Lessenreeks uitgeverij en boekhandel: actuele vraagstukken Het wetenschappelijke en educatieve boek Tim Seynaeve uitgeefdirecteur Uitgeverij De Boeck 19.03.2010

Inhoud Deel 1 A-,S- en W-boeken Deel 2 Productontwikkeling bij S- en W-boeken Deel 3 Realisatie van S- en W-boeken Deel 4 Markt van S- en W-boeken Deel 5 Verkoopkanalen + Promotie en PR van S- en W-Boeken

Deel 1 A-, S- en W-boeken

Verschillende soorten uitgeverijen Tijdschriften- en krantenuitgeverijen Boekenuitgeverijen Folio producten Non-folioproducten alle gedrukte media multimedia

Hoe delen we uitgeverijen in? Indeling naargelang de markt die ze bedienen Algemene uitgeverij publieksmarkt Educatieve uitgeverij leerlingen en uit het kleuter-, basis- en secundair onderwijs (Wetenschappelijke uitgeverij) studenten, lectoren, docenten, en onderzoekers van het hoger en universitair onderwijs Professioneel-informatieve uitgeverij professionele markt + Corporate uitgeverij

Organisaties

Categorieën A, S, en W A-titels Algemene uitgaven S-titels Studieuitgaven W-titels Professioneel-informatieve uitgaven

Waarom A, W- en S- categorieën? Leveringsvoorwaarden: boekhandelsmarge die een uitgever aan de titel verleent. ong. 45 % A-boeken ong. 25 % S-boeken ong. 30 % W-boeken Inhoudelijke categorie van het boek

Kortingsoort en soort uitgeverijen A-boeken S-boeken S- en W-boeken? W- boeken Tendens ook S-boeken? Algemene uitgeverijen Educatieve uitgeverijen Wetenschappelijke uitgeverijen Professioneel-informatieve uitgeverijen

Situering van de uitgaven S-boek voor basis-, secundair en hoger onderwijs Studieboeken met ict-integratie, gericht op een voorgeschreven curriculum/leerinhoud Publicatie op een papieren en/of digitale drager W-boek voor de professionele markt Vakinformatie Vaak zowel Nederlandstalig als Franstalig Publicaties kunnen crossmediaal zijn Ontwikkelingen van producten binnen de sector van de ‘need to know’ informatie voor de adviseurs en de functionaris binnen bedrijven en instellingen.

A-boek S-boek W-boek Productontwikkeling Realisatie Sectorspecifieke clubs en netwerken ++ Rol scouts, buitenlandse redacteuren en agenten Authordriven Nauwelijks uitgeefplannen Realisatie Vormgeving zeer belangrijk Coverbeeld Rol overheid Rol vakdeskundigen zeer groot Housedriven Gedetailleerde uitgeefplannen ++ Inzet nieuwe media ++ Nieuwe media zeer belangrijk als uitgeefmedium en als verkoopkanaal voor additionele info bij de uitgave Vormgeving (didactisch) belangrijk Kennis beeldgebruik ++ Rol overheid Rol vakdeskundigen zeer groot Housedriven Gedetailleerde uitgeefplannen ++ Inzet nieuwe media ++ Nieuwe media zeer belangrijk als uitgeefmedium en als verkoopkanaal voor additionele info bij de uitgave Minder aandacht voor vormgeving wel voor conceptuele opbouw

Verkoopkanalen Promotie en pr A-boek S-boek W-boek Markt Vooraf moeilijk in kaart te brengen Geen echte verdringingsmarkt, er kan altijd wel een boekje bij Verkoopkanalen Promotie en pr Boekhandel ++ Bredere en gedifferentieerde verkoopkanalen Ketens met eigen inkopers Bredere en grovere methoden voor promotie Nauwelijks Direct Mails Vooraf goed in kaart brengen Verdringingsmarkt Auteur = afnemer Boekhandel = doorgeefluik Enkele gespecialiseerde winkels/leveranciers Direct Mails Vooraf goed in kaart brengen Verdringingsmarkt Auteur = afnemer Boekhandels Academische boekhandels Enkele gespecialiseerde winkels/leveranciers Direct Mails

