Casteele Maria diëtiste diabeteseducator Welke voedingsmiddelen zijn verantwoordelijk voor het stijgen van de suiker in uw bloed? Casteele Maria diëtiste diabeteseducator

INHOUD Wat Kh Soorten Kh Indeling Kh Vertering Kh Glycemische index Opnamesnelheid Voedingsdriehoek Welke voedingsmiddelen doen de suiker in uw bloed stijgen Hoeveel stijgt uw suiker Koolhydraatruilwaarden

Wat zijn koolhydraten Overkoepelende naam voor alle soorten suikers Frans: Gluciden Engels: Carbohydrates Zorgen voor energie 1 g Kh = 4 kcal => 16.8 kjoules 1 kcal = 4.2 kjoules Spieren/ hersenen werken enkel met glucose

2. Soorten koolhydraten De kleinste soorten Kh zijn glucose, fructose en galactose Deze kleine deeltjes kunnen aan mekaar gekoppeld worden : Per 2 Per 10 Per tientallen Lange ketens: Verteerbare Kh: Niet-verteerbare Kh: voedingsvezels

3. Indeling koolhydraten Monosachariden: 1deeltje suiker Glucose Fructose Galactose: niet in de handel verkrijgbaar Disachariden: 2 deeltjes suiker Saccharose Lactose: niet in de handel verkrijgbaar Maltose:niet in de handel verkrijgbaar Oligo-sachariden: 3-9 deeltjes suiker aan mekaar Poly-sachariden: 10 en meer Verteerbare Kh: De Kh worden verteerd, d.w.z. de lange ketens worden in stukjes verdeeld en omgevormd tot glucose Daardoor leveren ze calorieën Niet verteerbare Kh: Ons lichaam is niet in staat deze Kh te verteren Daardoor leveren ze geen calorieën

Monosacchariden Glucose: = dextrose = druivensuiker= suiker in ons bloed Elementairste vorm = kleinste vorm Belangrijkste brandstof 1 g levert 4 kcal doorheen de maagwand rechtstreeks in de bloedvaten => snelle suiker => snelle opheffing van een hypo Komt van nature voor in: zoete vruchten en honing

Fructose = vruchtensuiker = levulose Zoet effect iets meer dan gewone suiker Bijna dezelfde structuur als glucose 1 deeltje Toch moet er een omvorming gebeuren tot glucose: iets trager 1 g Kh = 4 kcal Voorkomen: in honing, fruit en groenten

Fructose Wordt niet meer aanbevolen als vervangzoetstof Goed Iets zoeter: je moet er dus iets minder van nemen Komt iets trager in het bloed dan glucose Minder goed Bevat evenveel calorieën als gewone zoetstof Doet uiteindelijk toch de suiker stijgen Doet de triglyceriden (vetten) stijgen

Galactose Komt van nature voor in: melkproducten en suikerbieten Minder zoet dan glucose

Disachariden: 2 stukjes suiker Sacharose Tafelsuiker, rietsuiker, bietsuiker Bestaat uit 1 deeltje glucose + 1 deeltje fructose

Lactose Melksuiker 2 stukjes aan mekaar: glucose + galactose Komt van nature voor in: melkproducten Uit galactose maakt men tagatose : nieuwe zoetstof

Maltose =Trehalose 2 stukjes glucose bierbereiding

Oligosachariden Bestaan uit 3 tot 9 moleculen aan mekaar Soorten: Maltodextrine Raffinose Fructo-oligosachariden

Polysachariden: veel stukjes Verteerbare koolhydraten: Bestaan uit honderden tot duizenden kleine stukjes aan mekaar Vormen een belangrijk deel v.d. Kh in onze voeding Geven de nodige energie: 1 g = 4 kcal Voorbeelden: Zetmeel: aaneenschakeling van glucose Vb: in aardappelen, rijst, granen, maïs, erwten, bonen,… Glycogeen: stapelvorm van glucose bij dieren

