Klinisch Kinderneurologisch Onderzoek voor de CLB-arts N. Devogelaer Studiedag VCLB 30 april 2010

Inhoud Situering Belang van tijdige detectie Aandachtspunten Zorgkader Stappenplan Voorstelling ontwerp klinisch kinderneurologisch onderzoek (KNO) voor de CLB-arts

Situering Eindverhandeling ManaMa JGZ, juni 2007 Wetenschappelijk Medewerker dienst JGZ, KUL, december 2007 (Jong!-0)

II. Belang van tijdige detectie Invloed (van en) op andere ontwikkelingsdomeinen, met socio-emotionele ontwikkeling (autonomie, zelfvertrouwen ‘status’ onder peers) in het bijzonder  kind in zijn totaliteit en omgeving multidisciplinair benaderen Invloed op schools functioneren Grove motoriek: LO, speelplaats Fijne motoriek: tekenen, knutselen, schrijven Praxie

III. Aandachtspunten motoriek een veelheid: ‘g’-factor Splinteruitval en –vaardigheden (DCD) Invloed van omgeving (leereffect) vb balspel Leeftijdsadequaat? WAT-bril =kwantitatief, dmv ‘hard’ cijfermateriaal (Ab)Normale motoriek? HOE-bril =kwalitatief, dmv observatie

III. Aandachtspunten motoriek Dynamisch proces: belang van herhaald onderzoek en surveillance vs ‘screening’ en momentopname (cfr. groeicurve) Inter- en intra-individuele variabiliteit

III. Aandachtspunten motoriek (Prof. Dr. M. Jongmans)

III. Aandachtspunten motoriek Systematische screening tijdens consult is (voorlopig) utopie gezien dynamisch karakter vs momentopname het gebrek aan een gestandaardiseerd instrument (hetzij vragenlijst voor ouders of leerkracht, hetzij klinische testbatterij) om grove, fijne motoriek en praxie te evalueren gedurende de zeer beperkte beschikbare tijd (enkele minuten) de grote variatie in leeftijd (tussen 4 en 5,5 jaar) en omgevingsinvloeden (leereffecten) de grote intra-individuele variabiliteit en inter-individuele variabiliteit

III. Aandachtspunten motoriek Ontwikkelingstoezicht “developmental surveillance” Informatie van: kind (via), ouders, (turn)leerkracht, Kind en Gezin, … verzamelen ter gelegenheid van het APO Tijdens APO oog hebben voor mogelijke problemen op een manier waarmee ervaring is opgebouwd door arts/VPK.

III. Aandachtspunten motoriek ‘Optimal’ performance quiet observing knows what to do self-correcting behavior often good vocabulary interested enjoys tasks sustained attention tired as result of concentration motor score adequate Non-optimal’ performance restless wants to ‘escape’ trial and error strategy no self-correction limited vocabulary no real interest prefers to do ‘own’ thing cannot handle pressure; easily frustrated little task-oriented tired as result of resistance & hyperactivity often low motor score

IV. Zorgkader Onderkennen van risicofactoren én beschermende factoren vb. (extreme) prematuriteit, stimulerende omgeving Bij signalen/vermoedens: inschatting van oorza(a)k(en) en ernst - i.f.v. ZORG - binnen globale context/multidisciplinair - stappenplan

V. Stappenplan is leidraad voor ons handelen (HGD) Bestaat uit Intake Strategiefase  Observatiefiches voor de CLB-medewerker Onderzoeksfase  Klinisch KNO voor de CLB- arts Integratie & indicatiestelling Advies en zorg

VI. Voorstelling ontwerp klinisch KNO voor de CLB-arts Doel: detectie van aandoeningen van CZS, PZS en spieren die zich (o.a.) manifesteren o.v.v. motorische symptomen Clusters van (mineure) neurologische tekens Voorwaarden: voldoende ruim en verlicht lokaal, aanwezigheid van ouder(s), dossier of boekje K&G, materiaal: reflexhamer, penlicht

