Klasmanagement en Reflectie Groepssessie 20 maart Groep 3 Bron afbeelding: http://www.steunpuntico.be/nl/themas/krachtige-leeromgeving geraadpleegd op woensdag 25 september 2013.

Overzicht Inleiding Een conflictsituatie (= deel 2 praktijkopdracht) Plan uw klasmanagement (= deel 1 praktijkopdracht) Uiteenzetting praktijkopdracht

Overzicht Inleiding Een conflictsituatie (= deel 2 praktijkopdracht) Plan uw klasmanagement (= deel 1 praktijkopdracht) Uiteenzetting praktijkopdracht

Inleiding

In een klas gebeuren twee zaken… Aanreiken en inoefenen van leerstof en vaardigheden EN er ontstaan relationele bindingen tussen alle actoren. Bron: http://www.vlor.be/sites/www.vlor.be/files/leer_veerkracht_boek.pdf

In een klas gebeuren twee zaken… Als die bindingen stevig en positief zijn, kan de leerstof het centrale thema zijn en blijven, gesteld dat de leerkracht die leerstof didactisch aantrekkelijk en goed gestructureerd aanbrengt.  Een goed opgebouwde les is de beste preventie voor problemen in de klas. Bron: http://www.vlor.be/sites/www.vlor.be/files/leer_veerkracht_boek.pdf

Risico op conflicten vergroot Klas Aanreiken en inoefenen van leerstof + vaardigheden Ontstaan relationele bindingen tussen ALLE actoren Indien één van beide niet goed zit Risico op conflicten vergroot

Overzicht Inleiding Een conflictsituatie (= deel 2 praktijkopdracht) Plan uw klasmanagement (= deel 1 praktijkopdracht) Uiteenzetting praktijkopdracht

EEN CONFLICTSITUATIE

CONFLICTSITUATIE 1

Het probleem

Verloop van conflictsituatie 1 Les Wiskunde: 3de graad ASO-klas, 5 Economie Moderne Talen met 18 lln. De meeste lln. in deze klas zijn niet sterk voor wiskunde. 6 lln. zaten in de 2de graad in een sterke wiskunderichting. Door overlappingen in het leerplan hebben zij al een deel van de leerstof gehad vorig jaar. Er is dus een groot niveauverschil tussen de lln.. Zo zijn er lln. die zich vervelen en lln. die niet begrijpen waarover lk. spreekt. Lln. met meer voorkennis krijgen extra oefeningen. Ze zeggen dat de les saai is en storen voortdurend. De leerkracht moet de les steeds onderbreken waardoor er te weinig tijd is voor extra uitleg aan de lln. die het nodig hebben. (zie het lesmateriaal voor een gedetailleerd scenario)

Stel dus eerst een aantal vragen Wat is er aan de hand? Vooraleer je een conflict kunt oplossen is het belangrijk om een duidelijker zicht te krijgen op de situatie Stel dus eerst een aantal vragen

Waarom ontstaat dit conflict? Wat zijn de belangen en behoeften van de leerkracht? Wat zijn de belangen en behoeften van de leerlingen?

Waarom ontstaat dit conflict? Opdracht: Noteer na het lezen van het scenario de belangen en behoeften van de verschillende betrokken partijen.

Belangen en behoeften van de leerkracht? alle lln. bereiken de lesdoelen lln. werken rustig aan hun oefeningen lln. reageren beleefd op een opmerking

Belangen en behoeften van de leerlingen? Groep die sterk is in wiskunde: interessante les krijgen, plezier maken nieuwe leerstof verwerken …

Belangen en behoeften van de leerlingen? Groep die minder sterk is in wiskunde: interessante les krijgen, plezier maken de leerstof begrijpen hulp krijgen

DE AANPAK

Welke stappen neem je?

