VLEKHO-HONIM Gender en arbeidspsychologische predictoren van leiderschapsambitie. Zit het glazen plafond tussen de oren? Dries Berings HUBrussel - CEDON Onderzoeksseminarie VUB – MAPO – 3 december 2009

VLEKHO-HONIM Management

VLEKHO-HONIM MENU Vrouwen in managementfuncties Aantrekkelijkheid van ‘manager’ Leiderschapsambitie Topambitie Predictoren van leiderschapsambitie

VLEKHO-HONIM Vertegenwoordiging van vrouwen in leidinggevende functies is toegenomen. In de topkaders van de grootste bedrijven blijft een ondervertegenwoordiging bestaan. Ondervertegenwoordiging in functies met een belangrijke strategische en/of technologische component blijft. In de meest vrouwelijke sectoren herkennen we het traditionele rollenpatroon en staat het sociale of zorg- aspect op de voorgrond. Vrouwen in managementfuncties Eindnoot 1

VLEKHO-HONIM Aantrekkelijkheid van beroepen M / VMV Eindnoot 2

VLEKHO-HONIM Interesse in top- en kaderfuncties Eindnoot 3

VLEKHO-HONIM Interesse in topkader en ondernemersschap Eindnoot 4

VLEKHO-HONIM Interesse in middenkaderfuncties

VLEKHO-HONIM Analysemodel: ambitie Leiderschaps- ambitie Persoonlijkheid Arbeidswaarden Zelfbeeld Genderstereotiep denken Topambitie

VLEKHO-HONIM Ambitie Topambitie Hoe aantrekkelijk vind je de volgende functies... 1.Algemeen directeur. 2.Voorzitter Raad van Bestuur. 3.Bedrijfsleider.

VLEKHO-HONIM Ambitie Leiderschapsambitie Hoe belangrijk is het voor u dat... 1.u snel kan opklimmen in de hiërarchie. 2.u uw loopbaan meteen kan starten in een leidinggevende functie. 3.u een functie heeft met grote verantwoordelijkheid. 4.u regelmatig promotiekansen krijgt. 5.u leiding kan geven aan een groot aantal mensen. 6.u op lange termijn kan doorstoten tot het topmanagement. 7.u snel kan doorgroeien naar een middenkaderfunctie.

VLEKHO-HONIM Persoonlijkheid Big FiveOnderliggende facetten EXTRAVERSIESociale gerichtheid Vitaliteit Behoefte om te beïnvloeden GEWETENSVOLHEIDBetrouwbaarheid Integriteit Prestatiemotivatie VRIENDELIJKHEIDOpgewekt Behulpzaam Behoefte om erbij te horen EMOTIONELE STABILITEITEmotionele stabiliteit Zelfvertrouwen Zelfcontrole INTELLECTUELE OPENHEIDOnderzoekend Open geest Leergierig Eindnoot 5

VLEKHO-HONIM Twaalf Arbeidswaarden Eindnoot 6

VLEKHO-HONIM Zelfbeeld (‘Self Esteem’) 1. Ik ben een waardevol persoon, minstens evenwaardig aan anderen Ik denk dat ik een aantal goede eigenschappen bezit Al bij al ben ik geneigd mezelf een mislukkeling te voelen Ik ben in staat de meeste dingen even goed te doen als de meeste andere mensen Ik heb niet veel eigenschappen om trots op te zijn Ik neem een positieve houding aan tegenover mezelf Over het algemeen ben ik tevreden over mezelf Ik wou dat ik meer eerbied kon hebben voor mezelf Nu en dan voel ik me nutteloos Soms denk ik dat ik nergens goed voor ben en helemaal niet deug Eindnoot 7

VLEKHO-HONIM Genderstereotiep denken Genderneutraal denken 1 = Mannen zijn hier beter in 2 = Vrouwen zijn hier beter in 3 = Geen opvallend verschil 1. Leidinggeven Mensen motiveren Spreken voor een groep Daadkrachtig optreden Mensen wijzen op fouten en bijsturen Zich inleven in anderen Visie en strategie ontwikkelen Delegeren aan ondergeschikten

VLEKHO-HONIM Stereotype “Leidinggeven”

VLEKHO-HONIM Resultaten: geslachtsverschillen *** p< 0.001; ** p< 0.01; * p< 0.05 LOOPBAANAMBITIE Leiderschapsambitie M** Topambitie M*** PERSOONLIJKHEID Emotionele stabiliteit M*** Vriendelijkheid V*** Gewetensvolheid V*** Zelfbeeld M**

VLEKHO-HONIM Resultaten: geslachtsverschillen Innovatie M** Loon M*** Participatie M*** Stressvermijding V* GENDERDENKEN Genderneutraal denken V*** Genderstereotiep denken M*** Macho-denken M*** Macha-denken V***

VLEKHO-HONIM Resultaten: enkelvoudige correlaties Leiderschaps- ambitie Persoonlijkheid Zelfbeeld Topambitie

VLEKHO-HONIM Persoonlijkheid, zelfbeeld en ambitie

VLEKHO-HONIM Resultaten: enkelvoudige correlaties Leiderschaps- ambitie Arbeidswaarden Topambitie

VLEKHO-HONIM Arbeidswaarden en ambitie Eindnoot 6

VLEKHO-HONIM Resultaten: enkelvoudige correlaties Leiderschaps- ambitie Genderstereotiep denken Topambitie