VI. Voorstelling ontwerp klinisch KNO voor de CLB-arts Het kind is ontkleed en staat rechtop ligt op de rug zit kleedt zich aan

1. Het kind staat rechtop Houding: inspectie Statisch evenwicht Locomotie en coördinatie Dynamisch evenwicht

1. Het kind staat rechtop Houding: inspectie Opzij Rugzijde Voorzijde Statisch evenwicht Locomotie en coördinatie Dynamisch evenwicht

1. Het kind staat rechtop Houding: inspectie Statisch evenwicht Proef van Romberg Op tenen staan, armen in de lucht Staan op 1 been Locomotie en coördinatie Dynamisch evenwicht

1. Het kind staat rechtop Houding: inspectie Statisch evenwicht Locomotie en coördinatie Gang Achteruit stappen Rennen Dynamisch evenwicht

1. Het kind staat rechtop Houding: inspectie Statisch evenwicht Locomotie en coördinatie Dynamisch evenwicht Tenengang voor- en achteruit Hielengang voor- en achteruit Vooruit lopen op een streep Hinkelen

2. Het kind ligt op de rug Inspectie (Passieve) Tonus Kracht OL en dissociatie

2. Het kind ligt op de rug Inspectie Spiermassa Bewegingsanomalieën (Passieve) Tonus Kracht OL en dissociatie

2. Het kind ligt op de rug Inspectie (Passieve) Tonus Axiaal OL Kracht OL en dissociatie

2. Het kind ligt op de rug Inspectie (Passieve) Tonus Kracht OL en dissociatie Snel laten opstaan vanuit lighouding

3. Het kind zit Arm- en handmotoriek Kracht BL Bewegingscoördinatie BL Bewegingsstabiliteit en precisie (Passieve) Tonus BL Reflexen en craniale zenuwen Peesreflexen Craniale zenuwen (selectie) Meten van hoofdomtrek

3. Het kind zit Arm- en handmotoriek Kracht BL Proef van Mingazzini I Proef van Grasset Bewegingscoördinatie BL Bewegingsstabiliteit en precisie (Passieve) Tonus BL Reflexen en craniale zenuwen Meten van hoofdomtrek

3. Het kind zit Arm- en handmotoriek Kracht BL Bewegingscoördinatie BL Diadochokinesis Bewegingsstabiliteit en precisie (Passieve) Tonus BL Reflexen en craniale zenuwen Meten van hoofdomtrek

3. Het kind zit Arm- en handmotoriek Kracht BL Bewegingscoördinatie BL Bewegingsstabiliteit en precisie Vinger-neusraakproef (Passieve) Tonus BL Reflexen en craniale zenuwen Meten van hoofdomtrek

3. Het kind zit Arm- en handmotoriek Kracht BL Bewegingscoördinatie BL Bewegingsstabiliteit en precisie (Passieve) Tonus BL Elleboog, pols, schouder Reflexen en craniale zenuwen Meten van hoofdomtrek

3. Het kind zit Arm- en handmotoriek Reflexen en craniale zenuwen Peesreflexen Achilles-, knie-, biceps- en tricepspeesreflex Voetzoolreflexen Craniale zenuwen (selectie) Meten van hoofdomtrek

3. Het kind zit Arm- en handmotoriek Reflexen en craniale zenuwen Peesreflexen Craniale zenuwen (selectie) Neuro-oftalmologisch N. facialis (VII) Buccofaciale praxie Meten van hoofdomtrek

3. Het kind zit Arm- en handmotoriek Reflexen en craniale zenuwen Peesreflexen Craniale zenuwen (selectie) Meten van hoofdomtrek Plotten op curve van K&G Groeicurve ♀ en ♂, 1-5 jaar, Vlaanderen 2004

3. Het kind zit 3) Meten van hoofdomtrek

3. Het kind kleedt zich aan Praxie Maken van aantekeningen