Radiologie van het cervicaal trauma Dr. E Geusens E
Cervicale letsels Frequent na ernstig trauma Bij ouderen soms zelfs na mineur trauma Zijn op standaardopnamen gemakkelijk te missen! Ondanks waarde van CT blijft standaard RX (voorlopig nog) belangrijk.
beoordeling CWZ(ATLS)
Waarop letten bij beoordeling CWZ Alle wervels zichtbaar? Tussenwervelruimten? Facetgewrichten? Prevertebrale weke delen? Dens? Verplaatsing wervellichamen ?
Waarop letten bij beoordeling CWZ Proc. spinosi? Interpediculaire afstand? Curve? Fractuurlijn? C0-C1-C2!
Alle wervels zichtbaar? belang visualisatie C7!
Tussenwervelruimten Kinderen: elke TWR is +/- even breed Volwassenen: lichte progressieve verbreding TWR
Tussenwervelruimten Tussenwervelruimte kan: Verbreden : extensietrauma Vernauwen: flexie- en rotatietrauma
Tussenwervelruimten
Tussenwervelruimte
Verbreding TWR
Interfacettaire gewrichten Positioneel: Goede profiel: alle facetgewrichten zijn vrij (uitz.: C2-C3) Slechte opname: alle facetgewrichten zijn parallel geroteerd Trauma: Plotse rotatie op 1 niveau = rotatoire subluxatie met locked facet V-vormig aspect op 1 niveau: lig. instabiliteit
INTERFACETTAIRE GEWRICHTEN: GOEDE RX
Interfacettaire gewrichten: positioneel
Facetgewrichten: verbreding
Facetgewrichten: verbreding
Facetgewrichten: rotatie (unilaterale facetluxatie)
Interfacettaire gewrichten: V-vormig flexie extensie
Pas op met flexie/extensie !!! Voor flexie na flexie
Prevertebrale weke delen C1 - C4: Dicht tegen het wervellichaam geen bulging Geen verplaatsing C5: trapstand (oesophagus): 1,5 cm! Niet bruikbaar na intubatie!!
Prevertebrale weke delen Opzetting is fractuur tot bewijs tegendeel!! MAAR: Is NIET STEEDS aanwezig bij fractuur Is niet steeds betrouwbaar bij kinderen (vals+): Opname in flexie of tijdens slikken geeft pseudoverbreding
Prevertebrale weke delen Wat is pathologisch? Kinderen: > 7 mm. boven glottis > 14 mm. onder glottis Volwassenen: > 5 mm. op niveau C3 Elke plotse kalibersprong Anterieur convex worden C1-C3
Prevertebrale weke delen
Prevertebrale weke delen
Prevertebrale weke delen Cave: pseudoverbreding: Opname in flexie Opname in expiratie Lymphoidhyperplasie Cave: intubatie!
Dens Axis ring Atlanto-dentale afstand Dens centraal?
Axis ring Samengestelde schaduw Onderbroken bij lage (type 3) dens fractuur
Axis ring
Axis ring
Atlanto-dentale afstand Volwassenen: Normaal: 2 mm. Verdacht: 2-5 mm. Zeker pathologisch: > 5 mm. Kinderen: Normaal tot 5 mm.
Atlanto-dentale afstand Verbreding = ruptuur lig. transversum C1 Traumatisch: rotatoire (sub)luxatie C1-C2; Jefferson burst fractuur, … Niet traumatisch: R.A., congenitale hypoplasie dens, …
Atlanto-dentale afstand
Asymmetrie atlanto-dentaal Door ROTATIE Positioneel Spasme Rotatoire subluxatie
Asymmetrie: houding (as kin = as C1)
Dens centraal?
Dens centraal?
Dens centraal? (Jefferson’s fracture)
Jefferson’s fractuur: zelfde patiënt CT
Verplaatsing wervellichamen Verplaatsing 1 wervellichaam tov. onderliggende wervel: INSTABIEL !! Doch CAVE: fysiologische mobiliteit bij kinderen
Verplaatsing wervellichamen
Posterieure cervicale lijn Posterieure laminaire lijn C2 MOET <1.5 mm. van spinolaminaire lijn C1-C3 liggen < 1.5 mm.: fysiologische trapstand > 2 mm.: zeker dislocatie >1.5 mm. en < 2 mm.: borderline
Posterieure cervicale lijn
Processi spinosi Interspineuze afstand Laterale deviatie Normale contour? (fractuur)
Interspineuze afstand Verbreding op profiel: ruptuur posterieure ligamenten (whiplash) CAVE: is normaal C1-C2 Op face: verbreding = (sub)-luxatie in facetgewrichten
Interspineuze afstand: normaal
Toename interspineuze afstand
Toename interspineuze afstand
Laterale deviatie proc. spinosi Normaal: alignatie op middenlijn Rotatie door houding: progressieve deviatie naar contralaterale zijde Rotatoire subluxatie: abrupte deviatie
Fractuur proc. spinosus
Toename interpediculaire afstand Verbreding op face-incidentie is teken van BURST fractuur!!! Gepaard met lateraalwaartse verplaatsing van de proc. uncinati
Toename interpediculaire afstand
Verlies van curve Normaal: profielopname = lordose Afwijkingen Spasme Vrijwillig Beenderig / ligamentair letsel
Verlies van normale curve
Verlies van normale curve
Zichtbare fractuur Fractuurlijn botschilfer
Zichtbare fractuur
Basismechanismen trauma CWZ Hyperflexie trauma Hyperextensie trauma Rotatie trauma Axiale compressie trauma
Hyperflexie letsels Anterieure subluxatie Bilaterale facet luxatie Perched vertebra (locked facet) Wigvormige compressiefractuur Clay shovelers fractuur Flexie teardrop
Anterieure subluxatie Toename intespineuze afstand bij flexie Eventueel verplaatsing wervellichaam tot 1-3 mm. Gelocaliseerde hyperkyphose = vaak onderliggend ligamentair letsel!
