PESTEN op school Jeroen Matthieu Bram Eggermont leerkrachten ASV - LO BuSO Heuvelzicht Klerken, type 2 OV 1 Studiedag Brugge, 15 januari 2010

Inhoud Korte inleiding Groepsoverleg rond 5 kernvragen Definiëren “pesten” + No Blame-aanpak Toepassen op onze doelgroep, welke aanpassingen? Verhaal + ons pestactieplan (film + materiaal)‏ Vraagronde rond film, haalbaar? Uitwisselen ideeën

Inleiding Wie kwam ooit in contact met pesten ? Geen kant-en-klare oplossingen... “Week tegen pesten (febr.)” ↔ brede aanpak Pesten → “ iemand die zich geraakt voelt ” Doel: NIET beschuldigen Probleemoplossend werken Gedeelde verantwoordelijkheid Aanmoedigen empathie

Groepsoverleg 5 Kernvragen (5min): Wat is “pesten”? Welke handelingen vallen onder pesten? Welke zijn de “meest pijnlijke”? Welke mogelijkheden zijn er en welke zijn wel of niet goed? Wat doet pesten met de leerkracht?

Wat is pesten? Regelmatige, vervelende gebeurtenissen en/of handelingen Geen respect voor grenzen = kwetsend Intentie om te domineren, machtsverschil Gebrek aan empathie Groepsprobleem → MEER macht

Welke handelingen vallen onder pesten ? Fysiek letsel Dreigen met fysiek letsel Schelden, belachelijk maken, uitlachen Afpersing, geld of gunsten eisen Uitsluiting, iemand met opzet niet laten deelnemen

Wat is de meest pijnlijke handeling? Basisbehoefte van de mens: erbij horen 3 grootste angsten: afwijzing isolement de dood “je hebt geen vrienden”

Essentie: Pesten = GERAAKT voelen Dit – weten- maakt elke pest-analyse-diagnose overbodig en zinvol De persoon voor jou heeft hulp nodig, dat telt. Detective ↔ effect van “pesten” aanpakken Straf is pas een straf als deze door de gestrafte als een straf wordt ervaren. Zelfde basishouding bij dader en slachtoffer: voelen zich onzeker, niet goed in hun vel, hebben weinig zelfvertrouwen

Wat doen we eraan als lkr.? D en SO dienen onzekerheid om te zetten in: Kracht Ontplooien van hun mogelijkheden Ondersteunen door: Hen te geloven Hen verantwoordelijkheid geven = essentie van de NO BLAME-aanpak

No Blame Het moet STOPPEN NIEMAND wordt BESCHULDIGD IEDEREEN is VERANTWOORDELIJK

Drie grote fasen: Individueel gesprek met het slachtoffer Gesprek met het “hulpgroepje” Individuele gesprekken met alle betrokkenen

7 stappen Stap 1: gesprek met doelwit Informatie aanvullen/verzamelen Beleving van het slachtoffer Procedure uitleggen Vertrouwen vragen Namen van de betrokkenen Namen van de niet betrokkenen, vriendelijke jongeren Checken wat wel/niet gezegd mag worden = actief luisteren: als ontvanger teruggeven wat zender jou verteld

Stap 2: groep wordt samengeroepen Snel handelen Leden van het groepje (2 daders, 2 meelopers, 2 personen die slachtoffer kennen) bijeen roepen. SO beslist wie. Aangename setting creëren = kring Slachtoffer is niet aanwezig

Stap 3: leg het probleem uit Beleving van het doelwit wordt benoemd, geen feiten Begeleider houdt de touwtjes in handen: vraag om te helpen, niemand wordt gestraft !!! Niet beschuldigen, etiketteren, moraliseren

Stap 4: deel de verantwoordelijkheid Nadruk op “het moet stoppen” Begeleider wijst op individuele verantwoordelijkheid: elke persoon individueel aanspreken en IK-zin vragen Niemand wordt gestraft Belang van de groep

Stap 5: vraag de groep naar hun voorstellen Moedig aan om oplossingen voor te stellen Laat eventueel herhalen, vertrekkend met “IK” Vraag door om intenties concreet te maken Aanvaard alle positieve voorstellen Gebruik positieve bekrachtiging

Stap 6: laat het aan hen over Leg de verantwoordelijkheid voor de oplossing bij hen Veel succes wensen en bedanken

