Diploma Veilig Internet, Suske & Wiske Mijn Kind Online Raoul Teeuwen Raoul.teeuwen@gmail.com Vader van 4 pubers Diploma Veilig Internet, Suske & Wiske MyBee, Ouderavonden

Agenda Wat doen ze op internet? Wat maakt internet leuk voor jongeren? Wat zijn de risico’s Digitaal pesten: hoe ziet dat er uit? Wat stellingen Filmpjes Sluiting 45 minuten?!

Vooraf Nog niet alle antwoorden bekend: veel is nieuw! Deel uw eigen ervaringen & tips! Vragen tussendoor Meer en minder kennis Onmogelijk alles te behandelen Geen “rijtje van 3 waarmee je alles oplost” Pers belicht negatieve zaken Er uit gesurfd? Michels/Cruijff... Belangrijkste van vanavond: www.mijnkindonline.nl Bij deze slide vertel ik dat ouders altijd praktische tips zoeken, en dat de belangrijkste URL die je moet onthouden is: mijnkindonline.nl . Dat je dan dit scherm krijgt en links kunt kiezen voor “Wat moet je je kind vertellen”, maar ook dat je er je vraag kunt stellen.

In de Pers

Wat doen tieners? Werk in uitvoering Jongeren ‘multi-tasken’, omgeven door media Ze bellen mobiel, ze sms’en, twitteren Ze luisteren naar de televisie / UitzendingGemist / YouTube Ze downloaden & luisteren naar muziek - overal Ze mailen, ze msn’en Ze zoeken online naar informatie voor school Ze maken filmpjes, sites, animaties, muziek… Ze doen zich voor als iets/iemand anders Laten hun zachte kant zien door foto’s, gedichten etc Dus: spelen, lezen, maken, leren, communiceren, identiteit ontwikkelen, sexualiteit ontdekken etc. Mbt zich anders voordoen: dat kan door een alias te nemen bij het chatten, je voor te doen als lesbisch om jongens van je af te houden, je ouder of jonger voor te doen, maar ook door in games een bepaald karakter te maken of ontwikkelen etc De grafiek is uit een presentatie van dhr Wim Veen Mbt werk in uitvoering: recent hersenonderzoek laat zien dat hersenen van jongeren tot ca het 18de jaar zeer sterk in ontwikkeling zijn: er wordt gesnoeid en gebouwd op soms rigoreuze schaal > dat verklaart mogelijk het soms onlogische gedrag, het niet kunnen plannen, het niet kunnen onthouden van meer dan 1 ding, het ineens heel anders reageren dan voorheen etc

‘Wat doen ze’ in cijfers http://www.spot-interactive.nl/downloads/Presentatie%20SPOT%20TBO%202010.pdf

Pubers “Always on” 99% jongeren 13+ thuis internet 41% jongeren 13+ internet op eigen kamer Elke dag online, gemiddeld 15 uur/week Jongens langer dan meisjes (30% meer!); Vmbo meer dan havo/vwo Allochtoon meer dan autochtoon Neemt toe met leeftijd: 11 jr = 8 uur/week, 13 jr = 14 uur/week, 14 jr = 15 uur/week enz. Bron plaatje: http://www.dutchcowboys.nl/twitter/22021

Communicatie Virtuele hangplek Zien en gezien worden Complimentjes krijgen (7% -/-) Zelfvertrouwen bouwen Contacten leggen Ze wanen zich met peers/hun ruimte

Deze sheet is introductie voor een filmpje (met Steven Johnson van ‘everything bad is good for you’, zie ook http://www.vpro.nl/programma/detoekomst/afleveringen/26025012/ ) waarin wordt gevraagd: stel dat niet de boeken als 1ste waren verschenen, maar de games, en dat rond deze tijd de boeken werden geintroduceerd: wat zou men dan zeggen over die boeken en de invloed op kinderen? De vraag over boek-/lees-/games-verslaving is voor de gedachtestart of discussie (afhankelijk van de tijd): stel dat een kind 6 uur per dag zit te lezen: dat vinden we dan goed en verantwoord? Maar 3 uur gamen niet? Er zijn genoeg mensen die uren onder de dekens lagen met een lampje en een boek... Vraag: wanneer is er sprake van (games-)verslaving? En wanneer van boek-/lees- of sport-verslaving? 9

Leerzame Games Spelenderwijs leren Motiveren en competitie Teamverband of zelfstandig werken Uitdaging en directe feedback Humor Veilige omgeving

