Hoofdstuk 4 Sociaal bewustzijn
Sociaal bewustzijn Sociaal bewustzijn is het bewustzijn van je sociale positie in de samenleving Definitie van de situatie: benadering van de situatie, beïnvloed door sociaal bewustzijn Sociaal bewustzijn bepaalt gedrag
Symbolisch interactionisme interpreteren van elkaars gedrag en eigen gedrag daarop afstemmen Onze handelingen zijn tekens en symbolen waarmee we iets uitdrukken Definitie van situatie bepaalt onze reactie Voorbeelden symbolisch interactionisme: Selffulfilling prophecy, self-defeating prophecy, stigmatisering, slachtofferdenken
Symbolisch interactionisme Ideeën én situaties verklaren gedrag: Blaming the victim: alleen de houding van de cliënt wordt als probleem behandeld Risico van reductie: niet alleen onze ideeën bepalen ons handelen; ook de situatie Empowerment: mensen helpen de situatie te overwinnen door er greep op te krijgen
Afleiders en compensatie Latente en manifeste verklaringen van de situatie Niet uitgesproken en/of niet herkend (latent) De bekende, uitgesproken verklaring (manifest)
Afleiders en compensatie Grip op je sociale positie heb je als je de maatschappelijke situatie begrijpt Dit sociaal bewustzijn kan beperkt zijn door ‘afleiders’ en ‘compensaties’: Ritualisering Zichzelf de schuld geven Zondebok zoeken Mystificatie ‘Verandering is verslechtering’ Vergelijken met anderen of met vroeger
Ideologie Ideologie: ideeën die het streven van een groep rechtvaardigen Geeft ‘verklaring’ van situatie Rechtvaardigt de sociale positie van groepen: ‘het is in het algemeen belang’ Ideologie kan ook juist protest vormgeven Vanzelfsprekendheid van de gewone situatie versterkt de ideologie Gelukkige slaven
Ideologie Utopie: ideologie die de noodzaak benadrukt om te veranderen naar de ideale toekomst Drie grote ideologieën Conservatisme: herstel Liberalisme: vrije mensen Socialisme: doorbreken klassentegenstelling
Ideologie Rechts en links, conservatief en progressief Combinaties met nationalistische, etnische of godsdienstige mengvorm
Ideologie Populisme: ‘Het Volk’ centraal Persoonlijk leiderschap Anti-elite Anti-vreemde invloed Nationalistisch