Deel 2 Productontwikkeling van S- en W-boeken

Productontwikkeling A-boek Sectorspecifieke clubs en netwerken ++ Rol scouts, buitenlandse redacteuren en agenten Authordriven Nauwelijks uitgeefplannen

Productontwikkeling S-boek W-boek Rol overheid Rol vakdeskundigen zeer groot Housedriven Gedetailleerde uitgeefplannen ++ Rol overheid Rol vakdeskundigen zeer groot Housedriven Gedetailleerde uitgeefplannen ++

Rol van overheid S-boek De overheid is bevoegd voor de organisatie van het onderwijs in ruime zin (financiering, inrichten van opleidingen, programma hervormingen …). Eindtermen worden door de koepels vertaald in leerplannen. Bologna Verklaring bachelor-masterstructuur (bama: hervorming van het hoger onderwijs). Concentratiebeweging vanaf 2004: associaties van hogescholen rond een universiteit. W-boek De wetgever staat in voor de basiscontent (wetgeving). De overheid wordt concurrent-uitgever doordat zij meer en meer vakinformatie en wetgeving gratis aanbiedt.

Auteur als vakdeskundige De auteur moet een notoriëteit hebben in zijn vakgebied. Publicatie als onderdeel van carrièreplanning als specialist in de sector. Steeds moeilijker een adequaat auteursteam samen te stellen en langdurig aan één uitgever te binden: vergoeding via auteursrecht evolutie naar multimedia uitgaven

Housedriven Het initiatief voor een uitgave vertrekt in hoofdzaak vanuit de uitgeverij. De uitgever bepaalt welke boeken hij in zijn portfolio nodig heeft en gaat zelf op zoek naar auteurs. Specifiek voor W- boek Bv. Uitgeverij Larcier Wetgeving wordt intern bijgehouden, gecoördineerd en geannoteerd. Meer up-to-date dan de content van de overheid. Bijzonder arbeidsintensief!

Hoe komt een boek tot stand? De werkwijze waarop het boek tot stand komt is zeer specifiek: Gezamenlijk inhoud vastleggen Conceptbepaling Manuscript in delen of in een geheel aanleveren Opvolging conceptopbouw door fondsredacteurs en uitgever Screening wetenschappelijk comité Ruim redactieteam De persoonlijkheid van de uitgever zelf als professionele en loyale partner én de structuur, de graad van specialisering en de geloofwaardigheid van de uitgeverij worden steeds belangrijker.

Gedetailleerde uitgeefplannen Vooraf moet duidelijk concept, levenscyclus, doelgroep en het financiële luik in kaart gebracht worden. De realisatie is mede door de multimediale factor complex geworden. Strikte planning.

Deel 3 Realisatie van S- en W-boeken

Realisatie A-boek Vormgeving zeer belangrijk Coverbeeld

Realisatie S-boek W-boek Inzet nieuwe media: Inzet nieuwe media: zeer belangrijk als uitgeefmedium verkoopkanaal voor additionele info bij uitgave Minder aandacht voor vormgeving wel voor conceptuele opbouw Inzet nieuwe media: zeer belangrijk als uitgeefmedium verkoopkanaal voor additionele info bij de uitgave Vormgeving (didactisch) belangrijk Kennis beeldgebruik

Inzet nieuwe media in basis- en secundair onderwijs ICT is geïntegreerd in leerplannen Vakoverschrijdende ICT-eindtermen

Inzet nieuwe media in hoger onderwijs (1) Situering (wettelijk kader) - de enveloppenfinanciering van de hogescholen en universiteiten de financiële middelen voor wetenschappelijk onderzoek en projectontwikkeling. Deze hebben indirect een invloed op de werkvormen en leermiddelen die binnen de hogescholen en universiteiten kunnen georganiseerd of ontwikkeld worden.

