Studiedag Klinische Psychotherapie 6 December 2012 Sessie 1: Outcome-meting met de RS-nl in de Dagkliniek Volwassenen. Joeri Van Looy

Slide 2 Indeling n Korte voorstelling Dagkliniek Volwassenen OPZ Geel n Veerkracht-outcome-onderzoek: Rapportage na drie jaar n Wat werkt (… volgens ons) n Verdere mogelijkheden

Voorstelling Dagkliniek Volwassenen, OPZ Geel Studiedag OPZ Geel 6 december 2012

Slide 4 Situering Dagkliniek n Divisie Volwassenen: o Open Opname o Gesloten Opname o Angst en Depressie o Psychosezorg o Structurerende Zorg o Polikliniek o Dagkliniek Volwassenen

Slide 5 Indicatie De dagkliniek richt zich tot mensen met psychische en/of psychosociale problemen die een deeltijdse dagbehandeling nodig hebben. Er is een aanbod van drie ‘veranderings- gerichte’ therapieprogramma’s en een laagdrempelige ‘ontmoetingsgroep’.

Slide 6 Tegen-indicatie n Acute psychiatrische problematiek n Acute verslavingsproblematiek n Geen therapeutische hulpvraag aanwezig (bezigheid)

Slide 7 Structuur Dagkliniek Dagkliniek Volwassenen Ontmoetings- groep Drie veranderingsgerichte groepen Oplossingsgericht Laagdrempelige steun bij dagelijks leven Preventie van crisisopname Postkuur DoegroepBilangroepBrongroep Oplossingsgericht Systeemtherapeutisch Veranderen via actie Resocialiserend Oplossingsgericht Systeemtherapeutisch Veranderen via denken en praten in groep Client-centered Groepstherapie Veranderen via ervaren van interacties in groep

Slide 8 Veranderingsgerichte groepen: Behandelvisie n Poorthuisteam: (oplossingsgerichte) systeemtherapie (link met buitenwereld/keuzes) o Doegroep: meer via doe-activiteiten, meer resocialiserende aanpak o Bilangroep: meer via praat-activiteiten, met groepstherapie n Bronteam: intensieve groepstherapie gericht op interactie en ervaringen (via client-centered therapie) n Overal: optimale hoeveelheid verantwoordelijkheid bij de patiënt

Slide 9 Veranderingsgerichte groepen: Behandelaanbod nMedicamenteuze behandeling nGroepstherapeutische behandeling oDoegroep: max. 5 dagen, max. 15 personen oBilan: 3 dagen, max. 10 personen oDe Bron: 3 dagen, max. 10 personen nIndividuele therapie en begeleiding

Dagkliniek Volwassenen OPZ Geel Veerkracht-outcome-onderzoek Rapportage na drie jaar Studiedag Geel 6 december 2012

Slide 11 Resilience ~ Veerkracht n ‘Resilience’ is het vermogen om met de negatieve effecten van stress om te gaan en dat iemands mogelijkheden tot adaptatie (aanpassing) vergroot. n Term is moeilijk te vertalen. ‘Veerkracht’ komt in de buurt, maar dat woord maakt niet duidelijk dat het ook over verder groeien gaat en niet alleen over het “terugveren naar de oorspronkelijke positie”. n Resilience komt na de coping.

Slide 12 n Leven vanuit resilience leidt tot een ander perspectief op problemen. Problemen bieden ook kansen om te groeien. n Veerkracht wordt zo de kunst om mee te deinen op de golven van verandering, om tegenslagen te boven te komen en zelfs te zien als groeimogelijkheden.

Slide 13 Aanleg en/of opvoeding? n een persoonlijkheidskenmerk of cyclisch proces van desintegratie en reïntegratie op een hoger niveau? n nature-nurture-debat: Is het een aangeboren trek of kan het geleerd worden? n Een ‘en/en’-visie eerder dan een ‘of/of’- standpunt: er zal wel een mate van genetische voorbestemming zijn, die de grenzen uitzet waarbinnen je kan schommelen in veerkracht. Binnen bepaalde (genetische) marges kan je dus “leren” veerkrachtiger te zijn.

