Ontwikkelingsgericht werken in Vaktherapie Huub Notermans

Vaktherapie Muziek, beeldende, dans, psychomotorische – en dramatherapie (zijn): Handelingsgerichte therapieën. Integreren het voelen en het denken. Zijn allen gericht op vormgeving(sprocessen). (Notermans, 2010)

Erikson Stappen in vormgevingsproces!? 0-1: vertrouwen – wantrouwen;  nemen-geven 1-3: autonomie-schaamte/ twijfel;  vasthouden/loslaten. 3-5: initiatief-schuld;  maken/ namaken 6-12: handvaardigheid-minderwaardigheid;  construeren/ maken. 13-20: identiteit;  zichzelf zijn (eigen stijl) (Notermans, 2010)

Interpersoonlijke ontwikkeling Egocentrisch perspectief (3 – 6 ) Lichamelijk: zelf en ander worden onderscheiden op uiterlijke kenmerken. Psychologisch: geen onderscheid tussen waarneming, gedachten en gevoelens van zelf en ander. Subjectief perspectief(5 – 9) Bewustwording dat anderen, andere gedachten kunnen hebben over dezelfde situatie. Leert differentiëren tussen perspectief van zichzelf en de ander. Kan nog niet het perspectief van de ander innemen. Tweedepersoons- of zelfreflectieve perspectief (7 – 12) Wederzijdsperspectief (in relaties) Bewustzijn dat mensen verschillend kunnen denken en voelen vanuit een uniek waardesysteem. Gaat zien dat gedrag niet altijd het gevoel weerspiegelt. Binnenwereld en buitenwereld kunnen verschillen. Kan vanuit perspectief van de ander naar zichzelf kijken. De interactie kan nog niet simultaan vanuit beide standpunten worden bekeken. Derdepersoonsperspectief (10 – 15) Gemeenschappelijk perspectief (in relaties) Bewustwording dat de ander de gedachten, de gevoelens en de motieven van hem/ haar kan lezen en deze ook kan innemen en vice versa. De interactie van zichzelf met anderen kan beschouwd en beoordeeld worden. Maatschappelijk perspectief (12 e.v.) Besef dat communicatie ook over sociale conventies gaat waar je kennis van moet hebben om ze te kunnen begrijpen.

Ontwikkeling van het Zelf Mentaliseren Zelfbeeld Zelfbepaling Centraal leerprincipe: Doen-alsof Van maken/ namaken naar construeren naar ontwikkeling van eigen stijl (Notermans, 2010)

Visie op verstoring Ontwikkeling Zelf(bepaling) Hechtingsrelatie Fysieke mogelijkheden Onbezonnen/ impulsief Sociaal Intentioneel Eigenheid (Notermans, 2010) Hechtingsrelatie Weinig prikkels/ overprikkelen. Geen begrenzing/ controlerend Intrusief/ onbetrouwbaar False Self/ gedesorganiseerd

Zelfbepaling – Vormgevings- proces Fysieke mogelijkheden Onbezonnen/ impulsief Sociaal Intentioneel Eigenheid (Notermans, 2010) - Kinesthetisch/sensorisch - Perceptie / affect - Cognitie / symbool

Ontwikkelingsgerichte vaktherapie Doelen Activiteiten Leren kennen/ uitbreiden van fysieke mogelijkheden Leren van impulsen Leren van sociale interactie Leren (h)erkennen van intenties zelf/ander Ontdekken/ ontwikkelen eigenheid (Notermans, 2010) Sensomotorisch/ Beweging Improvise- Imitatie ren Doen-alsof

Dramastrategieën ontwikkelingsgerichte dramatherapie Bouwstenen van de (Notermans, 2010)

Sensomotorisch spel Spelvorm Kenmerk Ontwikkeling Doel (Notermans, 2010) -Duidelijk(e) speelveld en regels. -Verhulde symboliek/ representatie. Zelfbepaling. Opdracht: Lichamelijke mogelijkhe-den ‘Stelen’ van atrributen. -Doelgericht handelen. -Relfectie op handelings-strategieen.

Imitatieleren/ -spel Spelvorm Kenmerk Ontwikkeling Doel Imitatiespel (Notermans, 2010) Imiteren: Houdingen Handelingen Gezichtsuit-drukkingen Gebruik attributen -Intentioneel handelen. -Verkennen eigenheid. Opdracht: ‘mag ik een ijsje?’ -Ervaren verschillende expressie mogelijkheden - Zien van verschillen in expressie (zelfde intentie).

Doen-alsof spel Spelvorm Kenmerk Ontwikkeling Doel ‘doen-alsof’ Spel (Notermans, 2010) -Spel als projectie van zelfrepresen-taties. -Afspraken-spel. -Verkennen andere per-spectieven. -Publiek. - Sociale competenties. Opdracht: Situatiespelen (fictief of realistisch). -Reflecteren op projecties/ zelfrepre-sentaties. -Experimen-teren met nieuwe per-spectieven. -Uitbreiden gedrags-/ rolrepertoire.

Improviseren Spelvorm Kenmerk Ontwikkeling Doel Dramatisch spel (Notermans, 2010) Improviseren a. Attributen b. sociale thema’s -Flexibiliteit. -Mentaliseren Opdracht: a.Kraak code. b.Begin- en eindzin. a.(H)erkennen intentie en perspectief van de ander in spel. b.Tegenspel (h)erkennen als een idee.

Samenvatting Sensomotorisch: opheffen passiviteit/ ontw. diverse aspecten van zelfbepaling. Imitatie: uitbreiden expressie/ ontw. intentionele zelfbepaling. Doen-alsof: spelen met perspectieven/ ontw. sociale competenties. Drama(tisch): improvisatie/ ontw. flexibiliteit, mentaliseren. (Notermans, 2010)

Dank voor uw aandacht