Wat na een ingrijpend gebeuren? april ’17 Fons Renders

Wat na een ingrijpend gebeuren Critical Incident Stress Management Definities, reacties en impact Rol van de leidinggevenden Opvang gesprekken april ’17 Fons Renders

Wat is Critical Incident Stress Management? Is een wezenlijk onderdeel van de bestaande voorzieningen in verband met het welzijn en de gezondheid van de werknemer Is een onderdeel van de bestaande veiligheidscultuur binnen een organisatie april ’17 Fons Renders

Wat is Critical Incident Stress Management? Preventie van traumatische stress / psychologische moeilijkheden tgv ingrijpende gebeurtenissen Temperen traumatische (acute) stress Careful watching Interventies hebben tot doel een normaal doorwerkingsproces te faciliteren en te versnellen waar mogelijk Behouden van normaal, professioneel functioneren april ’17 Fons Renders

CRITICAL INCIDENT STRESS MANAGEMENT april ’17 Fons Renders

CRITICAL INCIDENT Machteloosheid Angst Dood geïmpliceerd Onverwacht Eenmalig Gevolg: Verlies van controle over het functioneren en over het leven april ’17 Fons Renders

HULPVERLENERS EN ACUTE STRESS De opgehoopte angst, onmacht en spanning komen aan de oppervlake Onmiddellijk: lachen huilen verbijstering zwarte humor kwaadheid agressie april ’17 Fons Renders

HULPVERLENERS EN ACUTE STRESS Veranderingen in de zintuiglijke waarneming Veranderingen in de tijdsbeleving Emotionele verdoving of agitatie Geen emoties voelen Angst om de controle over emoties te verliezen Gevoel van onwerkelijkheid en/of uzelf als vreemd aanvoelen Schuldgevoel, gevoel van spijt Kwaadheid, boos of geïrriteerd zijn Zich afzonderen, zich isoleren van anderen of juist altijd anderen opzoeken Gedesoriënteerd, verward zijn Verkeerde beoordelingen en/of fouten in procedures maken Flashbacks april ’17 Fons Renders

HULPVERLENERS EN ACUTE STRESS Later: Vermindering van sociale contacten Overdreven angstgevoelens Overgevoeligheid voor lawaai en drukte Verminderde concentratie Slaapproblemen Herbeleven en vermijden Verhoogde irritatie Verandering van visie, waarden en normen (als mens en hulpverlener) april ’17 Fons Renders

NORMALE REACTIES NA EEN ABNORMAAL GEBEUREN inschatten van het impact Risicoraming RISICOFACTOR 1 De persoon had het gevoel van controleverlies of weinig controle te hebben over zichzelf tijdens het gebeuren. Het gebeuren werd door de persoon als levensbedreigend ervaren. 3 De persoon verwijt anderen sommige aspecten van het gebeuren. 4 De persoon schaamt zich over het gedrag dat hij stelde tijdens het gebeuren. 5 De persoon ervoer acute stress na het gebeuren. 6 De persoon ervaart zichzelf als overspannen sinds het gebeuren (problemen op het werk, thuis en een verminderde gezondheid). 7 De persoon heeft problemen met dagdagelijkse activiteiten. 8 De persoon maakt melding van problemen, gerelateerd aan vroegere traumatische gebeurtenissen. 9 De persoon vindt het moeilijk om beroep te doen op sociale ondersteuning (familie, vrienden, eenheid). 10 De persoon gebruikt overmatig alcohol als middel tegen zijn verhoogd stressniveau. 11 De persoon had al psychologische problemen voor het gebeuren. 12 Tijdens het traumatische gebeuren werd de persoon rechtstreeks geconfronteerd met de dood, zeer zware verwondingen of een schierincident. 5/04/2017

HULPVERLENERS EN ACUTE STRESS Hulp aanbieden na een ingrijpend gebeuren Eerst de fysieke veiligheid ! Primaire behoeftes (drinken, eten, rust, hygiëne) Gevoel van chaos, wanorde en onmacht verminderen, structuur bieden Gevoel van controle, voorspelbaarheid herstellen Geef alleen correcte informatie, geen interpretaties & geruchten Vermijd secundaire victimisatie Faciliteer het uiten en eventueel het onder woorden brengen van de ervaring Stimuleer het delen van ieders ervaringen (lotgenotencontact) Corrigeer negatieve groepsprocessen (bvb : zondebok zoeken) Tracht proactief te helpen, zonder opdringerig te zijn Ga na of de getroffene iemand heeft bij thuiskomst Zoek professionele hulp indien aangewezen of nodig april ’17 Fons Renders

HERKENNING - ERKENNING Direct na het gebeuren COLLEGA’S FAMILIE LEIDING HULPVERLENING ADMINISTRATIE Enkele maanden nadien LEIDING FAMILIE COLLEGA’S HULPVERLENING ADMINISTRATIE april ’17 Fons Renders

Rol van de leidinggevende voor Kennen van de cultuur van de organisatie Groepscohesie Kennen van de teamleden (relatie met de basis) Aanmoedigen van kennisverwerving en intervisie Organisatorisch: wie doet wat, wanneer Veiligheid: fysisch en psychisch comfort Alertheid in verband met stresssignalen Overspanning Werkdruk Stemming Conflicten Critical Incidents april ’17 Fons Renders

Rol van de leidinggevende na Activeren van: Hulp & Onderlinge steun Technische Debriefing: Evaluatie en bilan Objectieve en constructieve benadering Afstand nemen en lessen Technische en medische problemen Check up: Terugkeer naar het normale en het terug hernemen van het dagdagelijkse Mogelijk verdere opvang voorzien Reconditionerig en reorganisatie van de afdeling Psychisch evenwicht (ventilatie en informatie) april ’17 Fons Renders

Opvanggesprekken (activeren van) Groepscohesie Hulp - onderlinge steun Gezamenlijk dragen van verantwoordelijkheid Luisteren - luisterbereidheid april ’17 Fons Renders

Eerste opvanggesprek – defusing Reacties binnen het team Ventilatie Ruimte voor het uiten van emoties en reacties Informatie Het vormen van het verhaal Het individuele verhaal wordt het verhaal van het team april ’17 Fons Renders

Nazorggesprekken Komen tot het verhaal van de groep Faciliteren van de doorwerking Cognitief - emotioneel proces Normaliseren van de reacties Informatie en onderwijs Reacties naar en vanuit de omgeving Aandacht voor het rouwproces Afronding en rituelen - wederbegin april ’17 Fons Renders

Reacties binnen het team Hoe wordt het individuele verhaal het verhaal van het team? Onderlinge steun op korte en lange termijn Ruimte voor het uiten van emoties en reacties – Ventilatie Het vormen van het verhaal - Informatieprincipe Gezamenlijk dragen van verantwoordelijkheid Visie - normen - waarden Samenwerking in zorgverlening naar bewoners/cliënten/patienten april ’17 Fons Renders