Opleiding: Bestrijden van incidenten met ondergrondse pijpleidingen Deel 2 : Actiekaart aardgas

Uniformiteit van alle actiekaarten Stralingseffecten bij brand Wolkvorming van het gas Drukeffecten Geluidsoverlast

Principe Aardgasdistributie MD HD 84 bar Compressiestation Ontvangstation Grootverbruik 15 bar 16 bar Drukbeperker Grootverbruik Grootverbruik Distributiecabine

Eigenschappen Aardgas Aardgas is niet giftig nagenoeg reukloos (onzuiverheden) lichter dan lucht (rel. dichtheid 0.55) brandbaar Oplosbaarheid in water 0.01 g/100ml Explosiegrenzen 3 - 5– 15 -16 % Afkoeling bij ontspanning: 1°C per 2 bar

Je wordt opgeroepen ! Breuk van een HD aardgasleiding? Waar is de BW veilig ? Waar is de bevolking veilig? Evacueren ?  Schuilen? Blussen ? Andere gevaren ?

Je moet snel antwoorden vinden! Breuk van een HD aardgasleiding? Effectafstanden brand, ontploffing, giftigheid, … en dit voor BW en bevolking! Acties! Wie verwittigen ! Risico’s ! Ligging! Actiekaart Aardgas!

Tekenen mogelijk incident met gas! Wat je ziet – klein lek: bruine of verdorde vegetatie rond een pijpleiding een wolk of mist rond de pijpleiding opstijgend vuil bellen uit een gracht, meer of een rivier vlammen ijsvorming rond de pijpleiding (1°C per 2 bar !) dode insecten Wat je ziet – groot lek: witte opstijgende wolk (condensatie waterdamp in lucht = mistvorming)

Een gaswolk 09.01 AM 09.00 AM Foto’s genomen vanop ong. 9 km Met ong. 1 min interval Foto genomen op ongeveer 15 km van Ghislenghien

Tekenen mogelijk incident met gas! Wat je ruikt: niets of een specifieke geur Wat je hoort: een sissend tot rommelend geluid

Andere waarnemingen - Een vlammenzee Hoogte max. 450m Hoogte gem. 250m

Actiekaart aardgas - voorkant

Actiekaart aardgas - achterkant

NIET WEL Actiekaart aardgas De getallen dienen Voor preventieve doelen! WEL Voor interventiegerichte doelen!

Zones

Zones ZONE 1: de verboden zone wordt omschreven als de zone met een hoge kans op letaliteit, die enkel in zeer uitzonderlijke omstandigheden na gepaste risico-afweging en met de vereiste beschermende kledij mag betreden worden. ZONE 2: zone die alleen mag betreden worden door de brandweer in de vereiste beschermende kledij en met inachtneming van de eigen veiligheid (= Rode zone KB). ZONE 3: de isolatiezone: enkel de interveniërende hulpdiensten mogen van buitenaf naar binnengaan. Wie binnen deze zone is mag er blijven. Personen die uit binnengelegen zones geëvacueerd werden moeten minstens tot buiten deze zone gebracht worden (= Oranje zone KB)

Effectafstanden - Straling

Effectafstanden - Straling

Hittestraling 1 kW/m² : Zon (warme zomerdag) 3 kW/m² : 10 s = pijngrens (onbeschermde huid), men is (zonder bescherming) nog juist in staat om zich in deze 10 s voldoende ver van de brandhaard te verwijderen 5 kW/m² : * 5 s = pijngrens (onbeschermde huid) * minuten = 2° en 3° gr brandwonden 8 kW/m² : 0.1 % sterftekans na 20 s 10 kW/m² * 1 % sterftekans na 20 s * koelen installaties om bezwijken te voorkomen * secundaire branden na minuten blootstelling