Analyseer het gedrag a.d.h.v. 7 stappen: Stel een gedetailleerde lijst op met concrete beschrijving van het storend gedrag Geef de gevolgen of de reacties van het gedrag aan Beschrijf de context waarin het ongewenst gedrag zich voordoet Cf. artikel Klasse

Schrijf op wanneer het goed ging = de positieve momenten Probeer stoorpatronen te ontdekken Rangschik de storende dingen Kies een strategie: negeren, belonen, straffen (= conflictoplossing) Cf. artikel Klasse

Gedragsanalyse Rangschik (stap 6) Storend gedrag (stap 1) Gevolgen of reacties (stap 2) Context (stap 3) Positieve momenten (stap 4) Stoor-patronen (stap 5) Voorstellen aan studenten om dit in schemavorm op een blad te noteren. Op Powerpoint is dit niet overzichtelijk genoeg.

Gedragsanalyse Opdracht: Analyseer na het lezen van het scenario het gedrag van deze klas a.d.h.v. de eerste 6 stappen

Gedragsanalyse Stap 1: storend gedrag babbelen op de achterste rij galgje spelen reactie Nicolas tijdens het spelen van galgje “Yes, …” uitspraak “Het is supersaai en …”

Gedragsanalyse Stap 2: Gevolgen of reacties lk, ‘Komaan gasten…’ lk. merkt galgje spelen niet direct op ‘Nicolas, is het nu zo moeilijk…’ ‘Nu is het genoeg geweest…’

Gedragsanalyse Stap 3: Context alle leerlingen maken individueel dezelfde oefeningen groot niveauverschil in voorkennis bankopstelling in rijen laatste lesuur lokaal zonder beschikbare media

Gedragsanalyse Stap 4: Positieve momenten theoretische vraag wordt goed beantwoord door Nicolas. Fatih vraagt hulp aan leerkracht door vinger in de lucht te steken. oefeningen in Nicolas zijn werkboek zijn correct opgelost.

Gedragsanalyse Stap 5: Stoorpatronen leerkracht begeleidt leerlingen → andere babbelen Nicolas en enkele leerlingen hebben de oefeningen afgewerkt → galgje spelen ! Op basis van deze momentopname!

! Rangschikking is sterk persoonsgeboden! Gedragsanalyse Stap 6: Rangschik reactie Nicolas tijdens het spelen van galgje uitspraak ‘Het is supersaai en …’ er wordt galgje gespeeld gebabbel op de achterste rij ! Rangschikking is sterk persoonsgeboden! Sterk afhankelijk van leerkracht tot leerkracht – hangt samen met persoonlijke waarden en normen

Hoe kan dit conflict gekoppeld worden aan het referentiekader? Opdracht: Op welke manier hebben de elementen uit het referentiekader het klasmanagement negatief beïnvloed?

Referentiekader Leerdoelen Werkvormen Leerinhoud Media Evaluatie Organisatie Context / Ouders Instructieverantwoordelijke

Leerdoelen: niveau van de doelen is te laag voor een groot deel van de klas de doelen zijn enkel cognitief. Geen aandacht voor sociaal-emotionele doelen (attitudedoelen)

2. Werkvormen: enkel klassikale instructies en individueel oefeningen oplossen (en dit in bijna elke les)

3. Leerinhouden: overlappend met leerstof van de 2de graad voor een groot deel van de lln. niet uitdagend voor de sterke groep extra oefeningen voor de sterke groep volledig aangeboden door de leerkracht

4. Media: bord en werkboek zijn niet motiverend genoeg voor de lln. die sterk zijn in wiskunde geen computers, ….

5. Evaluatie: de leerkracht komt rond en evalueert bij elke lln. of de oefeningen correct opgelost zijn. enkel cognitieve doelen worden geëvalueerd.

6. Lesorganisatie: Regels en straffen: Infrastructuur: regels zijn opgesteld door de lk. Een overtreding (teveel lawaai maken) betekent een nota in de schoolagenda. lk. zegt dat ze vervelend zijn lk. merkt het spelen van galgje niet meteen op Infrastructuur: de banken staan opgesteld in rijen met 1 gang in het midden.

