Arbeidsrevalidatie na NAH Mijn naam is Hylke de Witte en sinds 9 jaar werkzaam in het Atrium Ziekenhuis in Heerlen. Grotendeels werkzaam in de revalidatiedagbehandeling. Via de organisatie benaderd om hier een presentatie te verzorgen over de rol van een ergotherapeut/revalidatieteam bij arbeidsrevalidatie. Deze presentatie zal bestaan uit 2 delen. Mijn gedeelte en het 2e gedeelte zal verzorgd worden door Frank Wanders, hij zal zich straks zelf verder voorstellen. Na afloop van beide presentaties is er gelegenheid tot het stellen van vragen. Hylke de Witte Cognitief revalidatie therapeut/ergotherapeut

Inhoud presentatie Aanleiding tot ontwikkeling behandelprogramma revalidatie na NAH Welke obstakels kom je tegen bij arbeidsre-integratie? Wat kan de rol van een ergotherapeut zijn bij arbeidsre-integratie? Arbeidspoli Casusvoorbeeld Vragen? Hoe is de presentatie opgebouwd

Hierbij even kort de plaatsbepaling en mede een aanleiding tot het ontwikkelen van een behandelprogramma NAH, waarin arbeid een belangrijke doelstelling zal zijn. Ons ziekenhuis bevindt zich in het uiterste zuiden van het land (wellicht al gehoord;)). Zoals jullie hier kunnen zien een regio waar veelr beroertes voor komen, (grote populatie NAH). Mede een rede tot ontwikkeling behandelprogramma

Aanleiding tot ontwikkeling behandelprogramma Grote populatie, merendeel nog aan het werk voor NAH Speerpunt van de afdeling revalidatie algemeen ziekenhuis Scholing tot cognitief revalidatie therapeut Binnen de revalidatie dagbehandeling kwamen we erachter dat we steeds meer te maken kregen met de jonge NAH revalidant welke nog aan arbeidsproces deelnam. Hierop is door de artsen en therapeuten besloten dat dit een speerpunt van de afdeling zal worden en hebben we ons met 3 ergotherapeuten geschoold tot cognitief revalidatietherapeut. Om zo meer aandacht te kunnen hebben voor de niet zichtbare gevolgen na hersenletsel omdat dit vaak de rede is waarom arbeidshervatting vast loopt.

Behandelprogramma 80-100 revalidanten per jaar Multidisciplinair programma Screenings-behandelfase Veelal cognitieve problematiek Arbeid essentiële doelstelling van de revalidatie (hebben van een baan draagt bij aan ervaren levenskwaliteit) Spoor 1 en spoor 2 Multidisciplinair (samenwerking rev.arts, FT, ET, Lo, neuropsychologen, maatschappelijk werk, arbeidsdeskundige) Weinig motorische problematiek, deze gaan vaak vanuit opname ziekenhuis naar revalidatiecentrum Spoor 1 Terugkeren naar eigen werkplek, eventueel andere werkzaamheden Spoor 2: aan het werk bij een nieuwe werkgever ET richt zich vooral op re-integratie binnen spoor 1 Arbeidspoli, waar ik later op terugkom, zit tussen spoor 1 en 2 in. Frank Wanders zal verder spoor 2 toelichten

Obstakels bij arbeidsre-integratie Onwetendheid van cognitieve problematiek bij bedrijfarts-werkgever-collega’s Te veel accent op werkhervatting zonder rekening te houden met thuissituatie Veel onzekerheid rondom wet-regelgeving en eventuele mogelijkheid van aanpassingen werk (spoor 1) Verandering in financiële situatie (Te)veel partijen betrokken bij arbeidshervatting Wat is ons de laatste tijd opgevallen, welke obstakels kom je tegen bij arbeidshervatting na NAH? * Problematiek veelal niet zichtbaar (vooral fysieke en mentale vermoeidheid), waardoor moeilijk bespreekbaar, weinig bekendheid bij collega’s/werkgever/ed * Onbegrip-onwetendheid bij collega’s (waarom krijgt betreffende een aangepast takenpakket, terwijl hij/zij er goed uitziet) * Werkomgeving speelt een grote rol (geuren, geluiden), high-screeners/low-screeners (denk aan kantoortuinen die momenteel “in zijn”). * Veelal te maken met tijdsdruk * Te snel en te veel verwachten van werknemer (snelle opbouw welke na enkele weken stagneert) Balans tussen prive en werk is vaak zoek, aanvankelijk vinden ze thuis een goede balans, maar op moment dat arbeid aan de orde komt is er in eerste instantie weer sprake van disbalans. Onzekerheid bij revalidant Veel partijen betrokken (revalidant,werkgever, bedrijfsarts/arboarts, arbeidsdeskundige, revalidatiearts, ergotherapeut, jobcoach) In praktijk blijkt dit vaak onvoldoende op elkaar afgestemd te zijn.