Hittestraling * seconden = 2° en 3° gr brandwonden 12.5 kW/m² : * 7 % sterftekans na 20 s * seconden = 2° en 3° gr brandwonden 20 kW/m² : * 50 % sterftekans na 20 s * secundaire branden na seconden blootstelling 30 kW/m² : 10 seconden = dodelijk 60 kW/m² : Benzinebrand (rand vlammen) 300 kW/m²:Maximale warmtestraling (rand) LPG BLEVE :

Hittestraling Hittestraling is omgekeerd evenredig met het kwadraat van de afstand tot de bron! Vb: afstand (m) Hittestraling (kW/m2) 50 x1 300 : 1 100 x2 75 : 4 150 x3 33 : 9 250 x5 12 : 25 500 x10 3 : 100 750 x15 1,3 : 225 Ps: 10 s in zone 30 kW/m2 is dodelijk!

Hittestraling Afstand Kledij Gebouw (of boom, …) Bescherming tegen warmtestraling door: Afstand Kledij kan een beschermende werking hebben, mits ze niet ontsteekt, want dan negatieve invloed! Interventiekledij BW : “doorslag” = verbranden na 20 s aan 7 kW/m2 Gebouw (of boom, …) achter muur volledige bescherming, maar hittestraling op structuren kan stabiliteit van het gebouw aantasten!

Acties - algemeen

Acties Acties Blijf bovenwinds Voer explosiegevaars- en zuurstofmetingen uit met adembeschermingen volledige interventiekledij, en activeer indien mogelijk het meetplan. Specifieke acties voor aardgas Ontstekingsbronnen indien mogelijk verwijderen Laat bij aankomst alle elektrische apparatuur achter in de auto. In geval het gas brandt: niet blussen. Nevenbranden buiten de zone 1 (met inachtneming van eigen veiligheid) blussen. Bescherming bieden aan aangestraalde structuren met nevelstralen.

Acties - ontsteking

Voorstelling

Zone 1 Zone 1 - brand Doel: Bepaling verboden zone! Brand: HBD : House Burning Distance = de straling die een beschermende structuur in brand kan steken (warmtestralingintensiteit vanaf 15 à 20 kW/m²)

Zone 1 - brand Verboden zone HBD buiten in open lucht Binnenshuis Veiligheidsafstanden bij brand Effectief ontsteking! ………… .. meter

Zone 2 Zone 2 - brand Brand: 3 kW/m² na 300 s Na 300 s (= 5 min.) komt de brandweer op de inzetplaats

Zone 2 - brand Binnenshuis Uitgestelde evacuatie Evacuatie buiten zone 3 kW / m ² na 30 s Bescherming Evacuatie binnenshuis buiten zone 3 kW / m ² na 30 s Binnenshuis Buiten in open lucht HBD 3 kW / m 2 na 300 s ………… .. meter ………… .. meter

Zone 3 Zone 3 - brand Doel : bescherming bevolking Vuistregelperimeter in m = leidingdiameter in mm !

Zone 3 - brand Binnenshuis Personen binnen deze zone kunnen er blijven Buiten in open lucht 3 kW / m 2 na 300 s ………… .. meter ………… .. meter

Acties - ontsteking Ontsteking van het gas (fakkelbrand)! Ga nooit in Zone 1! Ga, indien strikt noodzakelijk, enkel in de zone 2 met interventiekledij, adembescherming en hittewerende kledij voor specifieke actie zoals reddingen met inachtneming van eigen veiligheid en met minimale personeelssterkte! acties teneinde het ontsnapt product te beheersen (o.a. hulp bij dichtdraaien afsluiter–brandweer doet dit nooit zelf!) Uitgestelde evacuatie = personen die zich binnen zone 2 bevinden en beschermd zijn door een gebouw worden binnen gehouden (De evacuatie wordt uitgesteld totdat de stralingsintensiteit beduidend gedaald is!)

Acties – Nog geen ontsteking

Voorstelling

Zone 3 Zone 3 – geen brand Doel : bescherming bevolking  Vuistregelperimeter in m = leidingdiameter in mm !