Stap 7: een volgende bijeenkomst Nieuwe bijeenkomst na 1 week Blijf bereikbaar Spreek alle jongeren apart: Hoe was het? Hoe was het om te doen? Ga je ermee door? Laatste stap: gesprek met slachtoffer Is het gestopt? Voel je je al beter? Iedereen vraagt erkenning: 6 leden vd groep doen het werk en als LKR geloof je alle leerlingen die hielpen

No Blame-aanpak: overzicht Gesprek met het doelwit Groep wordt samengeroepen Het probleem wordt uitgelegd Delen van de verantwoordelijkheid Concrete en ik-gerichte voorstellen Loslaten en vertrouwen Een week later: individuele gesprekken

No Blame-aanpak: besluit No blame-aanpak is scharniermoment naar de toekomst → geen feiten uit verleden halen Geen methodiek om problemen op te lossen, wel een houding op basis van geloof en vertrouwen Helpt enkel bij normale standaardontwikkeling → vertaling naar onze doelgroep.

Vertaling naar onze doelgroep: Afhankelijk van de mogelijkheden van het kind Naast No Blame veel mogelijkheden : Pictogrammen Visualisaties Vragenlijst met multiple choice Sociale verhalen

Autisme en pesten: Kinderen met ASS hebben 4x meer kans om gepest te worden dan hun leeftijdsgenootjes (2002)‏ Onderzoek 2005: 100% wordt gespest en dit 1,25x per week. Tussen 11 en 19 jaar Zelfde onderzoek: 23% veelvuldige pesterijen Onderzoek 2003: 94% werd gepest, tussen 4 en 17 jaar Makkelijk doelwit, want mensen met ASS moeten wetenschappelijk begrijpen wat mensen zonder ASS al instinctief weten. Sociaal naïef; lichtgelovig en letterlijk voorstellingsvermogen, concrete associaties, moeilijke zelfverdediging

Autisme en pesten: gevolgen Minderwaardigheidsgevoel als volwassene Problemen in omgang met andere geslacht Slechtere schoolresultaten (zwaardere) depressies Zwakker afweersysteem met als gevolg meer ziektes: alle energie nodig om zichzelf te verdedigen Angstgevoelens Zelfmoord

Problemen: Problemen bij betekenisverlening door: Ander voorstellingsvermogen Echo-verwerking: gedragingen en vragen echoën Generaliseren = denken in compartimenten: niet schoppen op speelplaats ↔ ij het zwembad Herkennen geen gevoelens → benoemen en duiden van gevoelens aanleren Beperkt inschattingsvermogen: opzet of toeval? ongelukje? Eigen schuld? Monoverwerking (1 kanaal gebruikt) → fixatie op 1 bepaald onderwerp en belangrijke informatie wordt gemist. Trage verwerking van auditieve prikkels

Andere problemen: Afwijkende belangstellingen Cultureel analfabetisme: kunnen niet meepraten Gebrek aan fantasie (“doen alsof”)‏ Ongepaste reacties Moeilijk zelfverdediging Afwijkend taalgebruik

Oplossing: Verduidelijking bieden Ruimte Tijd Doelen opsplitsen: kleine stapjes en haalbaar Aandacht bieden aan basisvaardigheden zoals communicatie, kleren, hygiëne, vrije tijd,... Herkennen en omgaan met emoties: visuele methode om gevoelens te helpen benoemen, duiden,... Sociale verhalen opstellen met als doel: Begrijpen sociale signalen en vaardigheden Aanleren en inoefenen ADL-vaardigheden Taak-gerichtheid en concentratie bevorderen Voorbereiden activiteiten

Sociale verhalen: Concrete, specifieke uitgaande van eigen sterktes Verschillende keren, op hetzelfde tijdstip, vlak voor de aan te leren vaardigheid Voorlezen, zelf laten lezen, op cassette opnemen of tekeningen bij maken Verhaal naspelen en laten meenemen Voorbeelden

Ons verhaal + pestactieplan

Evolutie: Scenario 1 gezonde school: voeding Scenario 2 gezonde school: herhaling voeding + beweging Scenario 3 gezonde school: milieuzorg, sorteren Scenario 4 gezond + pestactieplan Video + didactisch materiaal Uitwisselen ideeën en andere pestactieplannen

Dank voor uw aandacht !!!!