Greening in de chemische sector? Casestudie: Haven van Antwerpen in kader van Ba-paper geografie Promotor: prof. D. Vanneste 1)Wat denken chemische bedrijven over duurzaamheid? 2)Wat is de rol van het ruimtelijk beleid ter stimulering?

Methodologie desk research (rapporten & websites) terreinwerk:  kwalitatief onderzoek met interviews  Regionale overheid  De sector : Essenscia  Middenveld : Bond Beter Leefmilieu  Lokale autoriteit : Havenbedrijf  Antwerpse chemiebedrijven: Speciality Polymers Antwerp, BASF, Fina Antwerp Olefins en Evonik Degussa

Imagowijziging ? Negatief imago Grote rampen Bhopal Seveso … ? Initiatieven op verschillende niveaus nodig

Gewijzigde aanpak 1) Globaal Responsible Care programma Als reactie op negatieve imago 1985 Canada ICCA 2006: wereldcharter MAAR: efficiënt? Want geen sancties lost het het eigenlijke probleem wel op?

Gewijzigde aanpak 2) Europees niveau (Bron: CEFIC, 2009; eigen verwerking)

Gewijzigde aanpak 3) Belgische niveau Essenscia: duurzaamheidsrapport 2009 indicatoren ter evolutie 4 e peiler van duurzaamheid “…groene sector avant la lettre… zeker op gebied van transport.” (Cabus, P. Kabinetschef RO) “…waarschijnlijk qua productiewijze de meest milieubelastende sector die we kennen. De chemie is altijd een milieuprobleem geweest…” (Turf J.,BBL)

(Bron: Essencia, 2009; eigen verwerking)

(Bron: Essenscia, 2009; eigen verwerking)

4) Haven van Antwerpen Bewustzijn aanwezig? ‘license to operate’ pro-actief beleid + regelgeving overheid “ Een verstandige bedrijfsleider is een milieubewuste bedrijfsleider, maar dat is niet iemand die keuzes maakt ten nadele van zijn winst en ten voordele van het milieu. Vandaar dat er naast verstandige bedrijfsleiders ook verstandige politiek moet zijn die een kader creëert en grenzen trekt.” (Turf J., BBL) Chemische cluster voordelen: transport, investeringen aantrekken microclusters

4) Haven van Antwerpen Kritiek op het beleid vanuit de sector “In Vlaanderen wassen ze witter dan wit.” (Godts J., FAO)  Nadeel voor potentiële vestiging in Vlaanderen.  niet te streng, maar te onstabiel? (Scandinavië) “Hier heeft men altijd halfslachtige oplossingen. (…) het resultaat is dan dat je een milieuwetgeving hebt die niet functioneert, waarna men ze na 2 jaar wijzigt zodat wie in dit kader geïnvesteerd heeft zegt: ‘Wat is dat nu voor iets?’ Je creëert een zeer instabiele economische en milieusituatie tegelijkertijd.” (Turf J., BBL)

4) Haven van Antwerpen Impact van ruimtelijke planning? Vlaams niveau: weinig stimuli? Antwerpen Havenbedrijf: lokalisatiebeleid o.b.v duurzaamheid Herontwikkeling van Brownfields “Wij kunnen effectief naar synergieën zoeken (…). Maar het is uiteindelijk het privébedrijf dat het zal moeten doen.” (Vanrolleghem X., Havenbedrijf)

Een blik in de glazen bol: Hoe kan/zal de groene geografie zich ontplooien? Waar zullen milieu-innovaties plaatsvinden? Hoe zullen deze innovaties zich verspreiden Impact op de regionale ontwikkeling van brongebieden? nieuwe groeiregio’s? → concentraties met spreiding op globale & nat. schaal → teruggrijpen naar industriële districten → bedrijvengemeenschappen, focus op duurzaamheid ↔ verspreide MNO-units zonder lokale autonomie ↔ kosten-minimaliserende vormen van massaproductie voor de globale markt ↔ oogmerk van groeilanden clusters (bv chemie in haven van A’pen)  belang??