Zone 3 – geen brand Binnenshuis Buiten in open lucht 3 kW/m² na 300s Personen binnen deze zone ZONE 2 kunnen er blijven Binnenshuis Buiten in open lucht 3 kW/m² na 30 s ………… .. meter ………… .. meter

Zone 2 Zone 2 – geen brand Geen brand: 3 kW/m² na 30 s Na 30 s zal de vlam zijn maximale uitstraling geven.

Zone 2 – geen brand Binnenshuis Uitgestelde evacuatie Evacuatie buiten zone 3 kW/m² na 30 s Bescherming Evacuatie binnenshuis buiten zone 3 kW/m² na 30 s Binnenshuis Buiten in open lucht 10 kW/m² na 30 s 3 kW/m² na 30 s ………… .. meter ………… .. meter

Zone 1 Zone 1 – geen brand Doel: Bepaling verboden zone! 10 kW/m² na 30 s Na 30 s zal de vlam zijn maximale uitstraling geven.

Preventieve evacuatie Preventieve evacuatie Uitgestelde evacuatie Zone 1 – geen brand ZONE 1 Preventieve evacuatie Buiten zone 3kW/m² na 30 s Preventieve evacuatie Buiten zone 3kW/m² na 30 s Uitgestelde evacuatie Buiten zone 3kW/m² na 30 s Binnenshuis Binnenshuis Buiten in open lucht HBD Veiligheidsafstanden bij gasontsnapping 10 kW/m² na 30 s Nog geen ontsteking ! ………… .. meter

Acties – Nog geen ontsteking Nog geen ontsteking van het gas ! Ga nooit in zone 1 tenzij met interventiekledij, adembescherming en eventueel hittewerende kledij om - preventieve evacuaties en - acties teneinde het ontsnapt product te beheersen (o.a. hulp bij dichtdraaien afsluiter–brandweer doet dit nooit zelf!) Preventieve evacuaties = evacuatie van alle personen binnen de HBD en van de niet door gebouwen en structuren beschermde personen in zone 1+2, met inachtneming van eigen veiligheid en met minimale personeelssterkte. Uitgestelde evacuatie = personen die zich binnen zone 2+1, maar buiten de HBD, bevinden en beschermd zijn door een gebouw worden binnen gehouden (Evacuatie wordt uitgesteld tot stralingsintensiteit beduidend gedaald is!)

Acties – Visuele voorstelling LEGENDE = actie brandweer mits gepaste bescherming ZONE 1 ZONE 2 ZONE 3 Uitgestelde evacuatie Evacuatie buiten zone buiten zone 3 kW / m ² na 30 s 3 kW / m ² na 30 s Verboden zone Personen binnen deze zone kunnen er blijven Bescherming binnenshuis Binnenshuis buiten in open lucht Binnenshuis Binnenshuis buiten in open lucht buiten in open lucht HBD Veiligheidsafstanden bij brand 3 kW / m 2 na 300 s E ffectief ontsteking ! ………… .. meter ………… .. meter ………… .. meter ZONE 1 ZONE 2 ZONE 3 Preventieve evacuatie Preventieve evacuatie Uitgestelde evacuatie Preventieve evacuatie buiten zone buiten zone buiten zone buiten zone 3 kW / m ² na 30 s 3 kW / m ² na 30 s 3 kW / m ² na 30 s 3 kW / m ² na 30 s Personen binnen deze zone kunnen er blijven Bescherming binnenshuis Binnenshuis buiten in open lucht Binnenshuis buiten in open lucht Binnenshuis buiten in open lucht Veiligheidsafstanden bij gasontsnapping HBD 10 kW / m 2 na 30 s 3 kW / m 2 na 30 s Nog geen ontsteking ! ………… .. meter ………… .. meter ………… .. meter

Andere effecten - Geluid

Geluid Het geluid overtrof de pijngrens? Geluidsterkte dB(A) Beleving F16A straaljager op een hoogte van: 90 Zeer hinderlijk, gehoorschade na 8u 1000 m 95 Luid 600 m 100 Zeer luid 300 m 110 Extreem luid 90 m 135-140 pijngrens ?