Anterieure subluxatie
Anterieure subluxatie
Anterieure subluxatie
Anterieure subluxatie
Bilaterale facetluxatie Luxatie van beide facetgewrichten INSTABIEL! Soms met kleine impactiefracturen
Bilaterale facetluxatie
Bilaterale facetluxatie
Bilaterale facetluxatie
Perched vertebra Tussen anterieure subluxatie en bilaterale facetluxatie Face: interspineuse afstand vergroot Profiel: lichte anterieure verplaatsing ¾: verstoren normale ‘dakpannenstructuur ’
Perched vertebra
Perched vertebra vs facetluxatie
Wigvormige compressiefractuur Impactiefractuur van de dekplaat met intacte grondplaat Soms gepaard met distractie posterieure ligamenten Eenvoudige compressiefractuur is stabiel
Wigvormige compressiefractuur
Wigvormige compressiefractuur
Wigvormige compressiefractuur
Wigvormige compressiefractuur
Clay shovelers fractuur Avulsiefractuur van processus spinosus of van de lamina. Meestal C6, C7 of D1. stabiel
Clay shovelers fractuur
Clay shovelers fractuur
Flexie teardrop Verschillende opinies in de literatuur: van avulsie ALL: los fragmentje aan de grondplaat Tot compressie met verplaatst fragment ALTIJD instabiel !!!
Flexie teardrop
C5 flexie teardrop: meer dan banale avulsie: is zeer INSTABIEL!
Hyperextensie trauma Hyperextensie dislocatie Extensie teardrop Laminafractuur Traumatische spondylolisthesis (hangman)
Hyperextensie dislocatie Meestal enkel weke delen zwelling RX: meestal reeds spontane reductie: Prevertebrale weke delenzwelling Evt verbreding TWR Vaak met myelumletsel
Hyperextensie dislocatie
Hyperextensie dislocatie
Hyperextensie dislocatie
Extensie teardrop Avulsiefractuur door tractie ALL. Meestal op niveau: C2 bij oudere, osteoporotische patienten Lager niveau bij jongere patienten RX: Prevertebrale weke delenzwelling Los driehoekig botfragmentje
Extensie teardrop
Laminafractuur C2
Traumatische spondylolisthesis = Hangman fractuur: Bilateraal fractuur pars interarticularis C2 Frequent met anterieure verplaatsing wervellichaam Evt met facetluxatie
Traumatische spondylolisthesis
Traumatische spondylolisthesis
Hyperextensie met disscociatie C0 - C1 basion - dental interval 12 mm
Hyperextensie met disscociatie C0 - C1
Rotatieletsels: locked facet RX Profiel: Abrupte verandering alignatie facetgewrichten Wervellichaam een weinig naar anterieur verplaatst Lichte vernauwing TWR
Locked facet
Rotatoire subluxatie C1-C2 Asymmetrie atlanto-dentaal Asymmetrie massa lateralis
Rotatoire subluxatie C1-C2
Rotatoire subluxatie
Rotatoire (sub)luxatie C1-C2
Verticale compressie (axial load) Jefferson burst fractuur Burstfractuur van andere wervellichamen
Jefferson burst fractuur Bilateraal lateraalwaartse verplaatsing van de massa lateralis Verbreding atlanto-dentaal
Jefferson burst fractuur
Burstfractuur Toename interpediculaire afstand Van grond- naar dekplaat Retropulsie posterieure muur
Burstfractuur
Burstfractuur
Densfracturen: indeling hoge densfractuur lage densfractuur
Hoge densfractuur Vaak slechts minimaal verplaatst Opzetting prevertebrale weke delen Face: open mond Bij kinderen: vaak doorheen de synchondrose
Hoge densfractuur
Hoge densfractuur
Lage densfractuur Bevat craniale gedeelte corpus C2 Profiel: onderbreking axis ring +/- weke delen Anterieur tilten van de dens
Lage densfractuur: axis ring
Lage densfractuur
Lage densfractuur
Opgepast: rigid spine!
Conclusie CWZ letsels zijn frequent Worden gemakkelijk gemist Maar wie weet naar wat hij/zij zoekt… … ziet (vaak) ook de pathologie! Belang van soms subtiele tekens.