Samenstellingen & Afleidingen
Samenstellingen In het Nederlands kun je gemakkelijk nieuwe woorden maken. Je kunt bijvoorbeeld 2 of meer woorden aan elkaar plakken: strand + feest = strandfeest proef + rit = proefrit lucifer + doosje + fabrikant = luciferdoosjesfabrikant
Je kunt zo hele lange woorden maken, die toch iedereen begrijpt: gekkebekkentrekker pannenkoekenverkoop winkelwagentjesmuntstuk kakkerlakkak kleurentelevisieafstandsbedieningsknopjes melkchocoladehagelslagverpakking rodekauwgomballenautomaat superdeluxevijfsterrenhoteleigenares appelbanaancitroenkiwiframboosananasdruiven-meloenperzikpruimenlimoenpompelmoescactus-perensap
In België probeert men zo om Engelse woorden te vervangen door Nederlandse: airbag – botsballon bungeejumpen - elastiekspringen girlpower - meidenmacht handsfree - handenvrij joystick - stuurstok, (spel)pookje junkfood - vulvoer stopwatch - stopklokje zero-tolerance - geen-pardon
Onthoud dus goed: Samenstellingen bestaan uit 2 of meer ‘echte’ woorden.
Afleidingen Je kunt ook nieuwe woorden maken door een klein stukje achter een woord te plakken: huizen (-en) bloempje (-pje) leerlinge (-e) -en, -pje en -e zijn voorbeelden van achtervoegsels. Achtervoegsels zijn geen echte woorden, maar woordstukjes.
Je kunt ook nieuwe woorden maken door een klein stukje voor een woord te plakken: herexamen (her-) oneerlijk (on-) vermaken (ver-) her-, on- en ver- zijn voorbeelden van voorvoegsels. Voorvoegsels zijn geen echte woorden, maar woordstukjes.
Onthoud dus goed: woorden met voorvoegsels/achtervoegsels noemen we afleidingen. Als je de voor- en achtervoegsels van de afleiding afhaalt, houd je het grondwoord over: herexamen roodachtig oneerlijk eerlijk