7. Context/ouders: de lk. noteert in de schoolagenda van Nicolas dat hij onbeleefd was tegen de leerkracht.

8. Instructieverantwoordelijke: Beliefs: lk. voelt zichzelf nog niet bekwaam in klasmanagement (weinig ervaring) lk. vindt het vervelend voor de lln. dat de leerstof overlapt, maar ziet dat niet als geldig excuus om te les te storen Relatie lk.-lln.: lk. geeft weinig verantwoordelijkheden aan lln. lk. heeft een onzekere houding

Conflictoplossing A. Hoe kan er worden ingegrepen in de conflictsituatie? = curatieve maatregelen B. Hoe had de conflictsituatie kunnen voorkomen worden? (cf. link met referentiekader) = preventieve maatregelen

Curatieve maatregelen 3 mogelijke strategieën (stap 7): Negeren Bestraffen Belonen

Curatieve maatregelen 8 tips: Breng kritiek positief Maak concreet wat je verlangt Vermijd waarom-vragen Gebruik ik-boodschappen

Curatieve maatregelen 8 tips: Vermijd veralgemeningen Richt boosheid op gedrag i.p.v. op persoon Durf ook ‘sorry’ te zeggen Probeer eerst te kalmeren

Conflict oplossen Opdracht: Noteer na het lezen van het scenario enkele curatieve maatregelen

Curatieve maatregelen Welke strategie? Negeren: hier niet ideaal Bestraffen: ja Belonen: ja

Curatieve maatregelen Bestraffen: lk: “Nicolas, ik ben heel blij dat je de oefeningen correct opgelost hebt. Maar als jullie nu niet stoppen met babbelen, ga ik jullie moeten uit elkaar halen” vervolgens de lln. uit elkaar halen als ze blijven babbelen (wat je aankondigt steeds uitvoeren)

Curatieve maatregelen Bestraffen: lk: “De andere lln. hebben mijn hulp nodig en ik vind het zeer moeilijk hen te helpen wanneer jullie niet rustig werken.” lk: “Nicolas, als je je ongenoegen over dit vak wilt uiten, zou ik willen dat je dat op een beleefde manier doet” Nicolas apart aanspreken na de les

Curatieve maatregelen Belonen: laat de lln. voorstellen doen om de les interessanter te maken complimenteer de sterke groep met hun hoge werktempo

Curatieve maatregelen Belonen: vraag of iemand die al klaar is, hulp wil bieden aan lln. die hulp nodig hebben wie klaar is mag uitdagende keuze-oefeningen maken, raadsels oplossen, …

Conflict oplossen Opdracht: Noteer na het lezen van het scenario enkele preventieve maatregelen. M.a.w. hoe kon deze lk. het klasmanagement beter plannen? Gebruik hierbij het referentiekader

Preventieve maatregelen "Pak iets aan voordat het een probleem is. Schep orde voordat de chaos intreedt.“ – Lao-Tse

Preventieve maatregelen Leerdoelen: zorg voor verdiepings- of verbredingsdoelen voor de sterke groep besteed aandacht aan attitudedoelen: elkaar leren helpen, zelfstandig kunnen werken, …

Preventieve maatregelen 2. Werkvormen: maak gebruik van motiverende werkvormen: bv. peer-tutoring, expertgroepen, … maak zelfstandig werk mogelijk op eigen niveau

Preventieve maatregelen 2. Werkvormen: gebruik spelvormen varieer voldoende

Preventieve maatregelen 3. Leerinhouden: voorzie leerstof op het niveau van de lln. laat lln. ook leerinhouden aanbrengen Cf. Zelfdeterminatie beïnvloedt motivatie

Preventieve maatregelen 3. Leerinhouden: laat leerinhouden aansluiten bij de leefwereld van lln. Bijvoorbeeld wiskunde bij Stromae: http://weetlogs.scilogs.be/index.php?op=ViewArticle&articleId=778&blogId=35

Preventieve maatregelen 3. Leerinhouden:

