DNB-pensioenmiddag 13 september 2007

De bijdrage van pensioenbestuur aan stabiliteit Arnold Schilder Directeur De Nederlandsche Bank DNB pensioenmiddag 13 september 2007

Dekkingsgraadfluctuaties

Bijdrage pensioenbestuur aan stabiliteit Pensioenbeleid richten op lange termijn Beleid heeft aandacht voor indexatie en reële dekkingsgraad Centrale rol voor risicobeheersing

Les uit het verleden: buffers zijn nodig

1. Beleid richten op lange termijn Niet koersen op waan van de dag Buffers beperken procyclische effecten Buffers vergroten kans op indexatie

2. Indexatie van groot belang 100% Koopkracht met indexatie tot -33% Geen indexatie pensioenfase tot -33% Geen indexatie opbouwfase tot 44% Koopkracht zonder indexatie

Toekomst is onzeker

3. Risicobeheersing is cruciaal Continuïteitsanalyse onmisbaar voor: Inzicht in de consequenties van onvoorziene omstandigheden Inzicht in de verwachte indexatie en de onzekerheid daaromheen (indexatielabel)

Holland Financial Centre Goed zijn is niet genoeg, we moeten het ook uitdragen! Toezicht gaat niet over kosten van pensioen, maar over verdeling van die kosten door de tijd Risicobeheersing is daarbij cruciaal

DNB-pensioenmiddag 13 september 2007

Ervaringen met betrekking tot de nieuwe Pensioenwet Ervaringen met betrekking tot de nieuwe Pensioenwet Perspectief van de toezichthouder DNB Pensioenmiddag Apeldoorn, 13 september 2007 Jos R. Heuvelman Divisiedirecteur Toezicht Pensioenfondsen en Beleggingsinstellingen

Ervaringen tot nu toe met betrekking tot: Financiële positie Premie Pension fund governance Herverzekerde fondsen Rapportages Samenwerking DNB-AFM Toezichtsagenda 2008

Financiële positie (dekkingsgraden) Probleemloze overgang van APP naar FTK, geholpen door - situatie financiële markten - deel sector viel al onder overgangsregime FTK Herstelplannen sterk in aantal gedaald: - geen dekkingstekorten - reservetekort: ultimo 2005 (APP): 210 fondsen ultimo 2006 (APP): 160 fondsen ultimo 2006 (FTK): 60 fondsen Dekkingsgraden zeer volatiel: - marktinvloed direct zichtbaar - geen ad hoc reacties wenselijk, maar wel bestendige gedragslijn (ABTN, continuïteitsanalyse)

Premies Belang kostendekkende premie herbevestigd - wetgeving aangescherpt - geen premiekorting bij: - reservetekort - als indexatie ambitie niet waargemaakt kan worden - solvabiliteitsvrijval

Premies Toch al fondsen met premiekorting - verstandig?: Niet als leidt tot premievolatiliteit - DNB let scherp op

Pension Fund Governance Inspanningsverplichting in 2007 - Enquête DNB Resultaat verplichting m.i.v. 2008 Deskundigheidsbevordering - initiatief door sector is goede start - ambitieniveau moet voldoende hoog liggen - proof of the pudding ……..

Herverzekerde fondsen Uitgangspunt Pensioenwet - Alle fondsen: Minimum vereist eigen vermogen (105) - Financiële risico´s: Vereist eigen vermogen (buffer) Volledig herverzekerde fondsen lopen kredietrisico op herverzekeraars Indien kredietrisico verwaarloosbaar (AA of beter): DNB geeft toestemming voor geen MVEV Indien niet verwaarloosbaar: overgangstermijn van 3 tot 5 jaar Bottom line: impact thans zeer klein

Rapportages Inlever discipline - kwartaalrapportages - 1e kwartaal 57% op tijd ontvangen - 2e kwartaal 76 % op tijd ontvangen - PFG enquete (deadline: 1 juli 2007) - begin september 82% ontvangen Dat kan en moet beter !!