Internet is goed voor u? David Finkelhor (University of New Hampshire’s Crimes Against Children Research Center) cijfers over positieve trends Sexual abuse down 58% from 1992 to 2008 Teen sexual intercourse and pregnancy are down Teen suicide rate “has dropped dramatically” Suicidal ideas / feeling sad or hopeless is down Crimes committed by young people has gone down School violence has gone down Number of kids targeted by hate speech is down Bullying is down (see this) Number of kids reporting getting into physical fights Drug use is down. Up: child obesity and children living in poverty. te weinig onderzoek > oppassen met conclusies  stranger - danger - angst > maar meeste problemen met 'knowns’ Bron: http://www.netfamilynews.org/?p=30220 :

Risico's & Maatregelen Op school niet toestaan Taalverloedering Isolement/computeren is asociaal? Balans met andere dingen bewaken Kosten: ringtones, online (poker-) games, sms, nieuwe game consoles (portables), habbo, eccky, mmog's Afspraken maken, rekeningen bekijken Webcams: sex , opgenomen, afpersing, ruilmiddel Inlezen & er over praten met je kind Overmaat aan porno en geweld Teveel vertrouwen: foute real-live meets (loverboys) Teveel publiceren (tel.nr, adres...) Te weinig tijd voor school/huiswerk 1st huiswerk, dan wat anders. Huiswerk- cursus. Letten op schoolresultaten. Ruzie via SMS/MSN (pester/gepest worden) Afspraken maken & zorgen voor praat-bereidheid Uitputting, RSI, gezondheid Goede werkplek & tijdgrenzen stellen (zak chips) Mbt taalverloedering: stand is dat meeste kinderen prima onderscheid weten te maken tussen momenten waarop ze ABN moeten gebruiken en andere momenten. Risicogroep is mogelijk dyslectische kinderen, die SMS/MSN-taal lastiger afleren/minder goed overschakelen. Ook: sommigen stellen dat er nog nooit zoveel gelezen is! Mbt asociaal: dat werd vroeger gesteld, maar je kunt stellen dat computers meer contact mogelijk maken. Er is wel een belangrijk verschil met 'echt' contact en een kind moet dus ook echt contact blijven ervaren (maar dat gebeurt op school, sport etc). Bepaalde computeractiviteiten KUNNEN leiden tot minder contacten, isolement etc. Mbt webcamsex: er zijn mensen die kinderen verleiden via het aanbod van een fotoshoot (laat me je buikje alvast zien...), er zijnjongens die een naaktfoto sturen en dan zorgen dat het meisje zich verplicht voelt om wat terug te sturen en vervolgens gaan de jongens steeds verder onder bv dreiging iets online te zetten etc. Mbt loverboys: “Loverboys hebben internet als hulpmiddel ontdekt, blijkt uit onderzoek in de gemeente Zwolle. Ze leggen vaker contact via chatboxen. Bovendien wijken loverboys uit naar gemeenten waar niet of nauwelijks aandacht is voor hun praktijken en kiezen ze oudere meisjes als slachtoffer.Loverboys zijn over het algemeen jonge mannen die veelal minderjarige meisjes verleiden en vervolgens dwingen tot prostitutie. "We hebben in Zwolle inmiddels aardig grip op de zaak", zegt projectwethouder en voorzitter van de Stuurgroep Loverboys P. Pot. "Bijna 99 procent van de meiden in deze gemeente weet van het bestaan van deze praktijken. We gaan ze nu informeren over de nieuwe werkwijze, zoals het ronselen via chatprogramma's."”

Goed bedoeld of kwaadwillende? Wie zit er achter een naam? Wanneer zijn mensen kwetsbaar/ontvankelijk/onvoldoende op hun hoede? Hoe leert je kind dat?

Hee jij, bent leuk., Hoe oud ben je? En op welke school zit je? Wie is wie op internet Hee jij, bent leuk., Hoe oud ben je? En op welke school zit je?

Foto’s

Hoe lang is normaal? Kijk naar de balans: eten, schoolcijfers, gezondheid, slaap, contacten… Verschilt per kind … soms 1 uur/dag, soms meer Verschuift met de leeftijd Jongens meer games, meisjes minder tijd maar meer communiceren Trucjes: kookwekker, timer-programma Pas op met verbieden: probleemverhuizing? Overmatig computeren = drank > oorzaak of gevolg? Praat erover met uw kind: spreek uw zorgen uit Afspraken/regels helpen (vaak) > wel vasthouden Zoek evt hulp