Preventieve maatregelen 3. Leerinhouden: haal wiskunde uit zijn isolement

Preventieve maatregelen 4. Media: voorzie meer dan hand- en werkboek bied wiskundig spelmateriaal aan gebruik wiskundesoftware ‘geogebra’, … combinatie aanbod lln/ aanbod lk

Preventieve maatregelen 5. Evaluatie: geef lln. ook verantwoordelijkheden, peer-evaluatie, zelf-evaluatie, … evalueer ook sociaal-emotionele doelen: bv. kunnen ze elkaar helpen, zelfstandig werken, …

Preventieve maatregelen 6. Lesorganisatie: Regels en straffen: stel samen met de lln. klasregels op zorg dat lln. weten wat de straffen zijn bij het niet opvolgen van de regels bestraf het gedrag en niet de persoon beloon voldoende (behaviorisme)

Preventieve maatregelen 6. Lesorganisatie Infrastructuur: zorg voor een bankopstelling waarbij je duidelijk overzicht heb over de volledige klas en beweeg door de klas zorg voor een ordelijke klas richt de klas (indien mogelijk) gezellig in

Preventieve maatregelen 7. Context/ouders: gedrag aanduiden in agenda ouders voorbeelden laten doorspelen van wat een lerende thuis ‘goed doet’ m.b.t. een bepaald gedrag, prestatie.

Preventieve maatregelen 8. Instructieverantwoordelijke: Beliefs:

Preventieve maatregelen 8. Instructieverantwoordelijke: Beliefs: wees zelf enthousiast over uw vak bekijk de situatie eens vanuit het perspectief van lln. die ongewenst gedrag stellen leg de schuld niet te snel bij de lln. probeer de waarde van de diversiteit te zien i.p.v. de problemen (niveauverschil)

Preventieve maatregelen 8. Instructieverantwoordelijke: Relatie lk.-lln.: geef ook voldoende aandacht aan de sterke lln. kijk de lln. voldoende aan durf verantwoordelijkheden te geven aan lln. besteed aandacht aan de groepsdynamiek

Overzicht Inleiding Een conflictsituatie (= deel 2 praktijkopdracht) Plan uw klasmanagement (= deel 1 praktijkopdracht) Uiteenzetting praktijkopdracht

Conflictsituatie 2

HET PROBLEEM

Verloop van conflictsituatie 2 Les LO: Tijdens het tweede lesuur LO oefenen bijna alle twaalf leerlingen uit 5 Tuinbouw en groenvoorziening hun verspringen. De verschillende subgroepjes doen hun best en waarderen hun leerkracht. Aan het einde van de les wordt er gescoord. Brecht is eerder zwak voor lichamelijke opvoeding en blijkt een 7,5 te halen voor zijn sprong. Dré begrijpt niet wat er aan de hand is. In zijn atletiekclub zou deze sprong als serieus ondermaats worden beschouwd… Hij denkt dat de leerkracht het niet meent… (zie het lesmateriaal voor een gedetailleerd scenario)

Stel dus eerst een aantal vragen Wat is er aan de hand? Vooraleer je een conflict kunt oplossen is het belangrijk om een duidelijker zicht te krijgen op de situatie Stel dus eerst een aantal vragen

Waarom ontstaat dit conflict? Wat zijn de belangen en behoeften van de leerkracht? Wat zijn de belangen en behoeften van de leerlingen?

Waarom ontstaat dit conflict? Opdracht: Noteer na het lezen van het scenario de belangen en behoeften van de verschillende betrokken partijen.

Belangen en behoeften van de leerkracht? Elke leerling laten groeien …

Belangen en behoeften van de leerlingen? Een fijne tijd beleven Goed presteren Dré wil zich bewijzen Cas wil minstens even goed zijn in verspringen als Dré

DE AANPAK

Welke stappen neem je?

