“De biografische blik: Het individu als speerpunt” Vertalen wordt volwassen. Vertalers en vertaalopvattingen in Nederland, 1950-2000 “De biografische blik: Het individu als speerpunt” Vertaling, cultuur en wetenschap 2010-2011 13 december 2010

Ernst van Altena (semi-)afhankelijk J. Bernlef onafhankelijk Wiebe Buddingh’ Anneke Brassinga Paul Claes Thomas Graftdijk Pé Hawinkels (semi-)onafhankelijk Jeanne Holierhoek Robert Lemm August Willemsen Hans van Pinxteren Barber van der Pol Mariolein Sabarte Belacortu afhankelijk Peter Verstegen Bart Vonck Kees Mercks Annelies Jorna

Het individu als speerpunt, prelude Paradox: ‘de sociologie van het individu’ (Lahire) Subjectiviteit als uitgangspunt Focus: actoren binnen hun sociale, institutionele omgeving, binnen het veld

Parameters van analyse Positie in het veld Oeuvre-analyse Habitus & Loopbaan Poëticale opvattingen Receptie van werk Vertaaldebatten (Semi-)(on)afhankelijkheid

Parameters van analyse Oeuvre Inventarisatie van publicaties Boeken en tijdschriften/kranten Vertalingen Poëticale teksten

Parameters van analyse Oeuvre Omvang Chronologie Productiviteit Periodisering Brontalen

Parameters van analyse Oeuvre Auteurs Stromingen Periodes Canon? Genres Fictie t.o. non-fictie Fictie: proza, poëzie, toneel Proza: literaire romans, spannende literatuur… Non-fictie: onderwerp

Parameters van analyse Oeuvre Domein Kinder- en jeugdliteratuur, populaire fictie … Uitgevers Groot/klein Algemeen /gespecialiseerd

Parameters van analyse Oeuvre Subsidies Hervertaling

Parameters van analyse Habitus: theorie ‘a structure of the mind characterized by a set of acquired schemata, sensibilities, dispositions and taste’ (Dictionary of Sociology) Socialisatie, sociale achtergrond Ontwikkeling mindset Culturele disposities Toegerustheid voor het veld

Parameters van analyse Habitus: theorie Ontwikkeling: ‘voor’ en ‘tijdens’ Waar?: binnentekstueel en buitentekstueel Vaste habitus: ondergeschiktheid?

Parameters van analyse Habitus & Loopbaan Socialisatie & opleiding Linguïstisch, literair, cultureel, w.b. vertaling Andere professionele literaire activiteiten Schrijver, criticus, docent Toegang tot het veld

Parameters van analyse Habitus & Loopbaan Andere vertaalactiviteiten Ondertiteling, vaktalig, … Netwerken Academia, vakbonden, jury’s, tijdschriften, contacten …

Parameters van analyse Habitus & Loopbaan Subsidiabiliteit Prijzen Zichtbaarheid

Parameters van analyse Poëtica Externe poëtica Expliciet geuite opvattingen over vertalen en vertaling(en) al of niet openbaar Parateksten, essays, besprekingen, interviews Brieven, dagboeken Interne poëtica Vertaalgedrag Reconstructie d.m.v. tekstvergelijking Hervertalingen

Parameters van analyse Receptie Waardeoordelen van derden Vertaalkritiek Academisch, journalistiek, literair, … Necrologieën Hervertalingen

Mogelijke posities Afhankelijk Semi-afhankelijk Semi-onafhankelijk

Mogelijke posities Coördinaten: Keuzevrijheid selectie teksten Relaties uitgeverijen/bronauteurs Poëtica: dominant t.o. afwijkend Zichtbaarheid ‘ook-vertalerschap’ Subsidies

Mogelijke posities Afhankelijk Vertaalt afzonderlijke werken voor meerdere uitgeverijen Werkt alleen in opdracht Volgt dominante vertaalnormen/poëtica Lage zichtbaarheid Geen poëticale uitingen Neemt niet deel aan debatten Geen andere literaire activiteiten Geen subsidies

Mogelijke posities Semi-afhankelijk Vertaalt afzonderlijke werken, maar heeft exclusieve recht op werk van bepaalde auteurs Werkt voor beperkt aantal uitgeverijen Werkt alleen in opdracht (met meer zekerheid) Volgt dominante vertaalnormen/poëtica Lage zichtbaarheid Geen poëticale uitingen Neemt niet deel aan debatten Geen andere literaire activiteiten Komt in aanmerking voor subsidies

Mogelijke posities Semi-onafhankelijk Gradueel verschil met semi-afhankelijke positie Verschillen m.b.t. aantal vaste auteurs en uitgeverijen m.b.t. hoeveelheid gesubsidieerde vertalingen m.b.t. relatieve zichtbaarheid in het veld

Mogelijke posities Onafhankelijk Kiest zelf werken of auteurs Werkt voor beperkt aantal uitgeverijen Kan afwijken van dominante vertaalnormen/ poëtica Hoge zichtbaarheid poëticale uitingen neemt deel aan debatten Andere literaire (of aanverwante) activiteiten Ontvangt beperkt subsidies

Het individu als speerpunt, finale Vraagstelling m.b.t dossier formuleren in termen van coördinaten positie Conclusie dossier in termen van de factoren die bepalend zijn geweest voor de ontwikkeling van de positie