Slide 14 5 gerelateerde kenmerken (vanuit ontwikkeling RS-vragenlijst) n Gebalanceerde kijk op het leven: neemt zowel de goede als de slechte dagen in beschouwing. Dit zorgt voor een kalme, afwachtende houding en voorkomt extreme reacties op onverwachte gebeurtenissen. n Doorzettingsvermogen: is bereid door te blijven zetten om het eigen leven te reconstrueren na tegenslag, betrokken te blijven en hiervoor zelfdiscipline op te brengen. n Zelfvertrouwen: correcte inschatting van en geloof in het eigen kunnen. Dit vereist een realistisch inzicht in de eigen beperkingen en limieten. n Overtuiging dat het leven zinvol is: voelt dat er in het leven genoeg redenen zijn die het de moeite waard maken om door te zetten. Dit maakt dat ook de eigen bijdragen aan het leven zinvoller worden. n Existentiële eenzaamheid: besef dat ieders levenspad uniek is en dat men dus verantwoordelijk is voor wat men met zijn leven doet. Sommige delen van de weg kan men delen met anderen, maar sommige stukken moet je alleen door. Dit geeft een gevoel van vrijheid en uniek zijn.

Slide 15 RS-nl vragenlijst n Op basis van deze vijf kenmerken werden de 25 items van de RS-nl (resilience scale) geconstrueerd. n Via componenten analyse => 2-factoren:  Persoonlijke competentie  Acceptatie van zichzelf en leven

Slide 16 Effectmeting in Dagkliniek Volwassenen n Begeleiding in dagkliniek sluit aan bij zelfdeterminatietheorie(-onderzoek) en zoekt dus optimaal evenwicht in stimuleren van (gevoel van) autonomie, verbondenheid en competentie n Begeleiding is ook gericht op zin voor het individu (betekenisvol en doelgericht) en op bevorderen van hoop en optimisme n Deze vijf elementen worden ook als werkzaam benoemd binnen het herstelgericht denken

Slide 17 Effectmeting in Dagkliniek Volwassenen n Hypothese: Oplossingsgerichte (bilan- en doegroep)/ client-centered begeleiding (brongroep) heeft positief effect op resilience (vermoedelijk is dit effect genetisch begrensd) n Voor- en nameting bij respectievelijk opname en ontslag met RS-nl

Slide 18 Resultaten n In meetperiode van september 2009 tot 9 oktober 2012 n Voormeting: N=205  Bilan: 48  Bron: 36  Doe: 121 n Nameting: N=121  Bilan: 29  Bron: 24  Doe: 68

Slide 19 Beschrijving populatie met twee metingen (N=121) n Verdeling M/V: 29/92 (24% / 76%) n Gemiddelde leeftijd 36,9 jaar (SD: 11,0) n Psychiatrische (hoofd)diagnose:

Slide 20

Slide 21 n Gemiddeld behandelduur: 197,0 dagen (SD: 119,8)

Slide 22 Gemiddelde ruwe scores RS-nl voormeting - nameting

Slide 23 Gemiddelde scores voor- en nameting n Gemiddelde scores stijgen zeer significant na begeleiding in Dagkliniek Volwassenen (p<0,001) n In vergelijking met normgroep psychiatrische populatie RS-nl (N=266), ligt de voormeting lager bij onze populatie en ligt de nameting hoger! n Normgroep psych. gemiddelde scores:  Totaal: 68,47  Pers. competentie: 48,02  Acceptatie Z & L: 20,46

Slide 24 Gemiddelde scores voor- en nameting n In vergelijking met normgroep normale populatie RS-nl (N=2231), blijven ook onze nametingscores onder de gemiddelden van de normale populatie n Normgroep normale populatie gemiddelde scores:  Totaal: 81,98  Pers. competentie: 56,33  Acceptatie Z & L: 25,65

