Beïnvloeding Reisgedrag Dr. Bert Pol Lector Overheidscommunicatie HU Vennoot Tabula Rosa Den Haag

Waarom gaat het zo vaak fout? Hoofdoorzaken Verkeerde inschatting te beïnvloeden gedrag Naïeve denkbeelden over werking

Verkeerde inschatting gedrag Woon-werkverkeer gecompliceerd gedrag Maar dat betekent niet dat het niet beïnvloedbaar is Als je maar de goede dingen doet

Cruciale vraag: welke soort gedrag? Gepland gedrag? Automatisch gedrag?

Communicatie bij gepland gedrag | 1 Veel empirische gegevens uit sociaal-wetenschappelijk onderzoek beschikbaar Doelgroep gemotiveerd om kennis te nemen van informatie

Communicatie bij gepland gedrag | 2 Keiharde argumenten geven: inhoudelijke info Don’t beat around the bush Creatieve grapjes in plaats van inhoudelijke boodschap is contraproductief Verliesframing vaak effectief Implementatie-intenties

Automatisch gedrag Maar ………… minimaal 95% van ons gedrag is automatisch! Zonder meer ook reisgedrag als zodanig Beïnvloeding attitudes en kennis heeft daar geen enkele zin: die spelen daar geen rol! Heel andere beïnvloedingstechnieken nodig dan bij gepland gedrag

Maar om welke soort gedrag gaat het hier nu eigenlijk? Om welke soort gedrag gaat het bij woon-werkverkeer? In extreem hoge mate automatisch gedrag: gewoontegedrag Niet meer over nagedacht Dat kan je je ook niet permitteren: het leven is te vol

Wat te doen om dit gedrag te beïnvloeden? Beïnvloedingsmogelijkheden automatisch gedrag: Automatisme doorbreken Of juist gebruik maken van feit dat het om geautomatiseerd gedrag gaat

Complexiteit van het gedrag Vaak is gebruik maken van het automatisme van het gedrag het meest kansrijk Mensen zijn er met hun hoofd niet bij en juist daardoor bij uitstek beïnvloedbaar Door gebruik van primes en technieken uit sfeer van sociale invloed Maar dat is hier niet voldoende Waarom niet

Keten van automatismen Omdat het woon-werkverkeer ingebed is in een keten van automatismen Het leven is volgepropt met dingen die allemaal moeten: de kinderen moeten naar de crèche of naar school gebracht en weer opgehaald er moeten boodschappen gedaan gekookt, gesport voor de oude moeder gezorgd etc., etc., etc.

Consequentie Al willen mensen hun vervoersgedrag aanpassen ze kunnen het simpelweg niet voor elkaar krijgen Door de effecten op de rest van de keten! Er is een interventiepakket nodig

Interventiepakket Hier eerst automatisme doorbreken Tegelijkertijd oplossingen aandragen (faciliteren) Gewenst gedrag belonen Feedback Subtiele beïnvloedingstechnieken ter ondersteuning

Interventiepakket | 2 Subtiele beïnvloedingstechnieken: Primes op meewerken, flexibiliteit, e.a. Sociale invloed: bijv. commitment and consistency Maar: pas op voor foute primes!

Interventiepakket | 3 Massamedia: gedragsherinnering en terugvalpreventie Pas op: niet het verkeerde gedragsmechanisme activeren gebeurt vrij vaak

Hoe doorbreek je hier het automatisme? Werkgevers hierin cruciaal Vergt niet zoveel inspanning Meest kansrijke aanpak: ‘cascademethode’

Cascademethode Laag 1 (topmanagement)  Laag 2 (middenkader)   Laag 3 (medewerkers)

Waarom is cascademethode hier beste aanpak voor doorbreken automatisme Methode toepassen die grondige verwerking afdwingt Discussie voeren belangrijk voor internalisatie (nieuwe info gaat deel uitmaken van het lange-termijngeheugen) Met direct leidinggevende (werkoverleg) Consequenties voor eigen werk laten doordenken (dan beklijft informatie beter)

Besluit Gedrag woon-werkverkeer is complex Door keten van automatismen (onderzoek Tabula Rasa naar reisgedrag A15 ondersteunt dat) Daarom is een interventiepakket noodzakelijk Beïnvloeding is dan wel mogelijk Veel, heel veel meer over te zeggen … … maar dat kan niet in een half uur