Eind 2011 verschijnen nieuwe cijfers: http://www. cjgmontfoort

SMS diensten www.smsdienstenfilter.nl

Pesten (diss) xxx daar ben ik weer met een mooie diss ja hoer je bent echt een ergernis ja ik vond je echt een slet maar ik heb op je gelet nu weet ik het het je bent een hoer liefst zie ik je als konijnenvoer ja je weet niet beter je lijkt net hitler die keek ook niet op zijn gasmeter xxx krijg toch de kanker voor mij part zink je als een anker ga toch dood en kom terug als een apenoot dan kan die aap je nog eten want die pakken we ook een keer dat moet ie zeker niet vergeten ja we pakken hem op ons zit zeker geen rem we slaan um tot zn laatste adem xxx je hebt lelijk bruin haar ik maak bezwaar je lijkt echt een barbaar ja ik maak een diss die zul je niet vergete ja als je binnenkort in hemel komt dan zal iedereen hem weten (etc) Een voorbeeld van een diss (komt van disrespect), om ouders te laten zien wat voor soort teksten kinderen elkaar sturen. Cijfers over pesten: http://www.nji.nl/eCache/DEF/1/19/988.html

Digitaal pesten - vormen Via msn/chatten, e-mail, gsm, sms B.v.: uitsluiten uit onlinegroepen. En: Mbt de Quick email: het is vrij eenvoudig om een mail te sturen die afkomstig lijkt van een ander. Google ook maar eens op “anonymous email” schokkende beelden sturen, foto's van het slachtoffer bewerken en publiceren, private of gênante informatie verspreiden (happy slapping), online privégesprekken (webcam?) opslaan en doorsturen, de elektronische identiteit van het slachtoffer overnemen (bv gelijkend email-adres), populariteitstesten of pestsites op een website plaatsen, nep-profielsites of weblogs maken, aanbiedingen op marktplaats zetten, een online condoleance-register openen, gegevens op dating-/contactadvertentie-sites zetten... Mbt “keyloggers sturen/installeren (habbo etc)” > ‘slimmerds’ sturen sommige spelers van online omgevingen zoals Habbo per MSN, mail of een te bezoeken website met “de nieuwste omgeving in ontwikkeling” keyloggers die dan worden gebruikt om een account te hacken Mbt de webcam als vorm om te pesten: vooral als je iemand uitdaagt om iets te doen (uitkleden, rare bekken etc) waarbij je de beelden opslaat en dan bv publiceert en daarmee het slachtoffer belachelijk maakt. En besef dus ook dat je zoiets hebt als fake-webcam: dan kun je een filmpje laten zien en de ander laten denken dat dat op dat moment echt gebeurt: je kunt dus een filmpje laten zien van een meisje, terwijl het een jongen is, of een filmpje van uitkleden om zo de ander te bewegen dat ook te doen, zonder dat er uitgekleed wordt...

Digitaal pesten - kenmerken Lagere drempel (is goed en slecht) Extremer Armere communicatie: geintje? & pester ziet reactie niet Bedreigender (is pester groot&sterk? & Het is ‘op schift’) Minder zichtbaar: voor opvoeders & geen middengroep Gevoel van veiligheid ‘Overal’ Anoniemer Gepest kind voelt zich heel kwetsbaar Groep 2 & 3 VO Mbt “armere communicatie” > omdat je elkaar niet ziet en hoort, mis je signalen en kan een geintje zo niet overkomen

Volwassenen beter in lezen Vlognes een ordneeozk aan een Eglnsne uvrnietisiet mkaat het neit uit in wklee vdolrgoe de ltteers in een worod saatn, het egine dat bgeljarnik is, is dat de ereste en ltsaate lertet op de jisute paatls saatn. De rset kan een tolate rmemol zjin en tcoh kun je het rdleeijk lzeen. Dat kmot ddrooat we neit ekle leettr arpat lzeen maar per wrood. Deze sheet is uit een presentatie van dhr Wim Veen. Deze sheet is door “ouderen” ook aardig te lezen: omdat onze hersenen zijn getraind woorden te lezen > daar zijn ze heel goed in

Tips Houd een open blik Praat over grenzen en wensen Gebruik uw kennis als volwassene Wat voor leuks doe jij op internet?