Inzet nieuwe media in hoger onderwijs (2) De overheid kiest voor een aantal principes: Kwaliteitszorg: door voortdurende actualisering en optimalisering van de curricula o.a. op basis van externe actoren (beroepswereld, stageplaatsen enz.). - Het opzetten van internationale netwerken en één gemeenschappelijk Nederlands-Vlaams accreditatieorgaan. - Flexibilisering van het hoger onderwijs. De uitbouw van studentgecentreerde programma’s waar competentieontwikkeling centraal staat. Een verdere uitbouw van een digitale leeromgeving als basis voor innovatie van cursussen en opleidingen. - De inbedding van de opleidingen in een context van levenslang leren.

Inzet nieuwe media Voor een aanbieder van leermiddelen heeft dit o.m. als gevolg: - versterkte nood aan kwalitatief aanbod Werken op maat! snelle actualisering, en dus naast klassieke boekwerken in beperkte oplage ook aandacht voor printing on demand (POD), en zeker voor een elektronisch aanbod uitbouw informatiedatabanken, waaruit diverse types gebruikers onderdelen kunnen plukken - uitbouw van een helpdesk

Technologische ontwikkelingen ICT geïntegreerde concepten vergen verschillende bijkomende kosten die drukken op het rendement van een methode. - mogelijkheid om een boek te linken aan digitale werkvormen (oefeningen en oplossingen, downloads). - voortdurend actualiseren van een bepaalde materie verhoogt de druk voor de auteurs. Multimediaal werken Crossmediaal werken

Technologische ontwikkelingen - Digitale tijdschriften, digitale vakbibliotheken worden op een specifiek wijze in de markt gezet naar bibliotheken en openleercentra toe. Dit gebeurt met licentiesystemen, stand-alone toegangen. - Integratie in de leeromgevingen van de hogescholen en universiteiten, gebruik maken van specifieke technologie (scorm-pakketten en andere). - Gevolgen voor loginbeheer bij de instellingen zelf en of de uitgever.

Technologische ontwikkelingen De mogelijkheden van ICT zijn enorm en voortdurend in ontwikkeling. Printing on demand (POD) - Klant stelt zelf zijn boek samen. Rekeninghoudend met een aanvaardbaar rendement voor kleinere oplagen. - POD over alle content heen: uitbouw van CMS-systeem. Vraagt heel hoge investeringen en een aangepaste werkwijze van auteurs en redacteurs.

Inzet nieuwe media W-boek De ICT-ontwikkelingen bieden de mogelijkheid de wetgeving gekoppeld aan de commentaar geactualiseerd aan te bieden. We spreken van snelle informatie! De mogelijkheid tot voortdurend actualiseren van een bepaalde materie verhoogt de druk voor de auteurs.

Vormgeving en gebruik van beelden S-boek Complexe vormgeving (groot verschil tussen kleuter-, basis-, secundair en hoger). W-boek De vormgeving van het W- boek is minder complex.

Deel 4 Markt van S- en W-boeken

Markt A-boek Vooraf moeilijk in kaart te brengen Geen echte verdringingsmarkt, er kan altijd wel een boekje bij.

Markt S-boek W-boek Kennis beeldgebruik ++ Vooraf goed in kaart te brengen Verdringingsmarkt Auteur = afnemer Vooraf goed in kaart te brengen Verdringingsmarkt

Markt De S en W markt kennen de identiteit van hun gebruiker. (uitdaging CRM systemen) Verdringingsmarkt o Er kan niet altijd nog een boekje bij. o Er zijn verschillende spelers op de markt aanwezig. o De markt is stagnerend en vraagt bijkomende investeringen in technologie. Specifiek voor S-boeken o Een boek uitbrengen dat niet voldoet aan een vak is een groot risico. Specifiek voor W-boeken o De uitgaven moeten zich situeren binnen het echt bruikbare en het need to know van de doelgroep. o Wat daarbuiten geproduceerd wordt valt vaak in de A markt tegen veel hogere kortingen.

