HOVO sterrenkunde 2012 Carsten Dominik, Paul Groot, Gijs Nelemans Exoplaneten HOVO sterrenkunde 2012 Carsten Dominik, Paul Groot, Gijs Nelemans

Overzicht 1/3/2012 GN Zonnestelsel, geschiedenis 8/3/2012 CD Ontdekking, radiële snelheden Gijs Mulders (UvA) neemt over van Carsten Dominik 15/3/2012 CD Transit methode, Kepler resultaten 22/3/2012 GN Microlenzing, directe detectie 29/3/2012 CD Planeetvorming 5/4/2012 PG Leven? Toekomstige faciliteiten

Zonnestelsel De zon Planeten De rest

Wat is een planeet? In definitie van de IAU: In een gebonden baan rond de Zon Door eigen zwaartekracht bolvormig Dominant in zijn omgeving Rond de Zon zijn 8 objecten die hier aan voldoen: Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus & Neptunus. 5

Fysische karakteristieken Op basis van grootte en uiterlijk: tweedeling I: De rotsplaneten (Mercurius, Venus, Aarde+Maan, Mars) - Klein - Rots - Geen of dunne atmosfeer - Geen of enkele manen II: De gasplaneten (Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunus) - Groot - Gas met rotsachtige kern - Voornamelijk atmosfeer - Vele manen 6

De Rotsplaneten 7

De Rotsplaneten Mercurius Venus Aarde Maan Mars Dzon 0.4 0.7 1 1 1.5 M 0.55 0.88 1 0.12 10.7 Atm. Nee CO2, N2 N2, O2 Nee CO2,N2 Maan Nee Nee 1 - 2 Topp (K) 340 735 287 220 227 8

Mercurius Baan-spin resonantie 2:3 verhouding Relatief grote Ijzer-nikkelkern 9

Venus In alles behalve oppervlak een zusje van de Aarde 10

Venus Oppervlak in kaart gebracht door Soviets: Venera landers 11

Venus atmosfeer 12

Aarde 13

Aarde verschilt in: Continentale drift/ Plaattectoniek Samenstelling atmosfeer/Leven Aanwezigheid grote maan Hoeveelheid vloeibaar water 14

De Maan In verhouding grootste van heel zonnestelsel Ontstaan uit Aarde na botsing Fungeert als ‘stofzuiger’ LCROS resultaten: water Oppervlak Maan = Afrika 15

Ontstaan Maan 16

Mars Lange fascinatie van mensen Oppervlak Mars = Land op Aarde 17

Water op Mars 18

Leven op Mars? Er is geen enkele aanwijzing voor leven op Mars. Nu of Gezicht op Mars Er is geen enkele aanwijzing voor leven op Mars. Nu of in het verleden. Mars meteoriet 19

De gasplaneten Zeer verschillend van de rotsplaneten! Groter Zwaarder Vele manen Ringen 20

De Gasplaneten Jupiter Saturnus Uranus Neptunus R 11 9.1 4.0 3.9 Dzon 5.45 10.11 20.1 30.1 M 318 95 14 17 Atm. H, He H, He H, He H, He Maan 63 60 27 13 Topp (K) 165 134 53 55 21

Samenstelling Aarde 22

Jupiter Atmosfeer: Hadley cellen 23

Jupiter: Ringen 24

Jupiter: Ringen 25

Jupiter: Galileische Manen Io : de vulkanische Europa: de water/ijsbal Ganymedes: de grootste Callisto: vuile sneeuwbal 26

Saturnus Ringen door Huygens als eerste als zodanig herkent 27

Saturnus: Ringen systeem Ringen en Dione Bestaan uit vele kleine deeltjes, heel dun 28

Saturnus: Ringen systeem Structuur door resonanties en herder maantjes 29

Saturnus: Manen: Titan Een-na grootste Maan in Zonnestelsel. Enige met dichte atmosfeer 30

Titan: Huygens lander 31

Titan: Huygens lander Rivieren en een kustlijn. Waarschijnlijk van vloeibaar methaan 32

Uranus & Neptunus 33

Pluto & Kuiper Gordel Pluto is geen planeet omdat hij niet dominant is. Baan is bepaald door Neptunus. Net als zoveel Andere Kuiper-Gordel objecten! 34

Planeten rond andere sterren? Copernicaanse wereldbeeld: Zon met planeten Rond 1600 de eerste suggesties dat sterren zonnen zijn die heel ver weg staan Daarmee meteen de vraag of daar ook planeten rond cirkelen (bijv. Newton) Men vermoed van wel

Eerste claims: 19e eeuw Eerste claims in 19e eeuw, maar werden niet erg serieus genomen Bleken bij nadere beschouwing (betere metingen) ook niet te kloppen Veel nieuwe metingen en ontdekkingen van dubbelsterren (ook interessant!)

20e eeuw Weinig voortgang Ontstaan astrofysica Ontdekking planeten rond pulsar!

Pulsar planeten Vorming waarschijnlijk na supernova explosie, uit uitgestoten gas. Wel zeldzaam!

Zoektochten Uitgangspunt: zoek naar planeten zoals in ons eigen zonnestelsel Zware, grote planeten op relatieve grote afstanden/omloopperiodes ….. http://www.astro.ru.nl  studiemateriaal