Samenwerking AFM-DNB Uitgangspunten: Samenwerking in het toezicht om overlap te voorkomen, Samenwerking in het toezicht om efficiency en doelgerichtheid van de uitvoering van de toezichttaak te bevorderen. Afbakening: AFM houdt gedragstoezicht. DNB houdt prudentieel en materieel toezicht. DNB is verantwoordelijk voor de toelating van een pensioenfonds. Het toezicht op de bedrijfsvoering van pensioenfondsen behoort uitsluitend tot de verantwoordelijkheid van DNB.

Samenwerking AFM-DNB Afspraken in convenant tot uitwisselen van: Gegevens en inlichtingen Relevante ontwikkelingen Onderzoeksplanningen Onderzoeksrapportages Toezichtoordeel Voornemen tot opleggen handhavingmaatregel Beleidsregels

Voornemen tot handhaving Samenwerking AFM-DNB Gegevens Beleids regels Ontwikkelingen Convenant AFM/DNB Onderzoeks- planning Onderzoeks- rapportages Toezichtsoordeel Voornemen tot handhaving

Toezichtsagenda 2008 Lopend Toezicht: - volgen actuele situatie - verwerking in FIRM Pension Fund Governance Continuïteitsanalyse verder implementeren Kwaliteit van herverzekering Integriteitstoezicht: - naleven wet- en regelgeving - (uitbesteed) vermogensbeheer Communicatie DNB  pensioenfondsen - Open Boek - FIRM - Vragen / opmerkingen: bel uw toezichthouder

DNB-pensioenmiddag 13 september 2007

Indexatielabel en Continuïteitsanalyse op uw agenda Aerdt Houben Afdelingshoofd Toezicht Strategie De Nederlandsche Bank 13 september 2007

Agenda Belang van indexatie Indexatielabel Continuïteitsanalyse

Pensioendeelnemers dragen hierdoor meer risico Belang van indexatie Door overstap op middelloon kunnen risico´s ook worden opgevangen via korting op indexatie tijdens de pensioenopbouw Pensioendeelnemers dragen hierdoor meer risico Dit vereist dat pensioenfondsen openheid geven over indexatieverwachting en -risico´s Indexatielabel moet deze duidelijkheid geven

Pensioenwet: invoering indexatielabel verplicht Nog te nemen stappen in ontwerpfase indexatielabel: Ontwerp-indexatielabel breed testen Fondsen stellen continuïteitsanalyse op Indien niet op tijd in staat: tijdel. tool 1-1-2008 Voor 1 april 2008 berekeningen over verwachte indexatie plus indexatie in slecht weer-scenario (te sturen naar DNB) Categorie-indeling in voorjaar 2008 1 juli 2008 indexatielabel definitief: - 2e halfjaar 2008 gebruik label mag - vanaf 1 januari 2009 moet (in UPO)

Indexatielabel = CONCEPT =

Continuïteitsanalyse Continuïteitsanalyse: op basis van stochastisch model dat mogelijke toekomstige ontwikkelingen in beeld brengt Frequentie: in beginsel eens per 3 jaar Bij grotere wijzigingen extra continuïteitsanalyse Prognosetermijn: 15 jaren vooruit Overgangsregeling: t/m 2009 mag het model deterministisch zijn

Beleidsregel continuïteitsanalyse Geen wettelijke vormvoorschriften (anders dan stochastisch, 15 jaar vooruit) Wel een DNB-Beleidsregel continuïteitsanalyse: als hulpmiddel, niet verplichtend met de uitgangspunten en voorbeelden van de door DNB gewenste output De output moet vooral ook voor u nuttig zijn

Beleidsregel continuïteitsanalyse Uitgangspunt 1: Gehanteerde parameters zijn consistent en realistisch Uitgangspunt 2: CA geeft inzicht in: Ontwikkeling financiële positie op LT Aannames financiële rendementen, inflatie- en bestandsontwikkeling Andere bepalende factoren fin.positie op LT Fin. risico´s en kansen op noodmaatregelen Inzet en toereikendheid sturingsinstrumenten Verwachtingen over de toeslagverlening

De financiële positie op lange termijn

Indexatiekwaliteit

Indexatielabel = CONCEPT =

Agenda voor fondsbestuur Openheid over indexatiebeleid en indexatiekwaliteit Opstellen continuïteitsanalyse (hoe eerder hoe beter) Voor 1 april berekeningen (verwachte indexatie en risico daaromheen) DNB