Niet verteerbare Kh: Voedingsvezels Cellulose en pectine Beide kunnen we niet afbreken omdat we het nodige enzym missen Geen invloed op het suikergehalte in ons bloed Brengen nauwelijks calorieën aan Vertragen de opname van de suiker en cholesterol Geven een verzadigingsgevoel: sneller stoppen met eten Voorkomen: volkorenprodukten, groenten en fruit

4. Vertering van de suikers Spijsverteringssappen In de mond: amylase In de pancreas: amylase In de dunne darm: amylase, lactase, sucrase, alfa dextrinase Vorming van glucose : wordt verbruikt door spieren, hersenen, nieren, … Het teveel aan glucose wordt opgeslagen in glycogeen (in de lever)= reserve suiker in ons lichaam => Fructose => lever => glucose => Galactose => lever => glucose

5. Glycemische index Sommige Kh worden sneller, andere Kh worden trager opgenomen GI is de snelheid waarmee de glucose opgenomen wordt in het lichaam Men vergelijkt de snelheid van opname van de suikers van een bepaald voedingsmiddel met de snelheid van opname met zuiver glucose Glycemische index van glucose = 100

Glycemische index wordt ingedeeld in 3 groepen Hoge GI > 70 Gemiddelde GI 55 - 70 Lage GI < 70

Hoe zit het in de praktijk? We eten nooit een voedingsstof apart: we nemen steeds een maaltijd, waarin alles gemengd wordt Eiwitten, vezels en vetten vertragen de maaglediging De opnamesnelheid (GI) wordt dus verlaagd =>Rekening houden met GI is niet slecht maar niet reëel

6.Opnamesnelheid van de suiker is afhankelijk van: De koolhydraatsamenstelling: hoe langer de structuur van de Kh, hoe trager de opname De deeltjesgrootte: kleine stukjes voeding worden sneller verteerd dan grote stukjes. Vb aardappelpuree  volledige aardappel Productieproces, evenals de temperatuur bij verhitting: koken en bakken breken reeds het zetmeel af => snellere opname Bewaren op lage temperatuur: niet verteerbare Kh stijgen vb koude aardappel  warme aardappel Bepaalde reacties bij de bereiding van VDM: maillard-reactie: Frans brood => hogere GI dan gewoon huishoudbrood

Zout versnelt de suikeropname uit de voeding Drinken bij de maaltijd versnelt de suikeropname Snelheid van de maaglediging: Verschilt van persoon tot persoon Wordt beïnvloed door de bloedsuikerconcentratie Gebeurt sneller als de bloedsuiker laag is Het lichaam wil zo snel mogelijk de suikerconcentratie in het bloed verhogen Sporten na de maaltijd: vertraagt de maaglediging omdat het bloed voornamelijk naar de spieren gaat, en minder naar maag en darmen Bij gastroparese: (neuropathie = aantasting van de zenuwen van de maag ) tragere lediging van de maag (eventueel snelwerkende insuline na de maaltijd spuiten)

Factoren die de suikeropname bevorderen Factoren die de suikeropname vertragen -Temperatuur verhoging (koken,…) -In kleine stukjes snijden -Grondig kauwen -Drinken bij de maaltijd Zout bijvoegen Lage bloedsuiker-concentratie -Afkoeling van de voedingsmiddelen -Tegelijkertijd vezels, vetten of eiwitten eten -Sporten na de maaltijd -Gastroparese

7. Eten volgens de principes van de voedingsdriehoek Bij voorkeur trage koolhydraten innemen, alsook de niet verteerbare vezels; bevinden zich in o.a. Graanproducten: volkoren Aardappelen Fruit Melk- en sojaprodukten Bepaalde groenten Mijden van snelle suikers: alle soorten suikers, snoep, frisdranken, koekjes, gebak, geraffineerde producten, alcohol, … : deze bevinden zich voornamelijk in de restgroep