VLEKHO-HONIM Gender-denken en ambitie

VLEKHO-HONIM Gender-denken en ambitie bij MANNEN

VLEKHO-HONIM Gender-denken en ambitie bij VROUWEN

VLEKHO-HONIM Leiderschapsambitie: Hiërarchische stapsgewijze meervoudige regressie Model 1Model 2Model 3Model 4 Geslacht.16**.10* Vriendelijkheid-.39**-.14**-.12** Extraversie.26**.08*.07 Gewetensvolheid.21**.09.10* Participatie.45** Loon.22** Stabiliteit-.10*-.11* Competitie.11* Genderneutraal-.08* R² R² change

VLEKHO-HONIM Topambitie: Hiërarchische stapsgewijze meervoudige regressie Model 1Model 2Model 3Model 4 Geslacht.32**.27**.23** Vriendelijkheid-.23**-.03 Extraversie.12**-.02 Gewetensvolheid.16**.07 Zelfbeeld.14**.06 Participatie.54** Stabiliteit-.09* R² R² change

VLEKHO-HONIM De ‘software the mind’ is veel belangrijker dan het geslacht. Minder ‘meegaand’, meer ‘spirit’ en ‘lat hoog leggen’ draagt bij tot meer leiderschapsambitie. Geld en invloed belangrijk vinden en risico’s durven nemen gaan samen met leiderschapsambitie. Opkomen voor de eigen sekse (‘machodenken’ en ‘girl power’) dragen bij tot leiderschapsambitie. ‘Gelijkheidsdenken’ vertaalt zich in een lagere leiderschapsambitie. Macht en niet geld speelt een belangrijke rol in topambitie. De ‘software of the mind’ en leiderschapsambitie Eindnoot 1

VLEKHO-HONIM Het feit alleen dat men vrouw/man is bepaalt de interesse in topfuncties. Het motief geld is niet doorslaggevend maar wel het motief macht en de risico’s durven nemen. De ‘software of the mind’ en topambitie Eindnoot 1

VLEKHO-HONIM Hebben quota zin als vrouwen er niet om vragen? Is positieve actie ten aan zien van vrouwen te rechtvaardigen? Is het geen discriminatie voor de man? Hoe komt het dat de geslachtsverschillen in de ‘software of the mind’ zo hardnekkig blijven? Hoe komt het dat de vrouw-zijn op een voldoende reden blijft om geen topfuncties te ambiëren? Betekent kiezen voor gelijke loopbaankansen in een relatie niet verliezen van kansen voor beiden? Discussie Eindnoot 1

VLEKHO-HONIM Eindnoten 1. Analyses op basis van de Trends Top Onderzoek bij ASO-studenten (2009) 3. ReMeDi-onderzoek (2004) 4. Diversiteitsonderzoek HUBrussel (2007) 5. We gebruikten de korte Nederlandse versie van de NEO. 6. We gebruikten de Twaalfarbeidswaardenvragenlijst (AW12 – Twelve Work Value Inventory – TWVI) 7.Self-Esteem Inventory van Rosenberg.

VLEKHO-HONIM Bibliografie Berings, D. (2003). Zit het glazen plafond tussen de oren? Over-Werk, 13(1), Berings, D. (2004). Eenheid en diversiteit in de organisatiecultuur, gemeten met de Twaalf-Arbeidswaardenvragenlijst (AWV12) en aan de hand van Zes Cultuurbeelden (CB6), in Van Dingenen, I. e.a. (red.), Kwaliteitszorg in het onderwijs, Mechelen, Wolters Plantyn, 18 pp. Berings, D. (2004). Personeelstevredenheidsvragenlijst voor het Hoger Onderwijs (PTHO), in Van Dingenen, I. e.a. (red.), Kwaliteitszorg in het onderwijs, Mechelen, Wolters Plantyn,, 16 pp. Berings, D., & Blieck, G. (2004). Topfuncties: mag het ook een vrouw zijn? HR-Square, 16, Berings, D., & Blieck, G. (2004). Vrouwen en leiderschapsambitie: de laatste kloven voor de top? HR-Square, 17, Berings, D., Blieck, G., & Tack, T. (2004). Manager gezocht: mag het ook een vrouw zijn? ReMeDi-eindrapport. ESF-project. Brussel: EHSAL. Berings, D., Grieten, S., Lambrechts, F., & De Witte, H. (2008). Arbeidswaarden en facetten van arbeidssatisfactie als predictoren voor de attitude van personeelsleden in het hoger onderwijs ten aanzien van veranderingen. Gedrag en organisatie, 21(4), Bruynooghe, K., Bracke, P., & Verhaeghe, M. (2003). De psychometrische eigenschappen van een Nederlandse versie van de Rosenberg-zelfwaarderingsschaal. Diagnostiek-wijzer, 6(4) , Hoekstra, H. A., Ormel, J., & De Fruyt, F. (1996). NEO Persoonlijkheidsvragenlijsten NEO-PI-R en NEO-FFI. Handleiding [NEO Personality Inventories: NEO-PI-R and NEO-FFI. Manual. Lisse: Swets, & Zeitlinger. Maes, A., Berings, D., & Colpaert, T. (2005). Vrouwen in managementposities. De vertegenwoordiging van vrouwen in het management van de grootste ndernemingen van België. Brussel: CEDON-EHSAL. Maes, A., Berings, D., & Colpaert, T. (2005). Vrouwen in managementposities. Tack, T., & Berings, D. (2000). Representation of women in executive positions in Belgium. Paper presented at the Elya Project – June 29th 2000, Madrid.