Dossier Empowerment Roos Delahaij 18-05-2004

Wat heb ik gedaan? Mogelijkheden empowerment voor allochtone jongeren onderzocht. Literatuuronderzoek Raadplegen experts

Opbouw onderzoek Wat is empowerment? Toepassingen voor allochtone jongeren: Als middel voor preventie van (verdergaande) marginalisering

Wat is empowerment? Empowerment is een proces waarbij mensen of groepen meer invloed krijgen op gebeurtenissen en situaties die belangrijk voor hen zijn. Nadruk wordt gelegd op krachten in plaats van tekortkomingen Proces of uitkomst Macht of kracht Verschillende benaderingen: Individuele benadering Gemeenschapsbenadering Sociaal-ecologische benadering

Individuele benadering Het sterker maken van individuen binnen hun eigen sociale context, zodat zij beter in staat worden gesteld om controle te krijgen over hun leven. Verschillende componenten: Intrapersoonlijke component: Versterken van gevoelens van persoonlijke controle Waargenomen eigen-effectiviteit Interactionele component: Aanleren kritisch inzicht en vaardigheden om daadwerkelijk meer controle te kunnen uitoefenen Gedragscomponent: Participatie in organisaties of groepen die relevant zijn voor het individu

Gemeenschapsbenadering Stimuleren van een gemeenschap die initiatief neemt om de gemeenschap te verbeteren, te reageren op bedreigingen van de kwaliteit van leven en burgers de mogelijkheid geeft om te participeren. Verschillende benaderingen: Ontwikkeling van kracht binnen de gemeenschap verbeteren kwaliteit van leven Ontwikkeling van macht van de gemeenschap verwerven invloed op maatschappelijke structuren

Sociaal-ecologische benadering Kritiek op individuele en gemeenschapsbenadering Individuele benadering houdt te weinig rekening met maatschappelijke structuren Gemeenschapsbenadering houdt te weinig rekening met mogelijkheden en beperkingen van individuen Belangrijk om de verschillende niveaus te betrekken bij empowerment om empowerment zo effectief mogelijk te laten zijn.

Contextafhankelijkheid van empowerment Individuen en groepen verschillen van elkaar wat betreft: De situatie waar zij zich in bevinden Het belang dat zij hechten aan bepaalde gebeurtenissen en uitkomsten in hun leven Met deze verschillen moet rekening worden gehouden bij het ontwikkelen van empowermentmethodes. Empowerment heeft dus een vraaggestuurd karakter

Toepassing voor allochtone jongeren Opbouw onderzoek: Kenmerken van de context: Adolescentie Etnische achtergrond Mogelijkheden van empowerment om binnen deze context de mate van controle te verhogen.

Adolescentie Jongeren moeten leren omgaan met de fysieke, sociale en cognitieve veranderingen die samengaan met deze fase. In deze periode zijn jongeren extra kwetsbaar voor psycho-sociale problemen. Enkele beschermende factoren die door middel van empowermentmethodes beïnvloed kunnen worden: Waargenomen eigen-effectiviteit Sociale competentie Vorming van een stabiele en positieve identiteit

Waargenomen eigen-effectiviteit De mate van waargenomen eigen-effectiviteit is van invloed op: Kwetsbaarheid voor stress als gevolg van veranderingen Keuzes die jongeren maken wat betreft het aangaan van uitdagingen Academische prestaties Het beginnen en onderhouden van ondersteunende vriendschappen Gedrag en strategieën die gebruikt worden om doelen te bereiken

Manieren voor vergroten van de waargenomen eigen-effectiviteit Direct leren: gereguleerde ervaringen Rolmodellen Feedback Positieve interactie met volwassenen Participatie in gemeenschapsprojecten

Sociale competentie Sociaal competent zijn betekent in staat zijn: Sociale signalen te herkennen en interpreteren Responsief en adaptief te reageren op anderen Op sociale interacties kunnen anticiperen en reflecteren Handelingsstrategieën bedenken om doel te bereiken Zelfvertrouwen uitstralen in sociale interacties Sociale competentie speelt een belangrijke rol in het daadwerkelijk controleren van de omgeving. Sociaal competente jongeren zijn beter in staat vriendschappen te vormen en te behouden.