Analyseer het gedrag a.d.h.v. 7 stappen: Stel een gedetailleerde lijst op met concrete beschrijving van het storend gedrag Geef de gevolgen of de reacties van het gedrag aan Beschrijf de context waarin het ongewenst gedrag zich voordoet Cf. artikel Klasse

Schrijf op wanneer het goed ging = de positieve momenten Probeer stoorpatronen te ontdekken Rangschik de storende dingen Kies een strategie: negeren, belonen, straffen (= conflictoplossing) Cf. artikel Klasse

Gedragsanalyse Rangschik (stap 6) Storend gedrag (stap 1) Gevolgen of reacties (stap 2) Context (stap 3) Positieve momenten (stap 4) Stoor-patronen (stap 5)

Gedragsanalyse Opdracht: Analyseer na het lezen van het scenario het gedrag van deze klas a.d.h.v. de eerste 6 stappen

Gedragsanalyse Stap 1: storend gedrag Dré fluistert zijn ongenoegen bij de demonstraties van de leerkracht Dré neemt niet gretig de kans om te oefenen. Reactie Dré “Ja iedereen, let op voor de zandstorm…” Reactie 2 Dré: “ Wa? Da meende nu …”

Gedragsanalyse Stap 2: Gevolgen of reacties Leerkracht merkt ongenoegen niet op. Leerkracht reageert niet op gebrek aan inoefenen. Leerkracht maant Dré aan tot stilte. Leerkracht meldt dat het een correcte score is.

Gedragsanalyse Stap 3: Context De leerlingen krijgen een score gebaseerd op persoonlijke groei. groot niveauverschil Leerlingen kijken toe Zonnige dag

Gedragsanalyse Stap 4: Positieve momenten Dré heeft ongenoegen, maar blijft opbouwend. …

Gedragsanalyse Stap 5: Stoorpatronen Leerling wordt niet als expert herkend → ongenoegen fluisteren / niet mee oefenen Leerling wordt niet erkend voor sterke prestatie → opstand

Gedragsanalyse Stap 6: Rangschik → Persoonlijk! Reactie 2 Dré: “ Wa? Da meende nu Reactie Dré “Ja iedereen, let op voor de zandstorm…” Dré neemt niet gretig de kans om te oefenen. Dré fluistert zijn ongenoegen bij de demonstraties van de leerkracht

Hoe kan dit conflict gekoppeld worden aan het referentiekader? Opdracht: Op welke manier hebben de elementen uit het referentiekader het klasmanagement negatief beïnvloed?

Referentiekader Leerdoelen Werkvormen Leerinhoud Media Evaluatie Organisatie Context / Ouders Instructieverantwoordelijke

Leerdoelen: Er zijn geen differentiatiedoelen opgenomen.

2. Werkvormen: Er is variatie aanwezig. Geleidelijk opgebouwd.

3. Leerinhouden: Deze zijn dezelfde voor de volledige groep.

4. Media: Meetlint

5. Evaluatie: Evaluatie is gebaseerd op persoonlijke groei

6. Lesorganisatie: Regels en straffen: Er wordt niet echt gestraft wanneer een leerling een opmerking maakt over een andere leerling. Infrastructuur: Grasveld buiten

7. Context/ouders: Nihil

8. Instructieverantwoordelijke: Beliefs: LK respecteert de leerling als individu LK is vrij zeker van haar stuk. Relatie lk.-lln.: De leerlingen respecteren de leerkracht.

Conflictoplossing A. Hoe kan er worden ingegrepen in de conflictsituatie? = curatieve maatregelen B. Hoe had de conflictsituatie kunnen voorkomen worden? (cf. referentiekader) = preventieve maatregelen

Curatieve maatregelen 3 mogelijke strategieën (stap 7): Negeren Bestraffen Belonen

Curatieve maatregelen 8 tips: Breng kritiek positief Maak concreet wat je verlangt Vermijd waarom-vragen Gebruik ik-boodschappen

Curatieve maatregelen 8 tips: Vermijd veralgemeningen Richt boosheid op gedrag i.p.v. op persoon Durf ook ‘sorry’ te zeggen Probeer eerst te kalmeren

Conflict oplossen Opdracht: Noteer na het lezen van het scenario enkele curatieve maatregelen

Curatieve maatregelen Welke strategie? Negeren: eventueel Bestraffen: ja Belonen: ja

