Saxion Fieldlab Cafe Dwaalgedrag

Dwaalgedrag Wat zijn: kenmerken, oorzaken van dementie gerelateerd dwaalgedrag? werkbare psychosociale interventies d.w.z. niet farmacologische interventies? werkbare technologische interventies?

Voorkomen & Cijfers Zeven op de tien mensen met dementie gaat dwalen (Geelen, 2010). Dwaalgedrag komt vaker voor bij vergevorderde dementie (Geelen, 2010; Klein et al, 1999) en bij dementie van het Alzheimertype (Klein et al, 1999).

Definitie dwaalgedrag ‘A syndrome of dementia-related locomotion behaviour having a frequent, repetitive, temporally-disordered and/or spatially-disoriented nature that is manifested in lapping, random and/or pacing patterns, some of which are associated with eloping, eloping attempts or getting lost unless accompanied’ (Algase et al, 2006, p. 696).

Vrij vertaald houdt dit in: ‘Aan dementie gerelateerd voortbewegend gedrag gekarakteriseerd als vaak, terugkerend, tijdelijke verwardheid en/of ruimtelijke desoriëntatie dat zich uit in het lopen van willekeurige rondjes en/of drentelen dat soms gepaard gaat met weglopen, weglooppogingen of verdwalen’.

Kenmerken dwaalgedrag (NANDA, 2001) Aanhoudend lopen van plaatst naar plaats met steeds dezelfde bestemming. Hardnekkige zoektocht naar iets onbereikbaars Lopen zonder duidelijk doel of plan, geen duidelijke route voor ogen. Ongevraagd en lukraak andere ruimte binnen treden. Het onaangekondigd of onbedoeld verlaten van het huis. Lange perioden van lopen zonder gerichte bestemming.

Kenmerken dwaalgedrag Drentelen (heen en weer lopen) Niet het vermogen hebben om herkenningspunten in een bekende omgeving te signaleren. Moeilijk om iemand van het dwalen af te brengen of af te leiden. Schaduwen of volgen. Hyperactiviteit en zoekend gedrag. Perioden van voortbeweging afgewisseld met perioden van staan, zitten en slapen. Verdwalen.

Oorzaken dwaalgedrag Biologische drijfveren: honger, dorst, pijn, te warm of te koud, bijwerkingen medicijnen. Psychische drijfveren: angst, depressie, agitatie, spanning, zich onveilig voelen, onrust, verveling. Gevoelens van eenzaamheid of hopeloosheid. Omgevingsfactoren: overprikkeling, separatie vertrouwde omgeving. Eigene van een persoon: veel bewegen in het verleden (beroepshalve of hobby). Copingsstrategie; omgaan met spanning door veel te bewegen.

Psycho-sociale interventies Voorbeelden van psycho-sociale interventies zijn: muziektherapie, bewegingstherapie, snoezelen, belevingsgerichte zorg, aromatherapie, etc. Bewijs voor therapeutic touch & bewegingstherapie. Muziek aanbieden. Vraagtekens gevonden bewijs.

Aanbevelingen (V&VN, 2008) Op basis van wetenschappelijke onderbouwing en overwegingen van de leden van de werkgroep of experts: 1e keus aanbevelingen: 1. muziek 2. activiteitenprogramma 3. huiselijke sfeer creëren in zorginstelling 1e keus aanbeveling voor management: 4. trainen zorgverleners 2e keus aanbevelingen: - psychomotorische therapie - snoezelen - handmassage / in combinatie met muziek - aromatherapie - laten horen van rustgevende geluiden

Hulpmiddelen

Er zijn technologische oplossingen die dwaalgedrag: Kunnen ondersteunen. Preventief kan signaleren. Kan monitoren. Kan traceren.

Onderzoek Toename in bewegingsvrijheid, een toename in de veiligheid door minder valincidenten en minder ervaren gevoelens van sociale isolatie. Ethische dilemma’s.

Handige informatie ‘Evidence based protocols for managing wandering behaviors’ (Nelson & Algase, 2007). Journal Gerontologie Nursing van Maart 2010 bevat een Evidence-based quideline wandering. Richtlijn: omgaan met gedragsproblemen bij patiënten met dementie (2008) www.modernedementiezorg.nl

Opdracht - Aan de hand van een stappenplan een casus over een bewoner/cliënt met dementie gerelateerd dwaalgedrag invullen/concretiseren. - Probeer bij stap 5 tot een goede combinatie te komen van psychosociale en technologische interventies. - Denk bij stap 6 hoe de evaluatie vormgegeven kan worden.

Stappenplan (VenVN, 2008) Stap 1: Wat zie je? Stap 2: In welke situaties komt het gedrag voor? Stap 3: Hoe komt het? Stap 4: Beschrijf het doel Stap 5: Wat ga je er aan doen? Stap 6: Heeft het geholpen? Is het doel bereikt?