1 Vereniging voor Pensioenrecht Studiebijeenkomst 28 september 2004 Wie houdt toezicht op het bestuur van een pensioenfonds? Mr. P.P. de Koning Voorzitter werkgroep PFG van de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen

2 Inhoud Governance discussie vanaf 1997 Rol pensioenfondsen m.b.t. eigen governance Huidige ontwikkelingen Moeten pensioenfondsen over intern toezicht beschikken? Waarom veranderingen? Alles gaat toch goed Hoe moet het intern toezicht worden geregeld Het college van belanghebbenden Conclusies

3 Eigen achtergrond Was: Algemeen directeur SPF Beheer Voorzitter SCGOP Bestuurslid ICGN Lid commissie Tabaksblat

4 Eigen achtergrond Is: Voorzitter werkgroep PFG van de VB Voorzitter Pf. voor predikanten in de PKN Voorzitter RVT register bestuursleden Pf’en Plaatsvervangend rechter Adviseur Hermes

5 Terug naar 1997 Rapportage commissie Peters Governance gaat over: - Besturen en beheersen - Verantwoordelijkheid en zeggenschap - Verantwoording en toezicht Integriteit en transparantie zijn daarbij van groot belang’

6 Terug naar 1997 Rapportage commissie Peters ‘Op vele plaatsen in de samenleving, zowel in de private als in de publieke sector, zijn deze onderwerp van discussie’ Sub-titel ‘Aanbevelingen voor goed bestuur, adequaat toezicht en het afleggen van verantwoording’

7 Wat is er sinds 1997 gebeurd? De discussie ging verder, maar wel eenzijdig Geen brede navolging (alleen woningbouwcorporaties) Aanbevelingen werkten niet Commissie Tabaksblat Maar: de code Tabaksblat èn Ahold/Shell waren catalysator voor verbreding en intensivering van de discussie

8 Hoe staan pensioenfondsen in die discussie? Aandacht voor corporate governance matig, maar voor PFG nog onvoldoende aanwezig Wél: - Informatie via magazines (voorlichting)

9 Hoe staan pensioenfondsen in die discussie? Niet: - Reageren op wensen ouderenbonden - Transparantie met beleggen - Instellen deelnemersraden - Bevorderen geschiktheid bestuursleden - Inspelen op nieuwe items governance

10 Keerpunt Rutte maande de pensioenfondsen om op korte termijn te komen met voorstellen tot verbetering eigen governance ( ) OPF: aanbevelingen voor goed bestuur VB: concept code PFG (juni 2004)

11 Wat houdt een goede PFG in? Teruggrijpend op wat de cie. Peters hier over meldde: goed bestuur, afleggen van verantwoording en adequaat toezicht Goed bestuur: niet fundamenteel verschil tussen VB en OPF (behalve detaillering en afdwingbaarheid) Afleggen van verantwoording: VB wil verder gaan dan OPF Adequaat toezicht: fundamenteel verschil tussen VB en OPF

12 Rechtsvorm pensioenfondsen Pensioenfonds is meestal een stichting (tientallen bv’s, één NV, paar verenigingen) ‘Pure’ stichtingsvorm is niet democratisch: de wettelijke regeling (BW) gaat uit van dominantie door het bestuur (geen checks and balances) BW verzet overigens niet tegen regeling van toezicht op het bestuur door bijvoorbeeld raad van toezicht of raad van commissarissen of regeling van ‘inspraak’ door ‘belanghebbenden’ Andere rechtsvormen (o.w.m.) zijn wel gepropageerd maar nooit gerealiseerd

13 De hamvraag Kan een pensioenfonds zonder intern toezicht? Of ruimer gesteld: Hoe moet bij een pensioenfonds en goed systeem van checks and balances worden geregeld?

14 Argumenten tegenstanders van verandering: Er zijn toch geen problemen? PVK toezicht is voldoende Kosten van verandering te hoog voor kleinere pensioenfondsen

15 Argumenten voorstanders van verandering: Het ‘show me’ heeft het ‘trust me’ voorgoed vervangen Alle soorten organisaties worden aangesproken op hun governance (‘code koorts’)

16 Hoofdlijnen VB voor PFG Bestuur moet verantwoordingen afleggen aan belanghebbenden Betrokkenheid belanghebbenden borgen Deskundigheid bestuursleden verankeren Adequaat toezicht op bestuur Openheid en transparantie realiseren

17 Hoe moet het intern toezicht of het bestuur van een pensioenfonds adequaat worden geregeld? Via een andere rechtsvorm? Raad van commissarissen/raad van toezicht? One tier system Deelnemersraad? College van belanghebbenden?

18 Het college van belanghebbenden Tripartiete samenstelling: WG, WN, gepensioneerden/slapers Zo mogelijk via verkiezingen samengesteld Bestuur legt verantwoording af aan CvB CvB heeft adviserende en goedkeurende bevoegdheden CvB kan onder voorwaarden bestuur laten aftreden

19 Het vervolg Governance bepalingen in aanbevelingen of code? Afdwingbaar? - Wettelijke basis à la Tabaksblat? - Via toetredingsbepalingen tot koepel? Problemen door interventies Rutte (onderzoek Allen & Overy) en De Geus (op 30 juni 2004)

20 Conclusies 1.Pensioenfondsen moeten hun governance verbeteren 2.Pensioenfondsen moeten beschikken over een goed systeem van checks and balances 3.Naleving van de pension fund governance bepalingen moet kunnen worden afgedwongen 4.Wie houdt toezicht op besturen van pensioenfondsen? - Extern: PVK/DNB - Intern: eigen orgaan