Obstakels bij arbeidsre- integratie Veelal cognitieve (onzichtbare) beperkingen, waardoor er te hoge eisen worden gesteld Gedragsverandering, waardoor verandering relaties Beperkt ziekte-inzicht en zelfoverschatting, waardoor overbelasting ontstaat Vermoeidheid Beperkt ziekte-inzicht bij zowel werknemer/werkgever als collega’s

Rol ergotherapeut In kaart brengen van de volgende gebieden: Cognitief en sensomotorisch functioneren Copingstijl Werktaken Werkwijze Werktijden Werkdruk Werkplek Wat kan de rol van een ergotherapeut zijn binnen arbeidsrevalidatie? Enige persoon die alle factoren in kaart brengt…en dit maakt het handelen van een persoon! Voorbeeld NPO: hierin worden de cognitieve stoornissen in kaart gebracht, echter waarin niet het verband wordt gelegd met de taak en omgeving. Komt regelmatig voor dat NPO “goed” is, echter in de praktijk blijken er vaak toch problemen te onstaan. Binnen arbeid heb je te maken met al deze factoren. Cognitief en sensomotorisch functioneren – persoon Copingstijl – persoon Werktaken – taak Werkwijze – taak Werktijden/werkdruk/werkplek -- omgeving

Interventie mogelijkheden Werkplekbezoek Strategietraining (in-externecompensatie) gerelateerd aan arbeidstaken Overleg met revalidant, werkgever, bedrijfsarts en evt overige betrokkenen Wat kunnen de taken zijn van een ergotherapeut: Goede screening van voorgaande (rollen/taken) Werkplekbezoek (observatie van het handelen en eventuele belemmerende factoren in kaart brengen). Goede educatie van aanwezige problematiek en relatie tot arbeid. Van hieruit starten strategietrainingen gerelateerd aan arbeidstaken Advies tav opbouw arbeid (gedosserd qua tijden en taken) Indien gewenst/nodig overleg met betrokkenen tbv educatie en revalidatieadvies

Arbeidspoli Consult met revalidatie-arts en arbeidsdeskundige Een andere interventiemogelijkheid binnen de revalidatiedagbehandeling is de arbeidspoli. Deze wordt ingezet indien werkhervatting binnen spoor 1 vast dreigt te lopen of niet haalbaar is. De arbeidpoli is een intake gesprek met de revalidatie-arts(medisch aspect) en een arbeidsdeskundig (bekend met wet-regelgeving, arbeidsmogelijkheden en trajecten)

Doelstelling Adviesfunctie naar revalidant en eventueel naast betrokkenen ten behoeve van arbeidsmogelijkheden De arbeidspoli is een adviesfunctie naar de revalidant en eventueel naast betrokkenen wat ze kunnen gebruiken in hun gesprekken met bv UWV Geen bindend advies naar bv werkgever/arbo-arts!!!!

Mogelijke interventies Medisch profiel Diagnose(s), prognose, lichamelijk onderzoek Belastbaarheidsprofiel Motorisch, energetisch, communicatief, psychisch, sociaal Arbeidsdeskundigadvies mbt wet-en regelgeving Mogelijkheid assesment: Meerdaagspraktijkonderzoek Wat zijn de mogelijke interventies binnen de arbeidspoli? Hoe verloopt het traject? Er wordt gestart met een intakegesprek met revaldiatie-arts en abeidsdekundige op de poli revalidatie De revalidatiearts brengt de voglende gegevens in kaart: diagnose(s), prognose, belastbaarheidsprofiel (motorisch, energetisch, communicatief en psychisch/sociaal). Gebruitk hiervoor de eerdere gegevens uit revalidatietraject en een eigen lichamelijk onderzoek De arbeidsdeskundige bespreekt het doorlopen arbeidstraject tot nu toe. Gezamenlijk wordt bekeken wat voor invloed het medisch.belastbaarheidsprofiel heeft op werkhervatting en huidige takenpakket. Indien dit onvoldoende gegevens oplevert kan er een beroep gedaan worden op de volgende interventiemogelijkheden. Het gaat nu te ver om de verschillende test onderdelen helemaal uit te werken (mede gezien de tijd) Dit gebeurt tijdens een meerdaagpraktijkonderzoek: * Ergosonderzoek(belastbaarheid, gedrag, houding/beweging, productiegericht werk, logistieke werkzaamheden, technische beedschermwerk, administratieve taken) * Mentaal belastbaarheidsonderzoek gerelateerd aan arbeidstaken (wordt op verschillende momenten van de dag in kaart gebracht) * Uitgebreid neuropsychologisch onderzoek (oa leervermogen, intelligentie, aandacht/concentratie, geheugen, planning) * Taak-en omgevingskenmerken tav arbeid worden in kaart gebracht * Persoonlijkheidsonderzoek (coping, persoonskenmerken) Beroepskeuze onderzoek ( De bevindingen uit dit meerdaagspraktijkonderzoek worden aan revalidant teruggekoppeld. Indien deze gegevens allemaal zijn uitgewerkt volgt er een uitgebreide verslaglegging voor de revalidant.