Eten volgens de principes van de voedingsdriehoek

8. Welke voedingsmiddelen doen het suikergehalte in uw bloed stijgen?

Snelle suikers : te mijden ! Alles soorten suikers: Klontjessuiker Druivensuiker Bloemsuiker Rietsuiker Bietsuiker Bruine suiker Kristalsuiker Instant cacaopoeder Enz, … Suikers (+ zoetstof) zoals Chrystal, Sucaflor, Sweetener Alle stropen: o.a. Melassestroop Ahornstroop Glucosestroop Alle fruitsappen Gewone frisdranken honing

Ideaal om een hypo zo snel mogelijk ongedaan te maken Snelle suikers Indien deze suikers in een lege maag terechtkomen gaan ze zeer snel doorheen de maagwand in het bloed Ideaal om een hypo zo snel mogelijk ongedaan te maken Snelle suikers Niet te veel van nemen: 15 g is voldoende Na een 10-tal minuten eventueel aanvullen met een trage suiker Te mijden tussen de maaltijden! => te snelle stijging van de suiker

Topje van de voedingsdriehoek: te mijden Snoep Chocolade, pralines, chocoladekorrels Chocopasta, speculoospasta Suikerbevattende broodsoorten, gebak, pannenkoeken, wafels, koekjes Ijs, sorbet Slagroom met suiker Confituur (conf verlaagd suikergehalte) Alcohol met suiker: Porto, Martini, longdrinks, Pisang, Pasao, Picon, … Alle biersoorten => te veel suiker, te veel vet, niet nodig in een gezonde voeding

Graanprodukten Aanbevolen Minder gezond: te mijden Gebruik bij voorkeur bruine of volkorenprodukten Alle soorten bloem: Tarwebloem, roggebloem, haverbloem, maïsbloem Tarwekorrels (Ebly) Havermout Alle soorten brood: pistolets, stokbrood, beschuiten, craquotten, zweedse broodjes,ongesuikerde sandwich, peperkoek Alle soorten degen: Pizzadeeg Witte broodsoorten Vette broodsoorten: croissants, boterkoek, chocoladekoek, koffiekoeken, gesuikerde sandwich Kruimeldeeg, bladerdeeg, brokkeldeeg

Aanbevolen Minder gezond: te mijden Bij voorkeur volkorenprodukten: Alle soorten deegwaren: Macaroni, spaghetti, tagliatelli, macaroni, spirelli, Couscous, taboulé Rijst, rijstwafels, rice crispies Rijstpap en rijstpudding zonder suiker Aardappelen: gekookt, in de pel, natuur, in de oven, puree Aardappelzetmeel Vanillepoeder Cornflakes: liefst met vezels Muësli Alle soorten koekjes, gebak en taart, ook deze zonder toegevoegde suiker Pannenkoeken, wafels, oliebollen, beignets Witte deegwaren: vermicelli, tapioca Gevulde deegwaren: ravioli, canneloni, lasagne Witte rijst, rijstpudding met suiker Gebakken aardappelen, frieten, kroketten, chips Instant puddingpoeder Cruësli

Groenten Aanbevolen Minder gezond: te mijden De meeste groenten bevatten weinig of geen koolhydraten en mogen onbeperkt gebruikt worden Uitzonderingen: Alle soorten peulvruchten: erwten, witte bonen, kapucijnen, bruine bonen Rode biet Pompoen Maïs, popcorn (liefst zonder zout) Groenten met witte saus Popcorn met suiker curryketchup

Fruit Aanbevolen Minder gezond: te mijden Rabarber, citroen en limoen zijn vrij toegelaten ALLE soorten fruit bevatten suiker: Vers Diepvries Fruit uit blik op eigen sap ALLE fruitsappen: OOK deze zonder toegevoegde suiker Ook vers geperste fruitsappen Indien fruit gegeten wordt i.p.v. groenten moet men rekening houden met de hoeveelheid aangebrachte Kh Appelmoes zonder toegevoegde suiker Ananas, peren, perziken op eigen sap Fruit in diepvries waaraan suiker toegevoegd is Fruit uit blik op siroop, lichte siroop Fruitsappen met toegevoegde suiker Druivensap Appelmoes met toegevoegde suiker Ananas, peren en perziken op siroop