Andere effecten

Andere effecten - Drukeffecten: Liggen binnen de gevarengrenzen bij brand. - Bij gasontsnapping: De ontstekingsgrens ligt ruim binnen de gevarengrenzen bij brand.

Wolkvorming, onstekingsgrenzen

Druk Druk in bar Schade Mens Materieel 0.01 Incidentele ruitbreuk 0.02 Tijdelijke gehoorschade 0.03 Ruitbreuk (kans op dodelijke scherfwerking) 0.05 - 0.1 Vernieling daken en puien 0.1 - 0.2 Omvallen Vernieling bakstenen muren 0.2 Atmosferische opslagtanks beschadigd 0.3 Scheuren trommelvlies Apparatuur beschadigd 0.4 Vernieling betonmuur (20 cm) 0.5 Omvallen volle ketelwagon 1.0 Longschade 2.0 Dood

Het is beter om niets te meten dan niet te meten! Meten is weten Organizeer “asap” metingen In veilige condities! Het is beter om niets te meten dan niet te meten!

Verwittiging

Verwittiging Verwittig Alarmeer de ploegen en de officieren volgens de lokale procedure. Schaal op bij twijfel inzake in te zetten middelen Geef de juiste locatie door: Merkpaal, adres .... Groot lek aan hoge/middendrukleiding :  Kondig het Nood- en InterventiePlan af (gemeentelijke niveau)! Procedure ongevallen gevaarlijke stoffen toepassen! Verwittig buurbedrijven of rechtstreeks aangesloten bedrijven. Fluxys 0800 90102 HC 100 en AGS 100 / 112 Politie 101

Stofinformatie

Stofinformatie Informatie Gas Mogelijke Risico’s Product : Aardgas Hitte Drukeffecten: Enkel significant in besloten ruimten of op korte afstanden Scherfwerking Lawaai Verstikking Bevriezing Product : Aardgas gasvormig in de leiding - gasvormig bij ontsnappen uit de leiding UN nr. 1971 Casnr. 74-82-8 Gevi 23 explosiegrenzen 5-15 vol%- explosiemeter type IIC T1 - minimum ontstekingsenergie 0.28 mJ zal fakkelbrand geven. geelrood gekleurde vlam met roetvorming afkoeling bij ontspanning: ong. 1°C per 2 bar drukdaling - ophopen in lagere delen uitzonderlijk mogelijk bij nevelig, koud en rustig weer. Waarnemingen kleurloos bij klein lek - witte opstijgende wolk bij groot lek geurloos - bij midden- en hoge druk zijn geen geurstoffen toegevoegd onzuiverheden kunnen geroken worden bij hoge concentraties

Korpsspecifieke info

Korpsspecifieke info In te vullen door het korps (voorbeeld Geel) Druk: 66 bar Diameter: 150 mm Westelijke deel naast E313 tot aan aftakking Ineos 300 mm Oostelijke deel naast E313 vanaf aftakking Ineos 300 mm nabij Bosheide Afsluitpost: variabele afstanden, sluit op 60 s, afstandsbediend te sluiten Aangesloten bedrijven: TFC, Janssen Pharmaceutica en Alcatel op het westelijke deel - 150 mm Exxon en Ineos op het oostelijke deel - 300 mm Luchtbaken en merkpaal: Traject en cartografie: Noordelijk van de E 313 Deze leiding loopt op vele plaatsen langs de andere kant van de straat (kant Geel) ten opzichte van de andere leidingen naast de E313! Als ze langs dezelfde kant loopt ligt ze kortst bij de weg! 100 m ten noorden van noordelijkste deel van Bosheide Andere informatie : Geen

Andere informatie Afsluitposten: Afstanden tussen afsluiters max 30 km Sluittijd 60 s, 120 s, 240 s … Automatisch  Afstandsbediend  Manueel

Deel 2: Actiekaart aardgas