Meerdaagspraktijk onderzoek Ergosonderzoek Mentaal belastbaarheidsonderzoek gerelateerd aan arbeidstaken Uitgebreid arbeids- neuropsychologisch onderzoek Taak-en omgevingskenmerken tav arbeid worden in kaart gebracht Persoonlijkheidsonderzoek Beroepskeuze onderzoek * Ergosonderzoek(belastbaarheid, gedrag, houding/beweging, productiegericht werk, logistieke werkzaamheden, technische beedschermwerk, administratieve taken) * Mentaal belastbaarheidsonderzoek gerelateerd aan arbeidstaken (wordt op verschillende momenten van de dag in kaart gebracht) * Uitgebreid neuropsychologisch onderzoek (oa leervermogen, intelligentie, aandacht/concentratie, geheugen, planning) * Taak-en omgevingskenmerken tav arbeid worden in kaart gebracht * Persoonlijkheidsonderzoek (coping, persoonskenmerken) Beroepskeuze onderzoek ( De bevindingen uit dit meerdaagspraktijkonderzoek worden aan revalidant teruggekoppeld. Indien deze gegevens allemaal zijn uitgewerkt volgt er een uitgebreide verslaglegging voor de revalidant.

Rapportage Medische brief Belastbaarheidsprofiel Arbeidsdeskundige rapportage Onderzoeksverslagen en adviezen Gaat alleen naar revalidant Met akkoord revalidant telefonisch overleg of schriftelijke rapportage naar bedrijfsarts/werkgever/UWV/gemeente of verzekeraar De verslaglegging bestaat uit de volgende onderdelen: Medische brief Belastbaarheidsprofiel Arbeidsdekundige rapportage Onderzoeksverslagen en adviezen (meerdaagskeuze onderzoek) Een voorbeeld van de rapportage zal ik benomen bij de casus die zo aan bod komt.

Vergoeding Via revalidatie dagbehandeling Anders via werkgever, verzekeraar of letselschade Aangezien het hier een adviesfunctie voor de revalidant betreft wordt dit vergoed via de revalidatie dagbehandeling (PRB). Meestal zit de revalidant al in een multidisciplinairtraject. Anders kan er een beroep gedaan worden op werkgever/verzekeraar/letselschade

Casus Persoon Dhr. S, 45 jaar Infarct thalamus li juni ’11 Verminderde coördinatie, duizelig, vermoeidheid lichte hemiparese rechts Verminderde volgehouden aandacht, snel afleidbaar, verminderde arsousal, vertraagde informatieverwerking, verminderd werktempo en vertraagd herstelproces, verminderd executief functioneren. Onzekerheid, faalangst, gevoelig voor negatieve feedback Middels deze casus wil ik jullie hetgeen ik zojuist heb verteld proberen te verduidelijken. Vooraf gezegd is dit een casus van een revalidant die start met spoor 1. Dhr. (45 jaar) is bekend met een thalamus infarct. Gedurende de revalidatieperiode is het volgende profiel van dhr. gemaakt (PTO model) Persoon: - fysiek: verminderde coördinatie, duizelig, vermoeidheid, lichte hemiparese rechts - mentaal: verminderde volgehouden aandacht, snel afleidbaar, verminderde arousal, vertraagde informatieverwerking, verminderde tempo en vertraagd herstelproces, verminderd executief functioneren. gedrag: onzekerheid, faalangst, gevoelig voor negatieve feedback Tijdens de neuro-psychologische screening aan het begin van het revalidatietraject is de volgende uitspraak gedaan: GEEN AANWIJZINGEN VOOR COGNITIEF DISFUNCTIONEREN Echter bij blootstellen aan dagelijks handelingen, waarbij omgeving een belangrijke rol gaat spelen zien we duidelijk bovenstaande veranderingen

Taak Uitgebreid takenpakket als zeefdrukker bij een drukkerij (doorloopt gehele proces van aannemen order tot aflevering product) Dhr. is werkzaam als zeefdrukker in een grote drukkerij. Het betreft zeer diverse werkzaamheden, waarbij het gehele traject doorlopen dient te worden (aannemen order tot aflevering van product)

Omgeving Werkt full-time Vast dienstverband Hoge werkdruk Veel omgevingsfactoren (geluid, geuren) 1 grote loods waar alle processen plaatsvinden Goede aandacht bij hanteren machines is een vereiste ivm veiligheid Binnen deze casus, zoals al eerder benoemd, speelt de omgeving een belangrijke rol De werkt full-time in vast dienstverband Er is sprake van een hoge werkdruk (prestatiegericht) Er zijn zeer veel omgevingsfactoren (grote loods waar alle processen plaatsvinden, veel machines die lopen, geuren van verf, muziek, geluiden van buitenaf, gesprekken ed.) Machines bepalen mede het werktempo, waarbij aandacht een grote vereiste is ivm veiligheid!!