Curatieve maatregelen Bestraffen: Wanneer Dré de opmerking maakt over de zandstorm. …

Curatieve maatregelen Belonen: De sterke prestatie van Dré meer in de verf zetten. …

Conflict oplossen Opdracht: Noteer na het lezen van het scenario enkele preventieve maatregelen. M.a.w. hoe kon deze lk. het klasmanagement beter plannen? Gebruik hierbij het referentiekader

Preventieve maatregelen Leerdoelen: Differentiëren

Preventieve maatregelen 2. Werkvormen: Ev. Meer variëren van leerling tot leerling, door bijv. met peers te werken Leerlingen aan de slag zetten dmv kijkwijzers.

3. Leerinhouden: Verdiepen voor sterke leerlingen.

Preventieve maatregelen 4. Media: Ev. Met tablet instructies geven, timing bepalen, kijkwijzer voorzien.

Preventieve maatregelen 5. Evaluatie: Tranparant brengen aan leerlingen, zodat ze het opzet kennen.

Preventieve maatregelen 6. Lesorganisatie: Timing: Eén lesonderwerp per dag voor de leerlingen, zodat ze kunnen opbouwwen

Preventieve maatregelen 6. Lesorganisatie: Regels en straffen: Consequent zijn Duidelijke afspraken maken en overleggen

Preventieve maatregelen 7. Context/ouders: Communiceren met hen en peilen naar wat zich thuis afspeelt/in de vrije tijd van leerlingen → interesse tonen.

Preventieve maatregelen 8. Instructieverantwoordelijke: Beliefs: bekijk de situatie eens vanuit het perspectief van lln. die ongewenst gedrag stellen probeer de waarde van de diversiteit te zien i.p.v. de problemen (niveauverschil)

Preventieve maatregelen 8. Instructieverantwoordelijke: Relatie lk.-lln.: durf verantwoordelijkheden te geven aan lln. besteed aandacht aan de groepsdynamiek geef ook voldoende aandacht aan de sterke lln.

Overzicht Inleiding Een conflictsituatie (= deel 2 praktijkopdracht) Plan uw klasmanagement (= deel 1 praktijkopdracht) Uiteenzetting praktijkopdracht

Plan uw klasmanagement (= deel 1 praktijkopdracht)

Het plannen van klasmanagement Begint bij een goede lesvoorbereiding

Een goede lesvoorbereiding voorkomt problemen met klasmanagement Nemen van preventieve maatregelen die betrekking hebben op de verschillende elementen in het referentiekader (zie preventieve maatregelen bij conflictoplossing)

Overzicht Inleiding Een conflictsituatie (= deel 2 praktijkopdracht) Plan uw klasmanagement (= deel 1 praktijkopdracht) Uiteenzetting praktijkopdracht

Praktijkopdracht

Praktijkopdracht - organisatie Deadline: vrijdag 16 mei 2014 om 17 uur.   Eén bundel met voorblad, de uitwerkingen en eventuele bijlagen.  Digitaal: Naam_Voornaam_studentennummer_KR_13-14.pdf via Minerva Print: secretariaat vakgroep onderwijskunde deadline: 20 mei 2014 om 17u Later = meteen tweede zittijd

Praktijkopdracht - vereisten Voorblad Deel 1: Klasmanagement plannen Maximaal 8 blz. excl. bijlagen Deel 2: Een conflictsituatie Maximaal 4 blz. excl.bijlagen en grondplan Bijlagen met lesmateriaal om het geheel betekenisvoller te maken.

Praktijkopdracht - inhoud De opbouw van deze groepssessie volgt de opbouw van de praktijkopdracht, maar in omgekeerde volgorde Deel 2: De eerste 6 stappen die je neemt bij het analyseren van het gedrag doorloop je wel, maar neem je niet op in de taak.

Praktijkopdracht - inhoud http://users.ugent.be/~mvalcke/KR_1314/praktijkopdrachten/praktijkopdracht-slo/

Praktijkopdracht - Beoordelingscriteria