Een krachtige leeromgeving voor docenten over samenwerking tussen vakken Ton van der Valk, (IVLOS/ CD-, Universiteit Utrecht) en Ineke Frederik (TULO,Technische Universiteit Delft)

Overzicht Inleiding Krachtige leeromgeving Vormgeving discourse community LOBO project en activiteiten Resultaten Kritische factoren voor succes Aanbevelingen

Inleiding Inhoudelijke vernieuwingen VO vereisen professionalisering van docenten O.a. samenwerking tussen vaksecties Problemen rond ‘ownership’ vereisen alternatief voor ‘nascholing’ Leergemeenschap van docenten en opleiders: discourse community (Putnam and Borko 1997) Wat zijn kritische factoren voor discourse community’ als krachtige leeromgeving?

Krachtige leeromge-ving voor docenten Algemeen (Engelen& Bergen. 2002): Inbedding in schoolcontext Actieve deelname en ‘ownership’ Ervaringen van docenten als uitgangspunt voor aanbieden theorie Experimenteren in de les Vakspecifieke component Onderwerp uit context schoolvak Aandacht voor vakinhoudelijke interacties in de klas

Hoe een discourse community vorm te geven? Gelijkwaardigheid van deelnemers: Eigen rol en verantwoordelijkheid Inbreng van specifieke expertise Gezamenlijke agenda: Inhoud Vormgeving bijeenkomsten Terughoudende begeleiding aansluitend bij opvattingen docenten Congruentie principe (Korthagen 2001)

Rol schoolleiding Deelname als beloning voor docenten Begin bij sterkste docenten Bewaak procedure, niet inhoud Ook schoolinterne professionaliseerders Geef reden om te veranderen, bijv. vernieuw curriculum (Westhof 2001)

LOBO-project Leerlijn Onderzoekende houding Bèta-vakken Onderbouw Samenwerking Universiteit en Koningin Wilhelmina College (Culemborg) Discourse community van β-docenten en opleiders/vakdidactici Doelstellingen: onderwijzen tot ozh en samenwerking Werkwijze: ontwerpen, geven, evalueren β -lessen over gemeenschappelijk onderwerp

Inrichting van LOBO Vervolg op eerder project: behoefte van docenten Startvergadering: overeenstemming over doel (onderzoekende houding; samenwerking) en werkwijze Docenten kregen tijd Een docent als coördinator: afstemming tussen project en SL Planning in schoolkalender

LOBO-activiteiten 1 Sessie 1: onderzoekende houding? Resultaat: 3 aspecten: nieuwsgierigheid, kritische houding en communicativiteit Naar leerlijn ozh Gezamenlijke lessen in klas 1, 2 en 3 Sessie 2: lesmateriaal maken; lessen planning Overleg over lesmateriaal tussen docenten en vakdidactici: Welk ozh aspect Hoe uitgewerkt Manier van lesgeven in de klas (o.a. co-teaching)

LOBO-activiteiten 2 Uitproberen in de klas 1e klas: wi, bio, tech: constructies: co-teaching 2e klas: nask, tech: project ‘water’: één project in twee vakken 3e klas: na, sk, verzorg.: voedingswaarde pinda’s: afgestemde lessen; elkaar in de klas observeren Natk.: verbrandingswaarde van pinda’s Sk: vetextractie uit pinda’s Verzorging: pinda’s en cholesterol Observaties en opnamen in de klas Met elkaar nabespreken

LOBO-activiteiten - 3 Evaluatiesessie Interview met docenten Rapportage Intervisie: video bekijken Interview met docenten Interviews met leerlingen

Databronnen voor onderzoek Niveau 1 2 3 4 Vragenlijsten x Protocollen LOBO Lesprotocollen docentinterviews Ll interviews

Resultaten School (= docenten, schoolleiding) enthousiast School heeft geleerd over: Samenwerking Onderzoekende houding Gedrag van de school is veranderd: Meer open opdrachten Er was een effect op leerlingen

Kritische factoren 1 Docenten noemen kritische factoren voor het succes: Samen met β-docenten Begeleiding (“vakdidacticus spreekt de taal van de docenten”) Doelen: “niet extern opgelegd”; werken aan ozh Zelf lesmateriaal maken en lessen geven

Kritische factoren 2 Wij zien als kritische factoren: Veel samen met de school gedaan Startsessie: overeenstemming over doelen en werkwijze De coördinator – inbedding in schoolcontext Medewerking van de schoolleiding

Conclusies en aanbevelingen Discourse community van docenten en opleiders is een krachtige leeromgeving voor beiden Ownership ligt bij de deelnemers Een jaar is te kort voor de gewenste vergaande resultaten Aanbevelingen: Discourse community ook op andere scholen, met andere lerarenopleidingen en andere vak-combinaties Hoe minder tijdsintensief te maken? Lange termijn effecten onderzoeken