Deelname en kwaliteit voorschoolse voorzieningen “The Best of Both Worlds” Conferentie Kinderopvang en Peuterspeelzalen maandag 8 oktober 2012 Annemiek Veen Kohnstamm Instituut

Doel VVE-beleid Hoog bereik doelgroepkinderen (100% in 2011) Startniveau begin groep 3 omhoog; d.m.v. goede kwaliteit voorschoolse voorzieningen

Redenen weinig zicht op bereik (nog) geen meetinstrumentarium (monitor) (nog) geen eenduidige doelgroepdefiniëring ongelijksoortige gegevens op verschillende plaatsen

Deelname aan voorschoolse voorzieningen op 2-jarige leeftijd per doelgroepcategorie bron: oudervragenlijst gezinscohort pre-COOL (n = 789) Allochtone doelgroep: n=51 (6.5%) Allochtone niet-doelgroep: n=83 (10.5%) Autochtone doelgroep: n=42 (5.3%) Autochtone niet-doelgroep: n=613 (77.7%) Doelgroep: ouders met max. 2 jaar voortgezet onderwijs

Bezoek kinderdagverblijf (kdv) ja 23.5% 50.6% 38.1% 65.3% Voorziening Categorieën all. aut.   Doel-gr. n-doel-gr. doelgr. Bezoek kinderdagverblijf (kdv) ja 23.5% 50.6% 38.1% 65.3% Intensiteit bezoek kdv in dagen 2.4 2.8 1.9 2.3 Bezoek peuterspeelzaal (psz) 49.0% 31.3% 47.6% 20.9% Intensiteit bezoek psz 1.5 1.0 Bezoek gastgezin 13.7% 16.9% 28.6% 20.4% Opvang door alleen ouders 19.6% 9.6% 4.8% 4.1% Deelname VVE-programma 23.8% 6.4% 2.6% 4.9%

Conclusie deelname Wanneer het kind 2 jaar is: - allochtone en autochtone doelgroepen meest naar peuterspeelzaal - allochtone en autochtone niet-doelgroep het meest naar kinderdagverblijf - allochtone doelgroep het vaakst VVE-programma

Relatie met achtergrondkenmerken

Relatie met achtergrondkenmerken Intensiever bereik door peuterspeelzaal in: - allochtone gezinnen - met ouders zonder startkwalificatie - waar ouders een buitenlandse taal spreken - met niet-werkende moeders - minder sociale steun ervaren in de opvoeding - meerdere risicofactoren, zoals middelengebruik en onveiligheid in woonomgeving

Conclusie bereik Gemeenten weten risicogezinnen goed te bereiken met peuterspeelzalen (met VVE-programma) Maar hebben zelf nog weinig zicht op het bereik van VVE

Kwaliteit in voorzieningen Kwaliteitsmetingen in de kinderopvang (oa. Van IJzendoorn e.a., 1996; Gevers – Deynoot & Riksen – Walraven 2002; Vermeer e.a. 2005; de Kruif e.a., 2007) – NCKO Pedagogische kwaliteit kinderopvang daalt; lage kwaliteit betreft m. n. educatieve domeinen (praten en uitleggen, ontwikkelingsstimulering, begeleiding van interacties)

Kwaliteit in pre-COOL-onderzoek - Wat is de pedagogische en educatieve kwaliteit van voorschoolse voorzieningen? - Zijn er verschillen in pedagogische en educatieve kwaliteit tussen peuterspeelzalen en kinderdagverblijven? gemeten m.b.v. observaties en vragenlijsten

CLassroom Assessment Scoring System (CLASS; Pianta et al.,2007) Groepsinteracties Emotionele ondersteuning en gedragsregulering Positie-ve sfeer Nega-tieve sfeer Sensiti-viteit leidster Aandacht voor kind-perspectief Gedragsregule-ring Educatieve ondersteuning Facilite-ren van leren en ontwik-keling Kwaliteit van feed-back Stimule-ren van taalont-wikkeling

Voorbeeld De leerkracht laat een plaatje zien van een ziek kind Lk: Hoe weet je dat dit kind ziek is? Kind: Kijk, temperatuur ding Lk: Dat is een temperatuurding, het is een thermometer Kind: Zoals die [wijst naar thermometer in de groep die gebruikt wordt, als ze praten over het weer] LK: Ja, zoals die, de thermometer in de groep meet de buitentemperatuur. Deze thermometer [wijst naar plaatje in boek] meet de lichaamstemperatuur. Allebei de thermometers meten de temperatuur. Bron: Pianta, La Paro & Hamre, 2009.

CLASS

Conclusies observaties Emotionele ondersteuning lijkt voldoende: positieve affectieve relaties tussen leidsters en kinderen; leidsters zijn warm, sensitief en ondersteunend Educatieve ondersteuning iets lager (met name kwaliteit van feed-back); in psz. hoger dan in kdv. Educatieve activiteiten, zoals taalactiviteiten, geletterdheid en gecijferdheid zijn onvoldoende ingebouwd in dagelijkse routines. Belangrijke mogelijkheden voor leermomenten worden gemist

Vragenlijst Pedagogisch Medewerkers (n=182 /69.2%)

Vragenlijst Pedagogisch Medewerkers (n=182 /69.2%)

Conclusies vragenlijst Pedagogisch medewerkers: Bieden ook naar eigen oordeel in hoge mate emotionele ondersteuning Educatieve vaardigheden: taalstimulering het hoogst Peuterspeelzalen scoren overal iets hoger, vooral op de educatieve vaardigheden Veel vertrouwen in eigen vaardigheden Tevreden met het werk

Samenvattend Peuterspeelzalen vooral bezocht door allochtone en autochtone doelgroepkinderen Educatieve kwaliteit psz. iets hoger dan in kinderdagverblijven, maar er valt nog veel te winnen Gemeenten weten risicogroepen goed te bereiken met peuterspeelzaal/VVE Monitoring op gemeenteniveau kan beter --->beter zicht op niet-bereik

www.kohnstamminstituut-uva.nl www.pre-cool.nl Veen, A., Van der Veen, I. en Driessen, G. (2012). Het bereik van allochtone kinderen met voor- en vroegschoolse educatie. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Rapport 874 Pre-Cool Consortium (2012). Pre-COOL cohortonderzoek. Technisch rapport tweejarigencohort, eerste meting, 2010-2011. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Rapport 877 www.kohnstamminstituut-uva.nl www.pre-cool.nl