Maar slechter in visuele info Kijk naar de kaart en roep de KLEUR niet het woord GEEL BLAUW ORANJE ZWART ROOD GROEN PAARS GEEL ROOD ORANJE GROEN ZWART BLAUW ROOD PAARS GROEN BLAUW ORANJE Deze sheet is uit een presentatie van dhr Wim Veen: hersenen van “ouderen” hebben hier meer moeite mee. De hersenen van jongeren (volgens de verhalen dan, ik weet niet of het via onderzoek bewezen is, maar het is een leuk dingetje om te doen met de zaal) kunnen dit makkelijker, omdat ze meer visueel zijn getraind. Overigens wordt dit effect ook gebruikt in de zeer goed verkopende game BRAIN AGE op de Nintendo DS spelcomputer Links – Rechts conflict Je hersenen proberen de kleur te zeggen, maar de linkerkant van je brein wil perse het woord lezen

Meer informatie http://www.mijnkindonline.nl http://www.ouders.nl http://mijnkindonline.web-log.nl http://www.mijnleerlingonline.nl Contact en vragen: mijnkindonline@planet.nl Nieuwe ouderavonden, docentteam-training: ouderavond@planet.nl 25

Juridische aspecten Smaad Portretrecht Auteursrecht Stalking Inbreuk op de (persoonlijke) privacy Intimidatie/bedreiging Discriminatie Vernieling Zedendelict Kinderporno (o.a. webcam-sex met minderjarige) Welke juridische gronden zijn er nu om digitaal pesten tegen te gaan? Smaad – iemand (onterecht) zwart maken Portretrecht – iemands afbeelding publiceren Auteursrecht – iemand teksten etc publiceren Stalking – iemand aanhoudend lastig vallen Vernieling – moedwillig iets kapot maken Intimidatie/bedreiging Discriminatie Zedendelict Inbreuk op de (persoonlijke) privacy Kinderporno (o.a. webcam-sex met minderjarig)

Wat kun je doen - preventief? Zorg dat je zelf op de hoogte bent Duidelijke regels (op school en thuis) EN consequenties EN communiceren Samen maken, jaarlijks Bewijs verzamelen: MSN-historie aan! Leer kinderen dat een wachtwoord ‘heilig’ is zuinig zijn met publiceren zich afmelden dat het gebeurt & negeren/weglopen Praat er over & sta open voor signalen En veel op school: lessen (laten) geven (DVI), klasse-discussie “pesten of plagen”, ll-en een eigen inlog-code (met auto-uitlog na x min), spel spelen Ook thuis! Benadruk dat preventie belangrijk is De VOO pesttest doen Computers slim opstellen, toezicht (moeders?) Meekijk-software (bv NetOpSchool)

De afzender achterhalen X-Gmail-Received: 3d24a3dc84dd729df63435fe42ee934f881e499e Delivered-To: raoul.teeuwen@gmail.com Received: by 10.49.14.14 with SMTP id r14cs516525nfi; Sat, 16 Sep 2006 13:37:27 -0700 (PDT) Received: by 10.49.93.13 with SMTP id v13mr15038306nfl; Sat, 16 Sep 2006 13:37:27 -0700 (PDT) Return-Path: <www-data@prod-www3.bartsmit.com> Received: from onondaga.dmz.bit.nl (smtp.lb.network.bit.nl [213.136.12.226]) by mx.gmail.com with ESMTP id m15si2267828nfc.2006.09.16.13.37.26; Sat, 16 Sep 2006 13:37:27 -0700 (PDT) Received-SPF: neutral (gmail.com: 213.136.12.226 is neither permitted nor denied by best guess record for domain of www-data@prod-www3.bartsmit.com) Received: from prod-www3.bartsmit.com (prod-www3.bartsmit.com [213.136.9.78]) by onondaga.dmz.bit.nl (8.13.6/8.13.6) with ESMTP id k8GKbQIR048642 (version=TLSv1/SSLv3 cipher=DHE-RSA-AES256-SHA bits=256 verify=NO) for <raoul.teeuwen@gmail.com>; Sat, 16 Sep 2006 22:37:26 +0200 (CEST) Received: from prod-www3.bartsmit.com (localhost [127.0.0.1]) by prod-www3.bartsmit.com (8.13.4/8.13.4/Debian-3sarge3) with ESMTP id k8GKbQWH021557 for <raoul.teeuwen@gmail.com>; Sat, 16 Sep 2006 22:37:26 +0200 Received: (from www-data@localhost) by prod-www3.bartsmit.com (8.13.4/8.13.4/Submit) id k8GKbQ8t021556; Sat, 16 Sep 2006 22:37:26 +0200 To: raoul.teeuwen@gmail.com Subject: Bestelling van Bart Smit 1874655 Date: Sat, 16 Sep 2006 22:37:26 +0200 From: Bart Smit <webmaster@bartsmit.com> Message-ID: <083b86c6fc2644aaa83fec1a9f7773d9@www.bartsmit.com> X-Priority: 3 MIME-Version: 1.0 Content-Transfer-Encoding: 8bit Content-Type: text/plain; charset="iso-8859-1" Beste Raoul Teeuwen Deze sheet kan gebruikt worden om te laten zien dat in een e-mail allerlei informatie zit over de route die de mail heeft afgelegd. Die informatie is bruikbaar om de afzender op te sporen (de informatie leidt, afhankelijk van hoe slim de afzender is, niet altijd naar de afzender, maar de informatie kan hoe dan ook helpen bij onderzoek)

