Inventarisatie Academisch Erfgoed in Vlaanderen Werkconferentie vrijdag 4 mei 2012 Academisch Erfgoed: van en voor wie?

Wat is Academisch Erfgoed? Kerndefinitie: het materiaal dat ontstaan of gevormd is in het kader van wetenschappelijk onderwijs of onderzoek. Academische, wetenschappelijke en technologische instrumenten - UAntwerpen Computers – Vrije Universiteit Brussel Archeologie – KU LeuvenMuseum Morfologie - UGent Objecten uit verschillende domeinen: dierkunde, archeologie, geneeskunde,.. Bibliotheek- en archiefmateriaal behoort tot academisch erfgoed, maar wordt vaak al beheerd door afzonderlijke diensten Academisch erfgoed wordt opgevat als bestaande uit 'collecties'

Inventarisatie Academisch Erfgoed Stap 1: opsporen van collecties – verzamelen gegevens Lanceren van een oproep Bezoek aan de collecties en interview met de verantwoordelijken Aanleggen fotodocumentatie Stap 2: beschrijven van de collecties Stap 3: verwerken van de gegevens Stap 4: voorbereiding doorlichtings- rapport

Stap 2: beschrijven van collecties: registratiefiche (ISAD(G) en Cometa) Informatie over de collectie Identificatie (titel, omvang, materiaaltype,....) Context (verwerving, oorspronkelijke en huidige functie,...) Inhoud en structuur (inhoud, aanvullingen,...) Voorwaarden voor raadpleging en gebruik (inventarisatie, digitalisering,...) Verwant materiaal (publicaties,...) Informatie over collectieverantwoordelijkheid Context (museale ruimte, depot,...) Publiek (openingsuren,...)

Inventarisatie Academisch Erfgoed Stap 1: opsporen van collecties – verzamelen gegevens Lanceren van een oproep Bezoek aan de collecties en interview met de verantwoordelijken Aanleggen fotodocumentatie Stap 2: beschrijven van de collecties Stap 3: verwerken van de gegevens Stap 4: voorbereiding doorlichtings- rapport

Stap 3: verwerken van gegevens Functie 1. Oorspronkelijke functie 2. Huidige functie Behoud en Beheer 3. Materiële toestand 4. Bewaaromstandigheden 5. Restauratie Ontsluiting 6. Registratiesystemen 7. Registratiestandaard 8. Digitalisering 9. Toegankelijkheid Collectiebeleid 10. Acquisitiebeleid 11. Collectieplan

Inventarisatie Academisch Erfgoed Stap 1: opsporen van collecties – verzamelen gegevens Lanceren van een oproep Bezoek aan de collecties en interview met de verantwoordelijken Aanleggen fotodocumentatie Stap 2: beschrijven van de collecties Stap 3: verwerken van de gegevens Stap 4: voorbereiding doorlichtings- rapport

Stap 4: voorbereiden doorlichtingsrapport Gemeenschappelijke kenmerken en problemen tussen collecties onderling Gemeenschappelijke noden De sterkte en zwakte punten van academisch erfgoed in Vlaanderen Uitstippelen van een beleid voor een meer efficiënt en zinvol beheer van academisch erfgoed Timing: zomer 2012

KU Leuven Context 2006: Commissie Academisch Erfgoed 2008: doorlichting van de wetenschappelijke en didactische collecties (Marieke Jaenen) : ontsluitingsproject rond de historische collectie onderzoeksapparatuur van de psychologie (collectie Michotte) (Marleen Brock) Tachistoscoop - collectie Michotte © Bruno Vandermeulen

KU Leuven Stap 1: opsporen van collecties (2008) – 32 collecties Stap 2: beschrijven van de collecties Groep Humane Wetenschappen Archeologie Voormalig Bijbelmuseum Kunstwetenschappen Psychologie (Michotte) Pedagogie Groep Biomedische Wetenschappen Anatomie Embryologie Farmacie Oftalmologie Pathologie HistarUZ Faculteit Wetenschappen Bodemprofielen Wetenschappelijke meetinstrumenten Entomologie Gesteenten Herbarium en Xylarium Mineralogie Natuurkunde Paleontologie Prehistorie Sterrenkunde Wiskunde Museum voor Dierkunde Faculteit Bio- Ingenieurswetenschappen Bio- ingenieurswetenschappen Boerderijmaquettes Plant- en microbiologie Faculteit Ingenieurswetenschappen Afgietsels architectuur (ASRO) Chemische ingenieurwetenschappen Computermuseum Elektrotechniek Motorencollectie (Thermotechnisch Instituut) Werktuigkunde

UGent Context 1992: Tussen Kunst en Kennis: voorstelling van 8 universitaire collecties 2007: projecten 'wetenschap en maatschappij' 2009: werkgroep rond Academisch Erfgoed (later: Commissie Academisch Erfgoed) In opdracht van de werkgroep werd o.l. v. Prof. dr. Danny Segers er in een eerste rondvraag gepeild naar het beheer, de inhoud, de functie en de toegankelijkheid van academische collecties Kralenschort – © Etnografische verzamelingen - UGent