Verloop en advies Intensieve revalidatieperiode (FT, ET, LO, PSY) Accent op activiteitentraining en strategietraining 9 maanden na NAH start werkhervatting (Spoor 1) Opbouw uren en taken blijkt niet haalbaar binnen spoor 1, gesprek met betrokkenen. Inschakelen arbeidspoli, meerdaagsonderzoek 15 maanden na NAH start spoor 2 Dhr. heeft een intensieve revalidatieperiode doorlopen (multidisciplinair) Accent op in kaart brengen problematiek, gestart met activiteiten en strategietraining Na 9 maanden werkhervatting middels gedoseerde opbouw (er heeft een werkbezoek plaatsgevonden, er zijn adviezen gegeven over strategieën tav werktaken/werkdruk en omgevingsfactoren. Echter er bleek dat de omgeving van de werkplek een grote invloed heeft en hier weinig in aangepast kon gaan worden, er hebben meerder gesprekken met bedrijfsarts/ergotherapeut/revalidant en werkgever plaatsgevonden. Echter er kon niet aan alle adviezen voldaan worden. Hierna is de arbeidspoli ingeschakeld en heeft er een meerdaagskeuze onderzoek plaatsgevonden. Hierbij is de volgende conclusie voor dhr. getrokken: (werktempo en tempo van informatieverwerking vertraagd, faalangst, onzeker, snel het gevoel dat situaties niet lukken, gemiddelde intelligentie,verminderde volgehouden aandacht, snel afgeleid snel vermoeid/dan afwezig, prestaties nemen in de loop van de dag af, Baat bij aanbeiden informatie binnen duidelijke context, vertraagd herstelproces. Advies: taken waarbij hij cognitief en motorisch actief moet zijn sluiten onvoldoende aan bij zijn neuro- psychologische mogelijkheden. Behoefte aan rustige werkomgeving met structurele pauzes. Bij veranderingen van situaties heeft dhr. meer tijd nodig om hierop te anticiperen Samengestelde opdrachten eenvoudig aanbeiden en stapsgewijs Activiteiten doseren Advies maximaal 4 uur per dag werken met vooraf bepaalde werkperioden en rustperioden Er moet rekening gehouden worden met een lagere productiviteit. Hierdoor lijkt het zinvol om via het UWV te bepalen of dhr. in aanmerking komt voor een WIAtraject. Gezien de inhoud van zijn werkzaamheden kan er niet met bovenstaande rekening gehouden worden. Er is gekozen om te gaan starten met spoor 2. Hier staat op dit moment de procedure. Frank zal dadelijk voorbeelden uit spoor 2 gaan belichten.

CONCLUSIE Arbeidsrevalidatie is maatwerk, maakt arbeid vanaf dag 1 bespreekbaar! Ergotherapeut kan bijdragen bij re-integratie spoor 1! Langdurige trajecten met intensieve begeleiding! Onderschat cognitieve problematiek niet bij werkhervatting! Zoals jullie hebben bemerkt heb ik de richtlijn niet aan bod laten komen. We zijn bekend met deze nieuwe richtlijn en denk dat het ook heel goed is dat er meer duidelijkheid gegeven wordt aan de betrokkenen bij arbeidshervatting. Want zoals jullie wellicht hebben kunnen merken is het een zeer complexe materie, waar nog veel onwetendheid over is. Echter wij gebruiken de richtlijn zelf nog niet, omdat we van mening zijn dat we binnen ons revalidatietraject arbeidsproblematiek op een goede en succesvolle manier aanpakken/begeleiden. Nog enkele korte conclusies: Arbeidsrevalidatie is maatwerk, maakt arbeid vanaf dag 1 bespreekbaar Er is een belangrijke rol weggelegd zijn voor de ergotherapeut binnen spoor 1 Ben je bewust dat je te maken hebt met langdurige en intensieve revalidatietrajecten (ong 1 jaar) Onderschat cognitieve problematiek niet bij werkhervatting en maak dit vanaf het begin bespreekbaar met de revalidant en naast betrokkenen.

Vragen Vragen kunnen denk ik het beste, na de presentatie van Frank gesteld worden. Bedankt voor jullie aandacht!