Slide 25 Gemiddelde scores voor- en nameting n Er is dus een effect conform de hypothese n Na begeleiding in de dagkliniek is er een toename in resilience, tot boven de gemiddelde score in de psychiatrische populatie n Dat de gemiddelde score in de nameting onder het gemiddelde blijft van de normale populatie, past in de hypothese dat er ook een (genetische) aanleg zou kunnen zijn voor resilience

Slide 26

Slide 27 Programma

Slide 28 Geslacht

Slide 29 Diagnose

Slide 30 Leeftijd

Slide 31 Leeftijd (Regressie)

Slide 32 Wat werkt? n Herstelgerichte, waarderende aanpak conform zelfdeterminatietheorie, oog voor (gevoel van): o Autonomie - Identiteit o Verbondenheid o Competentie - Empowerment o Hoopgevend en optimistisch o Zingevend: betekenisvol en doelgericht  Voorkeur voor overlegmodel om autonome motivatie te bevorderen: diepgaander leren, volhouden en transfer van gewenst gedrag  Vertrekken van aanwezige capaciteiten, context  Onderscheid probleem en beperking

Slide 33 Wat werkt? n Dit uit zich in: o Bejegening: respect voor eigen perspectief patiënt, optimale hoeveelheid verantwoordelijkheid bij patiënt in context van experimenteren o Afdelingsklimaat: patiëntenparticipatie (bijv. wekelijks eigen overleg), duidelijke structuur waarbinnen veel eigen initiatief mogelijk is o Begeleiding op maat en in overleg: vertrekken van doelen patiënt, eigen begeleidingsplan als werkdocument op zak, aanwezigheid van patiënt op teamvergadering, individuele begeleiding bij het maken van eigen keuzes, betrekken van familie en vrienden, transparantie teamleden over afdelingsvisie (bijv. werken met boek “Vergroot de veerkracht in jezelf en je team”), geïnformeerde keuze bij intake o Stap voor stap en doelgericht: frequente evaluatie van het proces door zichzelf en het team ( en met feedback van groepsleden): begeleiding zo kort mogelijk, zo lang als nodig

Slide 34 Proces van persoonlijke aanvaarding stimuleren Concrete stappen Korte-termijnvisie Lange-termijnvisie Waarden, dromen en wensen Inzoomen Concretiseren Uitzoomen “Wortelen”

Slide 35 Naar het volgende kleine betekenisvolle stapje … Gewenste toekomst Gevreesde toekomst NU Ziektegeschiedenis, trauma, mislukking, herval, … Gezondheidsgeschiedenis, kracht- en hulpbronnen, succes, rechtveren, … KRACHT HOOPballast angst

Slide 36 Verdere Mogelijkheden n Derde meting, x maanden na ontslag n Analyse vanuit subgroepen: sterke stijgers, dalers, … n Uitbreiding met copinglijst, klachtenlijst, … n Meer doorgedreven gebruik van betekenis subschalen in de begeleiding, met eventueel nog tussentijdse metingen

Slide 37 Bedankt voor uw deelname Dagkliniek Volwassenen OPZ Geel n Secretariaat tel.: n Teamcoördinator: Joeri Van Looy tel.: OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel

Slide 38 Extra n Niet in de presentatie opgenomen dia’s, mogelijk bruikbaar in interactie met deelnemers aan de sessie

Slide 39 Verschillende perspectieven Patiëntenperspectief n Inhoud o Ziekte-/gezondheids- geschiedenis o Levensstijl en –context o Geloof en angsten o Dromen en wensen n Proces o Genezingstheorie o Kan verschil “ervaren” Therapeutperspectief n Inhoud o Wetenschappelijke kennis over ziekte (en gezondheid) o Eigen ervaring (als T) n Proces o Expert in het begeleiden van veranderingsproces

Slide 40

Slide 41

Slide 42

Slide 43 Behandelduur (Regressie)