Het Sonnet

Renaissance Herontdekking van het klassieke erfgoed De mens is maat van alle dingen Men streeft niet alleen meer naar zaligheid in het hiernamaals, maar ook naar een bevredigend aards bestaan. Onder invloed van humanisme, ontdekkingsreizen, wetenschappelijke ontdekkingen en uitvindingen wordt de aandacht voor de mens als individu groter. De nieuwe kunstenaar ziet zichzelf als scheppende kracht.

In de kunsten… Zie je deze nieuwe opvatting terug: de mens wordt centraal gesteld. Een echte nieuwigheid is het sonnet. De sonnet begint met Petrarca (1304-1374) Zijn invloed was enorm in West-Europa. Er ontstaat een traditie om het na te volgen  petrarkisme.

Het Italiaanse sonnet Ook Petrarca-sonnet genoemd Heeft veertien regels Verdeeld over vier strofen De eerste twee strofen bestaan uit vier regels, de kwatrijnen. (samen octaaf) De laatste twee strofen bestaan uit drie regels, de terzinen. (samen sextet) Na de octaaf ligt inhoudelijk de wending (chute/ volta)

Stijlkenmerken Petrarca-sonnet uiterlijke beschrijving van een geliefde, steeds dezelfde elementen die terugkeren: haren als goud, lippen als rozen, tanden als parels… Natuurbeschrijvingen zijn vaste elementen evenals verwijzingen naar de klassieke oudheid Antithese, tegenstelling, oxymoron, paradox

De Pléiade (16de eeuw) De Pléiade was een groep van zeven jonge dichters. (rond 1550) Hun ideaal was om in navolging van de klassieken en de Italiaanse letterkunde een eigen Franse letterkunde te vormen die de klassieken zou doen verbleken. De groep geniet groot gezag in Europa. Twee belangrijke namen: Du Bellay en de Ronsard.

Het Shakespeare sonnet Ook het Engelse sonnet genoemd Ontstaat in de 16de eeuw naar W. Shakespeare (1564-1616) Bestaat ook uit 14 regels De eerste drie strofen hebben vier regels (drie kwatrijnen dus!) De laatste strofe bestaat uit twee regels, het distichon (dat vaak de ontknoping of pointe bevat)

In de Nederlanden Vooral in de zeventiende eeuw is de petrarkistische liefdespoëzie in de Nederlanden nadrukkelijk aanwezig in het werk van de grote dichters uit die tijd: P.C. Hooft (1581-1647) [Muiderkring / Muiderslot, niet van de tasjes en jasjes uit de P.C. Hooftstraat!] En Bredero (1585-1618)

Opbouw sonnet We bespreken iets uitvoeriger: Chute Rijmschema Metrum

chute Vaak ligt de chute na het octaaf. De chute kan echter ook op andere plaatsen liggen, in de eerste terzine, net nog in de 8ste regel of juist in de 9de. In de Shakespeare sonnetten kun je niet zo eenvoudig spreken van een volta. Daar zijn de laatste twee regels vaak een conclusie/pointe.

Het rijmschema Er zijn verschillende rijmschema’s Het meest klassieke is: abba abba cdc dcd Let op dat je in een analyse op de toets het héle schema opschrijft!!

Het metrum De versregels zijn metrisch gestructureerd, maar het metrum verschilt per taalgebied. Jambische pentameter (moderne Nederlandse sonnet en bij de Italianen) Alexandrijn (Franse sonnetten, ook in de sonnetten van P.C. Hooft) Endecasillabo (Italiaanse, ook Spaanse sonnetten)

Jambische pentameter Het wás vandáág een héle lánge dág Vijf versvoeten Notatie: ̮ _

Alexandrijn De zee, de Zee klotst voort, in eindeloze deining Zesvoetige jambische versregel Notatie: ̮ _

Endecasillabo Elf lettergrepen De laatste klemtoon ligt altijd om de 10de lettergreep Twee op elkaar volgende klinkers gelden als één lettergreep O diletti d'amor dubbi e fugaci