Fictieanalyse- proza Eerste bijeenkomst

Programma Introductie van de module Verhaal Thalassa lezen en kort bespreken Onderscheid tussen epiek en lyriek uitleg hoofdstuk 2 en 8 Huiswerk: Lees hoofdstuk 2: Verhalende teksten Lees hoofdstuk 8: Vertellen Lees het verhaal Man op het gras van J.J. Peereboom

Lees Thalassa van Maarten Biesheuvel

theoretische begrippen Fictie Non-fictie Proza (ongebonden taalgebruik) Poëzie (altijd gebonden door rijm, metrum, herhalingsfiguren en stijlfiguren?) Lyriek Epiek Dramatiek

Zie je ik hou van je, ik vin je zoo lief en zoo licht -- je oogen zijn zoo vol licht, ik hou van je, ik hou van je. En je neus en je mond en je haar en je oogen en je hals waar je kraagje zit en je oor met je haar er voor. Zie je ik wou graag zijn jou, maar het kan niet zijn, het licht is om je, je bent nu toch wat je eenmaal bent. O ja, ik hou van je, ik hou zoo vrees'lijk van je, ik wou het helemaal zeggen -- Maar ik kan het toch niet zeggen. Herman Gorter, Verzen 1890

Lyriek: wat kenmerken Er is een monoloog Er is (soms) een aangesprokene- in dit gedicht niet de lezer maar wel een persoon. (apóstrofè), Een lyrisch subject uit zich; vertelt geen verhaal (geen geschiedenis, maar een momentane ervaring) De uiting is emotioneel

Rotown magic Rotterdam is niet te filmen De beelden wisselen te snel Rotterdam heeft geen verleden en geen enkele trapgevèl Rotterdam is niet romantisch heeft geen tijd voor flauwekul is niet vatbaar voor suggesties luistert niet naar slap gelul 't Is niet camera-gevoelig lijkt niet mooier dan het is Het ligt vierkant hoog en hoekig gekanteld in het tegenlicht Rotterdam is geen illusie door de camera gewekt Rotterdam is niet te filmen Rotterdam is vééls te ècht ----------------------------------- uit: 'Vrijwel alle gedichten', 2004. http://www.gedichten.nl/nedermap/gedichten/gedicht/96640.html

Die aventure doet ons cont, Dat in deser selver stont  Een coninc was, ende hiet Briant, Ende was coninc int rode eylant; Ende hi voer jagen op enen tijt In een wout, was herde wijt. Een ever doe vor hem daer leet, Daer hi sinen lieden na ontreet Soe verre in genen groten woude, Dat hi quam, alst wesen soude Daer hi vant sittende op enen boem Ene scone maget, dier hi nam goem, Want si was so overscone; Ende op haer hoeft stont ene crone,

Hoofdstuk 2 Focus op epische/ verhalende teksten ingebedde taalsituatie: personages communiceren met elkaar een verteller produceert deze dialogische taalsituatie  deze vertellende instantie staat boven de wereld van de personages. De verteller kan wel de wereld van de personages beïnvloeden, maar omgekeerd kan dat niet.

Verteller en verhaal Verteltheorie: hoe worden verhalen verteld en gepresenteerd Centrale vraag: Hoe functioneert de vertelwijze in het verhaal? Verhaaltheorie: focus op structuur (mensen, ruimte, tijd, volgorde etc.)

lees het fragment van Herman Koch

vertelstandpunten Auctoriale verteller Ik-verteller Personale verteller Is de verteller als personage aanwezig in het verhaal? gedramatiseerde verteller of De verteller vertelt over anderen en neemt zelf niet deel aan de handelingen

Auctoriaal perspectief Staat buiten/ boven het verhaal Bepaalt elke handeling en kan ingrijpen  heeft toegang tot het leven van de personages. Kent het innerlijk, de gedachten en gevoelens van alle personages.

De auctoriale verteller: Kan het verhaal stopzetten om uit te weiden over x (vertellerscommentaar): de verteller ‘stuurt’ de lezer door een mening, oordeel en/of ‘waarheid’ te geven. Kan een ander personage toespreken

Ik- verteller De ik-verteller is personage én verteller tegelijk (dus ook gedramatiseerd) In de lijn van journaal of dagboek Twee niveaus mogelijk Verteller en personage Vanuit het heden wordt verteld over het verleden 1.1 de ik die vertelt vanuit het heden: het vertellend ik. 1.2 de ik over wie verteld wordt vanuit het verleden: het belevend ik.

Beide gedramatiseerde vertellers De ik-verteller ‘kent’ alleen de inhoud van zijn eigen hoofd. De auctoriale verteller ‘kent’ alles.

Andere vertelsituaties Geen persoon die vertelt, verwijst, becommentarieert  een anonieme instantie  geen gedramatiseerde verteller de personale vertelsituatie

Personale vertelsituatie Derde persoon vertelt: hij-/zij-vorm. De verteller is een anonieme instantie. Deze presenteert wat de personages denken, voelen, zien en ervaren. De inbreng van de verteller vind je niet terug. Vanuit één persoon: enkelvoudig personaal verhaal verhuld ik-verhaal genoemd. Vanuit meerdere personen: meervoudig personaal perspectief  de lezer weet het meest

Meervoudig personaal perspectief Vanuit meerdere personen: meervoudig personaal perspectief  dan is er één verteller aan het woord, die gedachten en emoties van de personages presenteert. Effect: de lezer weet het meest. Doel: een bepaald thema duidelijker neerzetten.

Man op het gras 1. Kijk naar de tijd waarin de tekst is geschreven. 2. Op welke punten in de tekst gebruikt Peereboom een andere tijd? Functie? 3. Welke perspectief wordt gebruikt? 4. Welke functie/ welk effect heeft deze keuze? 5. Concrete voorbeelden uit de tekst aanleveren. 6. Welk thema?