lijsttrekker: 18,4% - Een vrouw op de tweede plaats: 47,1% - Een vrouw op de derde plaats: 51,7% Professionalisering 11

Lokale politiek – cumulatie Nationalisatie van de gemeentepolitiek of Lokalisatie van de ‘nationale’ politiek De cijfers na de gemeenteraadsverkiezingen 2006 Vlaams parlement KamerSenaat Lokaal mandaat 86%81%87% Lokaal uitvoerend mandaat 36%38%24% 12

Interne Vlaamse Staatshervorming Europeanisering Veel intermediaire structuren - verrommeling tegengaan Subsidiariteit Creëren van sterke lokale besturen Europeanisering 13

Uitdagingen voor de lokale besturen Sommige gemeenten zijn te klein Vrijwillige fusie (financiële aanmoedigingen en juridische en administratieve ondersteuning) Geen steun bij de gemeenten Fusies zijn niet nieuw : van 2359 naar 589 (Antwerpen 1982) - Grote tegenstand tegen de top-down implementatie 14

Uitdagingen voor de lokale besturen De financiering van de gemeenten blijft een probleem - Landelijke gemeenten: financiële compensatie om de open ruimtes te bewaren, volstaat niet - Steden: de compensatie voor de centrumfuncties volstaat niet Inkomsten gemeenten - Eigen fiscaliteit - Subsidies (gemeentefonds e.a.) - Andere 15

Uitdagingen voor de lokale besturen Uitgaven gemeenten - Personeel - Werking - Overdrachten - Schuld 16

Uitdagingen voor de lokale besturen Beroepspolitici – sterk politiek leiderschap Primaat van de politiek Schepenmodel – Diensthoofdenmodel Managementteam – sterke ambtelijke organisatie Afsprakennota 17

De kloof tussen burger en politiek Dalend vertrouwen in politici Politiek heeft geen vertrouwen in de kiezers Daddy knows best? 18

Naar een oplossing? Aanpassen (minder) representatieve democratie. Voor de burger zonder de burger? Top-down-democratie? Meer directe democratie? Naar een DJ-democratie? 19

Meer mogelijkheden tot participatie Klaagzang over de ‘kloof’ blijft Gevolg van (te) hoge verwachtingen Participatie-elite? 20

We wisten van niks! Belang van lokale overheidscommunicatie 21

Enkele bedenkingen Inwoners zijn niet alleen klanten Inwoners hebben ook een taak Politiek heeft tijd nodig DJ-democratie is niet wenselijk Burgers zicht geven op acties/prestaties van de overheid Optimale samenwerking tussen lokale politici, ambtenaren en de bevolking is noodzakelijk Beleid efficiënter maken 22