Manieren voor het vergroten van de sociale competentie Sociale vaardigheidstrainingen Assertiviteitstrainingen Effectieve onderdelen: Training of participatie in groepsverband Rollenspellen Begeleiding door mentor om sociale vaardigheden te evalueren

Identiteitsvorming Het ontwikkelen van stabiele en positieve persoonlijke en sociale identiteiten is een belangrijke ontwikkelingstaak tijdens de adolescentie. Positieve invloeden op identiteitsontwikkeling: Uitproberen van verschillende rollen Positieve participatie in de gemeenschap Erkenning vanuit de omgeving Controle over beeld dat anderen hebben van jongere

Manieren om stabiele en positieve identiteitsvorming te stimuleren Jongeren de mogelijkheid geven op een maatschappelijk geaccepteerde manier te participeren in groepen. Voorwaarden voor succesvolle participatie: Doelen kunnen bereiken Positieve bekrachtiging Verantwoordelijkheid krijgen Vaardigheden kunnen leren Erkenning krijgen en positieve verwachtingen vanuit de gemeenschap

Etnische achtergrond Allochtone jongeren krijgen met extra problemen en uitdagingen te maken als gevolg van hun etnische achtergrond Enkele aspecten van het leven van allochtone jongeren waar empowermentmethodes een positieve invloed op kunnen hebben: Loyaliteitsconflict Bi-culturele identiteit

Loyaliteitsconflict Allochtone jongeren bevinden zich vaak in een ‘constant loyaliteitsconflict’ als gevolg van de discrepantie tussen de normen en waarden van het eigen gezin en gemeenschap en de Nederlandse samenleving. Dit kan een negatief effect hebben op de ontwikkelingen tijdens de adolescentie, onder andere doordat: Het moeilijker is een goede band op te bouwen met volwassenen uit de eigen gemeenschap Het moeilijker is een sociale binding op te bouwen met Nederlandse instituties, zoals school.

Manieren om jongeren te leren omgaan met het loyaliteitsconflict Kritisch inzicht verwerven in de factoren die het loyaliteitsconflict veroorzaken en de gevolgen daarvan. Sociale vaardigheden aanleren om te kunnen omgaan met de gevolgen van het loyaliteitsconflict. Mogelijkheid geven om een positieve band op te bouwen met een volwassene Bijvoorbeeld door middel van mentoren

Ontwikkelen van een bi-culturele identiteit Als mensen migreren zijn er verschillende manieren waarop ze zich kunnen aanpassen aan de nieuwe samenleving. Het ontwikkelen van een bi-culturele identiteit blijkt het best te zijn voor de geestelijke gezondheid. Bi-culturaliteit wordt gekenmerkt door een: Sterke en positieve etnische identiteit Sterke binding en identificatie met de nieuwe samenleving

Ontwikkelen sterke en positieve etnische identiteit Etnische identiteit: Het gedeelte van iemands identiteit dat verwijst naar het gevoel bij de eigen etnische groep te horen en het gedeelte van iemands denken, percepties, gevoelens en gedrag dat bepaald wordt door iemands lidmaatschap van een etnische groep. Een sterke en positieve identificatie met de eigen etnische groep is van invloed op: Weerbaarheid tegen discriminatie en stereotypering Mate van delinquent en deviant gedrag De mate van waargenomen persoonlijke controle

Manieren om de ontwikkeling van een sterke en positieve etnische identiteit te stimuleren (op individueel niveau) Onderwijzen in geschiedenis, normen en waarden van de eigen etnische groep Gebruik van rolmodellen uit de eigen etnische groep (op gemeenschapsniveau) Verminderen negatieve beeldvorming en discriminatie ten opzichte van etnische groep Verbeteren maatschappelijke positie van etnische groep

Sterke binding en identificatie met de Nederlandse samenleving Een sterke binding en identificatie met de Nederlandse samenleving en haar instituties (zoals school) heeft een positief effect op: Mate van delinquent en deviant gedrag sociale bindingstheorie Vertrouwen in conventionele manieren om doelen te bereiken Schoolprestaties

Manieren om de ontwikkeling van een sterke binding en identificatie met de Nederlandse samenleving te stimuleren Allochtone jongeren de mogelijkheid geven om te participeren in gemeenschapsprojecten (in school, buurt, sportclub, etc.). Positieve verwachtingen hebben ten opzichte van de bijdrage die allochtone jongeren kunnen leveren aan de Nederlandse samenleving.

Conclusie: aspecten empowerment allochtone jongeren Vergroten gevoelens van persoonlijke controle d.m.v. rolmodellen, gereguleerde ervaringen en participatie Vergroten sociale competentie en kritisch inzicht o.a. wat betreft het loyaliteitsconflict Stimuleren ontwikkeling bi-culturele identiteit d.m.v rolmodellen, onderwijs in eigen cultuur, participatie en positieve verwachtingen Verbeteren positie van de eigen etnische groep d.m.v ontwikkeling van macht en kracht in eigen gemeenschap

Discussie Voegt het begrip empowerment iets toe aan de bestaande begrippen? Participatie in gemeenschapsorganisaties blijkt een belangrijk onderdeel van empowerment. Hoe operationaliseer je dit in Nederland voor allochtone jongeren? Welke rol zou FORUM moeten spelen in de empowerment van allochtone jongeren op gemeenschapsniveau?