DNB-pensioenmiddag 13 september 2007

Pension Fund Governance De stand van zaken David van As Afdelingshoofd toezicht grote pensioenfondsen 13 september 2007

Implementatie PFG Principes pension fund governance Opzet informatieverzoek (enquête) Uitkomsten Afsluitende observaties

Principes pension fund governance Start: verzoek van Minister in 2004 Keuze voor zelfregulering, met als voorlopig sluitstuk het STAR rapport van 16 december 2005 STAR: naleving principes wettelijk verplicht stellen en toetsing DNB Evaluatie in 2008 Samenloop evaluatie medezeggenschapsconvenant Eventueel aanvullende wetgeving

STAR rapport: Principes voor goed pensioenfondsbestuur Pensioenfondsen Verantwoordelijkheid bestuur Verantwoording Intern toezicht Rechtstreeks verzekerde regelingen Verantwoording (werkgever) Intern toezicht (bij de verzekeraar) ► In werking 1-1-2006, implementatie uiterlijk 1-1-2008

Inrichting PFG voor pensioenfondsen Op zoek naar best practices passend bij de fondssituatie “Handleidingen” voor invoering door Pensioenkoepels Vaak aanleiding voor: doorlichten totale structuur heroverwegen bestaansrecht pensioenfonds

Principes passen goed bij: Principle based wetgeving (keuze wetgever) Risicogebaseerd toezicht DNB (FIRM) Waar draait het om? Opzet, bestaan en Werking (PFG is geen doel op zich)

Doelstelling PFG enquête Inzicht krijgen in: de voortgang implementatie PFG welke keuzes worden gemaakt

Knelpunten PFG Mensen voor de nieuwe organen te vinden Tijd voor de invoering Personeel om de werkzaamheden te kunnen oppakken Daarnaast is diverse malen genoemd: Voornemen tot liquidatie Fonds is te klein voor volledige toepassing PFG

Invoering

Bestuur Risicobeheersing Nevenactiviteiten Klachten en geschillenprocedure Transparantie van beleid Communicatieplan Deskundigheidsplan Periodieke (zelf)evaluatie

Verantwoordingsorgaan 1/3 deel heeft verantwoordingsorgaan ingesteld 75 % van de deelnemersraden is ´uitgebouwd´ tot verantwoordingsorgaan. 90 % vergadert 1 x keer per jaar

Intern Toezicht 1/3 deel heeft Intern Toezicht georganiseerd 90 % Visitatiecommissie 5 % One Tier Board 3 % Audit commissie 2 % Afzonderlijk orgaan

Intern Toezicht, frequentie Totaal Eens per kwartaal 4% Halfjaarlijks 2% Jaarlijks 14% Eens per 2 jaar Eens per 3 jaar 60% Nog te bepalen 19%

Medezeggenschap Deelnemersraad Bestuurszetels

Medezeggenschap Deelnemersraad Bedrijfstak pensioenfondsen Ondernemings pensioenfondsen Ja 78% 24% Nee 22% 76%

Afsluitende observaties Er wordt hard gewerkt, maar er moet ook nog veel gebeuren komende maanden. De luiken gaan open. Dat is wennen. Vergaande transparantie roept ook altijd nieuwe vragen op. Maatschappelijk verantwoord beleggen bijv. Goede verantwoording versterkt het vertrouwen in het pensioenfonds Pensioenfondsen zijn goed in benchmarking, blijf dit doen.

Afsluitende observaties Eenheid in verscheidenheid (maatwerk) Een professioneel bestuurder is bereid: Medezeggenschap serieus te nemen Zich periodiek te laten toetsen op eigen functioneren Om verantwoording af te leggen over het gevoerde beleid Voortdurend naar kwaliteitsverbetering te streven door permanente deskundigheidsbevordering

Afsluitende observaties Stimuleer kandidaten voor VO en DR Kijk voor intern toezicht ook buiten de eigen vertrouwde kring Voorkom bureaucratie: ‘Substance over form’

DNB-pensioenmiddag 13 september 2007