S-boek Wie zijn de decision makers? Leerkracht, lector of docent. De rol van de leerkracht/docent/gebruiker (zelfs van de docent als auteur) verkleint. Eindbeslissing ligt veelal bij de vakgroep(coördinator). De uiteindelijke betaler is de leerling/student. Leerlingen (ouders!) en studenten kunnen de beslissing beïnvloeden; hun invalshoek is vaak beperkt tot het element prijs. Ook de directie – gevoelig voor de prijs van het onderwijs als concurrentie-element – is een beïnvloeder bij de beslissing. Wie zijn onze klanten? - de leerlingen en leerkrachten in basis- en secundair onderwijs, de studenten, docenten en lectoren binnen de hogescholen, universiteiten en instellingen volwassenenonderwijs, hoger onderwijs voor sociale promotie. Zij kiezen steeds meer voor de boekhandel (campusboekhandel) als intermediair. De auteur als afnemer!

W-boek Wie zijn onze klanten? Onze klanten zijn in principe de vakbeoefenaars, de beroepsfederaties, de instellingen en bedrijven waar de vakbeoefenaar werkt. In sommige gevallen ook de overheid en het onderwijs. Wie zijn de decision makers? De betaler is meestal de gebruiker en of zijn werkgever. Beiden beslissen tot aanschaf en of gebruik voor het gehele kantoor ( bedrijf of instelling)

+ Promotie en PR van S- en W-boeken Deel 5 Verkoopkanalen + Promotie en PR van S- en W-boeken

Verkoopkanalen + Promotie en PR A-boek Boekhandel ++ Bredere en gedifferentieerde verkoopkanalen Ketens met eigen inkopers Bredere en grovere methoden voor promotie Nauwelijks Direct Mails

Verkoopkanalen + Promotie en PR S-boek W-boek Boekhandel = doorgeefluik Enkele gespecialiseerde winkels/leveranciers Direct Mails Boekhandels Academische boekhandels Enkele gespecialiseerde winkels/leveranciers Direct Mails

Verkoopkanalen Boekhandel vooral doorgeefluik. Distributie hoofdzakelijk (65 %) via de boekhandel. o Standaard Boekhandel beheerst het boekhandelskanaal. o De boekhandel speelt geen rol in de besluitvorming met betrekking tot het gebruik van boeken of cursussen. Enkele gespecialiseerde winkels/leveranciers. De uitgever zelf Specifiek voor W-boeken: B2B en key accountmanagement.

Promotie + PR De marketingstrategie binnen deze markt is gebaseerd op twee peilers: o op continue basis productinformatie in de markt brengen. o het creëren van naambekendheid en het imago van ‘educatieve en wetenschappelijke’ uitgever (specialist binnen het domein) staande houden.

Marketingacties - de uitbouw en het onderhouden van de persoonlijke relatie met de gebruiker en/of de beslisser. - direct mailing gericht op de verstrekking van productinformatie en op imagobevestiging. - deelname aan studiedagen en congressen o.a. via sponsoring - vertegenwoordigers o.a. aanwezig op dagen van docenten, bijscholingen, opendeurdagen en andere evenementen waar de mogelijkheid is om het product voor te stellen. Zij ondersteunen de informatieve bijeenkomsten met klanten en potentiële klanten.

Marketingacties - key accountmanagement Aanwezigheid op bijscholingen en opleidingen, opendeurdagen en andere evenementen waar de mogelijkheid is om het product voor te stellen. Zij ondersteunen de informatieve bijeenkomsten met klanten en potentiële klanten. - adverteren in tijdschriften van de doelgroep - sampling Docenten en lectoren krijgen speciale korting op alle wetenschappelijke titels. Er worden ook veel gratis boeken aan docenten toegestuurd of verdeeld via hogescholen en universiteiten.