De psychologie van de massa

De massamaatschappij is erg jong X

Wat is dat: een Massa? ONZEKERHEID GROOTTE INTERACTIE TIJDELIJKHEID Groep heeft een redelijke, maar onbepaalde omvang Massaverschijnselen kunnen al in groepen van 10 optreden Wel biedt grote massa een anonimiserende achtergrond INTERACTIE Co-presence en directe onderlinge beïnvloeding Besmettelijkheid van emotie belangrijke factor Emotie is reactie op situatie Weinig rationele beïnvloeding en als, dan via geruchten TIJDELIJKHEID Massaverschijnselen duren meestal kort, elk type heeft een typische duur Na een nachtje slapen kijkt men meestal anders tegen de zaken aan ONZEKERHEID De normale vormen van organisatie en de gebruikelijke normen en regels gelden minder sterk Biedt aan mensen die opwinding zoeken een geschikte omgeving Georganiseerde massa’s vertonen geen massagedrag, maar imiteren het

Grondvormen van de massa Primitieve vormen zonder organisatie Hoop, kluit IDENTIEKE ELEMENTEN, ALLEEN NABIJHEID Bijv: Tubifex Primitieve vormen met enige organisatie Hoop, zwerm, kolonie ENKELE TYPES ELEMENTEN, GEZAMELIJKE BEWONING Bijv: Mieren, bijen, kwallen Onderlinge afstemming gedrag School, zwerm, vlucht IDENTIEKE ELEMENTEN, GEZAMELIJKE LEEFWIJZE Bijv: Haringen, spreeuwen Onderlinge afstemming gedrag, leiderschap Kudde, horde, pak, meute SIMPELE HIERARCHIE, GEZAMELIJKE LEEFWIJZE Bijv: Schapen, wolven Onderlinge afstemming gedrag, hierarchie, cultuur Stam, familie, clan, groep COMPLEXE HIERARCHIE, GEZAMELIJKE LEEFWIJZE Bijv: Chimpansees, mensen Onderlinge afstemming posities, formele hierarchie, afspraken Bedrijf, school, organisatie FORMELE HIERARCHIE, SPECIALISATIE Mensen

De mens reist langs twee sporen © 2006 JP van de Sande RuG NATUUR Niets dierlijks is ons vreemd Instincten en emoties Gedragsmechanismen Langzame ontwikkeling Samenleving: Gemeinschaft Behoefte aan erbij horen Groepsdoelen Plicht; Eer; Traditie Conservatief; Stabiliteit Religie; Magie Strong ties Specifieke reacties op crisis Sociale steun zoeken/geven Toename cohesie Strijd zoeken met vijand Acceptatie van lot CULTUUR Ratio beïnvloedt gedrag Normen & Waarden Kosten-Baten analyse Snelle planning Samenleving: Gesellschaft Behoefte aan vrijheid Individualistische doelen Vrijheid; Geld; Vernieuwing Progressief; Schijnverandering Ideologie; Techniek Weak ties Specifieke reacties op crisis Steun professionals zoeken Toename isolement Zoeken rationele oplossing Verzet tegen lot zijn worden

Beetje historie Nederland lange geschiedenis van rellen en opstanden Meest frequent belastingoproeren Maar ook impopulaire maatregelen (tabaksoproer) Intussen zijn de zeden aanzienlijk milder geworden: Moordcyfers Per 100.000 inw 1300-2000

vier eeuwen rellen Rellen in Frankrijk. 1830-1960 Aantal rellen 5 jaars gemidd. Rellen in Holland. 1600-1775 Aantal rellen 5 jaars gemidd. Zo’n 400 jaar bestaan er gegevens over rellen. Dekker (Holland in beroering) en Tilly & Tilly (The rebellious century) leveren data waar men uit af kan leiden dat er een periodiciteit zit in relperioden. Al 4 eeuwen is er om de 30 jaar een piek in maatschappelijke onrust, die vaak tot belangrijke veranderingen in de samenleving en het bestuur ervan leidt.

In vroeger tijden ging het er vaak ruig aan toe

Maar ook nu kan men er wat van

Massaverschijnselen in drie dimensies MANIFESTATIE PANIEK DOELGERICHT DEMO OPSTAND CONCERT LYNCH VASTLIGGEND FEEST REL SPEELS VERANDERLIJK WIJ WIJ/ZIJ

9 Oorzaken van problemen 1 Hoe makkelijker vervoer, hoe groter massa’s 2 Hoe groter massa’s hoe lastiger te sturen 3 Hoe groter massa’s, hoe minder info men heeft 4 Hoe minder info, hoe meer geruchten 5 Hoe extremer evenement, hoe extremer publiek 6 Hoe diverser maatschappij, hoe meer Wij/Zij 7 Hoe beter geregeld, hoe meer wens tot opwinding 8 Hoe meer techniek, hoe meer fout kan gaan 9 Hoe vreedzamer normaal, hoe banger voor agressie

Plezier in rellen en doden

Rellen naar aanleiding van dood lid minderheid

Grote groepen besloten ruimtes, ze vormen een gezellige en geruststellende eenheid voor degenen die er in staan, maar het kan ook goed uit de hand lopen en een nachtmerrie worden voor omstanders, individuen en ordehandhavers. Recente voorbeelden in het nieuws waren de ‘Damschreeuwer’, de Love Parade en het strandfeest in Hoek van Holland. Wat weten wetenschappers over het functioneren van grote groepen en de individuen in die groepen? Is er een toename van incidenten waarbij de massa ontspoort? En zo ja, kunnen we daar maatschappelijke oorzaken voor aanwijzen?