Wat kun je doen – als het gebeurt? Volg bekende aanpak van (analoog) pesten: bron is hetzelfde Snel handelen (de kop indrukken) & geplaagde serieus nemen Bewijs verzamelen (sms, email, msn, webcam) Blokkeren: op afzender van mail, msn of gsm-nr (sociaal lastig) Contact school & ouders (vertrouwensinspectie (0900-11131113)?) Dader bekend? Gesprek, evt consequenties (niet computeren, GSM afnemen etc) Klassegesprek Melding of aangifte Inschakelen: wijkagent > provider > politie (HALT?) Gepest kind cursus aanbieden om houding aan te passen (no blame, posicom (stop), kanjertraining, alles kids gids) Anoniem? > ander te.nummer, ander mailadres (email), ander MSN-id (MSN) Bij het uitvoeren van consequenties voor de dader kunnen school en ouders een rol hebben. Willen de ouders niet, dan wordt het lastiger. Mbt blocken van bv MSN: leuk, maar als het bij bekende is, zijn ze bang buiten de groep te komen!

Met je kind praten Wat publiceer je over jezelf op internet? Hoe ver ga je voor populariteit (geld, bloot, geweld etc)? Zet je dat ook in de voorpagina van een landelijke krant? Wat zijn online vrienden? Wanneer? Hoe zeker weet je identiteit? Wat hoort hij/zij, welke verhalen gaan rond op school? Wat vind je van...? (iets wat u op radio of tv of van kennis hoort) Wat zijn risico's & wat doe we er aan? Hoe zouden ze het doen met hun kind? Wat maak je mee? Wat doe je zoal/wat zijn leuke sites? Praat evt met je kind via MSN! Er zijn ouders die merken dat ze via MSN dingen bespreekbaar kunnen maken die anders niet besproken worden

En: de opvoeder zorgt voor een veilige omgeving Uw huis is goed onderhouden, je kunt niet zo binnenwandelen U installeert updates van Windows, webbrowser etc (denk ook om www.waarschuwingsdienst.nl) Er zit een slot op de deur. U bepaalt wie een sleutel heeft Installeer een firewall (en evt filterprogramma’s) U zorgt voor goede gezondheid Neem een virusscanner Neem een spamfilter en verwijder junkmail. Pas op met vage mails & bijlages!

Voorlichtende sites voor jongeren Spot m’n Blog Webcam-beelden opslaan www.InternetSOA.nl Grenzen kennen en handhaven: www.onderzoekjegrens.nl Alcohol en drugs: www.drugsinfo.nl Loverboys: www.lover-boy.nl Seksuele voorlichting: www.safesex.nl Depressie: www.pratenonline.nl, www.gripopjedip.nl

Kinderen sex en internet http://www.youtube.com/watch?v=h_XeYsTaMoc

Waar is Chris http://www.youtube.com/watch?v=KHX1nLYJggw

Dove Reclame http://www.youtube.com/watch?v=hibyAJOSW8U

Digitaal Pesten http://www.youtube.com/watch?v=bdQBurXQOeQ

Stellingen!

Stelling Uw zoon zit uren achter de computer Volgens u zit hij vooral te spelen en porno te kijken Volgens uw zoon valt het wel mee en heeft hij de PC nodig voor huiswerk Herkent u dit (deels)? Hoe gaat u hier mee om?

Stelling Uw dochter wil als ze van school komt gelijk MSN-en Dat houdt ze uren vol Volgens uw dochter valt het wel mee en heeft ze de PC nodig voor huiswerk Herkent u dit (deels)? Hoe gaat u hier mee om?

Stelling U denkt niet handig te zijn met de computer U bent bang dat uw kind dingen doet op de computer die niet verstandig zijn U heeft geen idee hoe u over de computer in gesprek komt met uw kind Wie heeft goede ervaringen en/of tips?

Stelling Uw zoon is altijd lekker rustig achter de computer Hij zit er dagelijks 3 uur achter U vindt dat prima, dat is beter dan dat hij op straat is. Wat vindt u van deze situatie/stelling?

Opdracht Noem 5 websites van je kind

Populaire meidensites