Fruitlijst: 1 stuk fruit komt overeen met de volgende hoeveelheden schoongemaakt vers fruit = 300 g veenbessen = 250 g aardbei, stekelbessen, rode bessen, watermeloen = 200 g bosbessen, braambessen, clementines, frambozen, guave, sterfruit (carambole), zwarte bessen = 125 g abrikozen, appel, kaki, kiwi, mandarijn, meloen, morellen, nectarine, passievrucht, peer, perzik, pomelo, pompelmoes, pruimen, sinaasappel, tangerine, witte, blauwe en kruisbessen = 100 g verse ananas (3 schijfjes op eigen sap), cavaillon (1/4), kersen, papaja, tamarillo, ananaskers = 75 g kumquat, mango (= ¼), lychee, verse vijgen = 70 g granaatappel = 65 g sharon = ½ banaan = 10 druifjes gebruik evenveel van fruit “opgelegd in eigen sap” vrij gebruik van citroen, limoen en rabarber Gedroogde vruchten bevatten zéér veel suiker: te mijden !

Melk en melkproducten Aanbevolen Minder gezzond: te mijden Halfvolle en magere melk Magere yoghurt en drinkyoghurt zonder toegevoegde suiker Magere platte kaas ( met of zonder fruit) zonder toegevoegde suiker Karnemelk, Sojamelk Chocomelk zonder toegevoegde suiker (zowel gewone melk als met sojamelk) Zelf bereide milkshake zonder toegevoegde suiker zelfbereide pudding ( met melk of sojamelk) zonder toegevoegde suiker Pap (met bloem, havermout of rijst) zonder toegevoegde suiker Volle melk en melkproducten Volle yoghurt en drinkyoghurt met suiker Platte kaas met ( fruit en ) suiker Volle platte kaas Karnemelkdrinks Chocomelk met suiker Milkshake Alle bereidingen met sojamelk (deze zijn steeds met suiker) Uitz : Alpro Soja light Alle soorten aangekochte pap: Uitz: aan “Inex rijstpap” werd geen suiker toegevoegd

Doen de suiker niet stijgen!!! : Vlees uitgezonderd: Bloedworst Gepaneerde gerechten:shnitzels,vleeskroketten, gerechten met saus:vol au vent Ei Vis uitgezonderd: Gepaneerde vis, viskroketten Vispannetje : Kaas Vetstoffen: olie, smeervetten, bakvetten

9.Hoeveel stijgt de suiker in uw bloed? Is afhankelijk van: Het voedingsmiddel zelf: bevat het veel of weinig Kh De hoeveelheid die u ervan eet

10. KOOLHYDRAATRUILWAARDEN Een voedingsmiddel bevat een aantal Kh per 100g Men berekent hoeveel g men van dat product moet eten om 12.5g Kh te hebben 12.5 g Kh komt overeen met 1 Kh-portie van dat voedingsmiddel Men werkt met deze porties om per voedingsmiddel aan te duiden hoeveel men er mag van eten om 12,5g Kh tot zich te nemen Internationaal Koolhydraatruilwaarden = broodeenheden = koolhydraatporties = broodwaarden

11.De voedingsatlas Sweetbee/ Bayer Ruilkaart voor een gratis infobox over diabetes.Daarin bevinden zich: Informatiebrochures omtrent diabetes Voedingsatlas met informatie over KH-porties Folders, brochures, stalen Gratis af te halen in Bond Moyson burelen: u hoeft geen lid te zijn van BM!

Koolhydraatruilwaarden Deze worden uitvoerig belicht in een volgende sessie Ik hoop u terug te ontmoeten volgende maand op woensdag 17 juni 2009 om 14 uur Inschrijven kan

Hebt u iets niet begrepen, vraag het gerust Hebt u iets niet begrepen, vraag het gerust ! Hartelijk dank voor uw aandacht !