Stap 1: opsporen van collecties - 8 universitaire musea Stap 2: beschrijven van de collecties Archeologische verzamelingen Etnografische verzamelingen Imaginair Museum Dierick Museum Morfologie Museum voor de gesch Wetenschappen Museum voor Dierkunde Museum voor de gesch geneeskunde – stichting Jan Palfyn vzw Plantentuin

Stap 1: opsporen van collecties – 13 collecties Stap 2: beschrijven van de collecties Mineralen en gesteenten Faculteit Bio- Ingenieurswetenschappen Diergeneeskundig Verleden Pathologie Faculteit Diergeneeskunde Farmacie Faculteit Farmaceutische Wetenschappen Biomedische Bibliotheek Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen Dialectbanden Woordenboek Vlaamse Dialecten Faculteit Letteren en Wijsbegeerte Draad- en plaastermodellen Faculteit IR en architectuur Didactisch materiaal (experimenteercentrum JJ Verbist) Faculteit Psychologie en Pedagogische wetenschappen Cartografie Micro-organismen Mineralen en gesteenten Wiskunde Faculteit Wetenschappen

Universiteit Antwerpen Context Verschillende initiatieven om wetenschappelijke collecties te verzamelen en tentoon te stellen januari 2012: Stuurgroep Academisch Erfgoed Eerste elektronenmicroscoop Philips EM 100, © UAntwerpen - EMAT

Stap 1: opsporen van collecties – 16 collecties Stap 2: beschrijven van de collecties Media-apparatuur Centrale diensten – nieuwe mediadienst Academische, wetenschappelijke en technologische instrumenten Diergeneeskunde Faculteit Farmaceutische, Biomedische en Diergeneeskundige Wetenschappen Anatomie Pathologische anatomie Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen Onderwijsplaten geschiedenis Faculteit Letteren en Wijsbegeerte Dierkunde Elektronenmicroscopen Herbarium Kirstalmodellen Mineralen Muizen- en rattenvallen Natuurkunde Onderwijsplaten biologie Faculteit Wetenschappen Leesapparaten voor microfilm en - fiches Ruusbroecgenootschap Medisch en paramedische apparatuur Museum voor de Geschiedenis van de Gezondheidszorg (vzw)

Associatie Universiteit en Hogescholen Antwerpen Stap 1: opsporen van collecties – 9 collecties Stap 2: beschrijven van de collecties Artesis Hogeschool Departement Architectuur Wetenschappen Gesteenten Topografische kaarten Departement Gezondheidszorg Gezondheidszorg Karel de Grote-Hogeschool Departement Industriële Wetenschappen en Technologie Robotica (meet)instrumenten uit de (bio)chemie Auto-elektronica Elektromechanica Departement Gezondheidszorg Gezondheidszorg Hogere Zeevaartschool Oude (meet)instrumenten en radars

Vrije Universiteit Brussel Context 2007: universiteitsarchief kaart beleid voor academisch erfgoed aan bij de universitaire overheid Sensibilisering ook via onroerend erfgoed (gebouw M van Braem) en via tentoonstellingen Universitaire overheid accepteert in 2009 om het interuniversitair project te steunen en is bereid er opslagruimte voor te voorzien Collectiestukken worden in bruikleen gegeven Lucy (robotica) - © Vrije Universiteit Brussel – Labo MECH

Vrije Universiteit Brussel Stap 1: opsporen van collecties – 12 collecties Stap 2: beschrijven van de collecties Audiovisueel materiaal Onderwijsplaten Centrum voor studie en begeleiding (Etterbeek) Medische collecties Centrum voor studie en begeleiding (Jette) Computers Departement onderwijs – cel onderwijstechnologie Computers Faculteit Economische, Sociale en Politieke wetenschappen Historische kaarten Faculteit Letteren en Wijsbegeerte Elektrotechniek en energietechniek Robotica Faculteit Ingenieurswetenschappen Museum Anatomie Faculteit Lichamelijke opvoeding en kinesitherapie Cellulaire en moleculaire immunologie Sterrenkunde NMR-magneet Faculteit Wetenschappen en bio- ingenieurswetenschappen

Inventarisatie Academisch Erfgoed Stap 1: opsporen van collecties Stap 2: beschrijven van de collecties Stap 3: verwerken van de gegevens Stap 4: voorbereiding doorlichtings- rapport

Stap 3: verwerken van de gegevens (typevoorbeeld) Hoeveel collecties aan de UAntwerpen zijn geïnventariseerd en welk systeem hanteren ze hiervoor? BeheerderCollectieOmvangGeenPapierKantoor- autom. Reg. prog. Faculteit Wetenschappen Natuurkundeca. 501 Faculteit Wetenschappen Dierkunde Faculteit LWOnderwijsplaten geschiedenis TOTAAL6730

Aantal geïnventariseerde collecties

Conclusies Eerste overzicht van het aantal collecties per universiteit – De definitie en de vorm van de collecties is verschillend – De aantallen wijzen vooral op de omvang van academisch erfgoed in Vlaanderen Positief effect: groeiend erfgoedbewustzijn bij beheerders Zicht op registratie, toegankelijkheid, beheer, (virtuele) ontsluiting, bewaaromstandigheden,....

Meer informatie: Vragen of opmerking: