Het bijzondere van De Republiek De Republiek in Europa Tijd van Regenten en Vorsten • 1600-1700 Vroegmoderne Tijd Afbeelding: Portret van Mattheus van den Broecke (1620-1685), circa 1672 door Samuel van Hoogstraten, Rijksmuseum Amsterdam. Van de Broecke – in vol ornaat en afgebeeld met schepen op de achtergrond – staat voor de Hollandse koopman-regenten. Meer over hem op p. 158 van het boek.
Religieuze tolerantie Waarom? -er waren nog veel katholieken (1650 40%) (gevaar voor burgeroorlog) -geen centraal gezag (dwang van bovenaf moeilijk uitvoer- baar) -handelsnatie (godsdiensttwisten ongunstig voor de handel) -De Republiek ontstaan uit verzet tegen fanatieke katholieke staatskerk (niet hetzelfde doen, maar dan omgekeerd)
Feitelijke situatie Calvinisme officiële kerk (geen staatskerk) Er heerste gewetensvrijheid → -andere godsdiensten verboden, maar oogluikend toegelaten -katholieken (en Joden) mochten (tegen betaling) hun erediensten houden maar niet in het openbaar (schuilkerken) Protestante kerk geen eenheid (interne strijd tussen stromingen)
Welvaart voor iedereen? In vergelijking met omringende landen is de Republiek welvarend, maar niet iedereen profiteert in gelijke mate: er zijn veel armen, waarvan sommigen zijn aangewezen op ‘bedeling’ ‘nieuwkomers’ doen noodgedwongen gevaarlijk en vuil werk Kenmerkend aspect: De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Afbeelding: De Scharensliep, Gerard ter Borch, ca. 1653.
Sociale verhoudingen Grote kloof arm - rijk→ voor de armen was het geen Gouden eeuw,maar -het was hier beter dan in het buitenland -het was beter dan in de vorige eeuwen -er werd goed voor de armen gezorgd (kerk,rijken,stedelijke overheid) Dat geldt ook voor de tolerantie -groter dan voorheen -groter dan in het buitenland -niet tolerant vergeleken met nu We spreken over relatieve tolerantie
Schuilkerken
Katholieken