Plantencel Mitochondria organellen waar de celademhaling plaats vindt

Introductie Werkboek en foto’s De foto-knop wordt gebruikt om het scherm vast te leggen. Met dit pictogram maak je een foto van de pagina. Door het pictogram aan te klikken komt de foto in je verslag te staan. Met de werkboek-knop worden foto’s en tekst vastgelegd in het werkboek van de Spark. De keuze-knop wordt gebruikt om je verslag te exporteren of af te drukken. Opmerking: je kan een foto maken van de eerste pagina van je werkboek en dit dan als voorblad van je verslag gebruiken.

Vraagstelling Als planten ademen maken ze koolstofdioxide. Heeft de temperatuur invloed op de snelheid waarmee de plant koolstofdioxide (CO2) produceert? Maken rustende of kiemende zaden meer CO2?

Achtergrond Alle levende organismen hebben energie nodig om te overleven, te groeien en zich voort te planten. Organismen krijgen hun energie in de vorm van ATP (Adenosine Trifosfaat), een klein, zeer energierijk molekuul. Organismen zetten suikers en andere macromoleculen om in ATP in een proces dat celademhaling heet.

Zelftest Wat is de hoofdfunctie van ATP in levende organismen? ademhaling trifosfaat beweging energie Dit pictogram herinnert je eraan om met een foto te maken nadat je je antwoord hebt ingevuld. L6 – Text Box [Mijn keuze is …]

Achtergrond De chemische reactie van de celademhaling is: C6H12O6 + 6O2 ----> 6CO2 + 6H2O + Energie (ATP moleculen) CO2 is een meetbaar eindproduct van de reactie. De hoeveelheid CO2 die geproduceerd wordt is een maat voor de snelheid waarmee de celademhaling in een organisme plaatsvindt. Celademhaling vindt in de mitochondria van alle meercellige organismen plaats.

Toets Waarom ga je in dit practicum de hoeveelheid door zaden geproduceerd CO2 meten? Dat is een maat voor de snelheid Dat is een maat voor de zuurstof Dat is een maat voor de snelheid van celademhaling Dat is een maat voor grootte van de zaden L6 – Text Box [Mijn keuze is …]

Voorbereidingen voor het practicum (Misschien heeft je docent dit al voor je gedaan) 24 uur van te voren: Doe 40 of meer zaden in een bekerglas gevuld met water. Zet het bekerglas 24 uur in het donker weg. De zaden zullen gaan kiemen. 30 minuten van te voren : Doe de helft van de ontkiemende zaden in een bekerglas met water en ijsklontjes. Laat ze afkoelen voordat je met het experiment begint.

Veiligheid Neem alle veiligheidsmaatregelen die in je lokaal gelden in acht. Laat de koolstofdioxide sensor beslist niet nat worden.

Materialen en benodigdheden Zorg ervoor dat je alle materialen bij elkaar hebt voordat je begint! koolstof dioxide sensor verlengkabel monsterflesje (hoort bij de sensor) 1 bekerglas (1000 mL) 10 gedroogde zaden ijsblokjes keukenpapier kraanwater 10 ontkiemende zaden op kamer temperatuur 10 ontkiemende zaden in ijswater CO2 sensor PASPORT verlengkabel

Zet in de goede volgorde De stappen links maken deel uit van dit practicum. Ze staan echter niet in de juiste volgorde. Zet alle stappen in de juiste volorde en maak er dan een foto van. A. Analyseer de data. B. Meet de CO2 geproduceerd door rustende zaden. C. Meet de CO2 geproduceerd door ontkiemende zaden. D. Meet de CO2 geproduceerd door koude zaden. L6 – Text Box [De juiste volgorde is …]

Opstelling: rustende zaden Vr.1: Waarom is het van belang om de sensor stevig in de monsterfles te steken? Verbind een verlengkabel met de SPARK. Sluit de CO2 sensor aan de kabel en druk op de groene knop op de sensor om hem te calibreren. Plaats 10 rustende, droge zaden in de monsterfles. Steek het zwarte uiteinde van de CO2 sensor in het monsterflesje. Druk de kurk stevig in de hals van de monsterfles. Laat de fles niet omvallen! L6 – Text Box [Dit is belangrijk,omdat…]

Vr.2: Wat denk je dat er zal gebeuren met de hoeveelheid koolstof - dioxide in de monsterfles? Teken je voorspelling in de grafiek.* *Een voorspelling intekenen Druk op en open het palet. Druk op en gebruik je vinger om je voorspelling in te tekenen. Als je klaar bent, druk op 4. Maak je een fout, druk dan op om te wissen.

Meten: rustende zaden Druk op om te beginnen met de meting. Vr.3: Waarom zou je de monsterfles uit moeten spoelen? Let op: Houd de monsterfles stil tijdens de meting, anders krijg je misschien foutmetingen. Druk op om te beginnen met de meting. Meet gedurende 10 minuten, druk dan op om de meting te stoppen. Haal de sensor uit de monsterfles en verwijder de rustende zaden. Was de monsterfles grondig met kraanwater. Ga door naar de volgende pagina. L6 – Text Box [Je moet de monsterfles goed schoonmaken, omdat…]

Vr. 4: Hoe verliep de aanmaak van CO2 door de rustende zaden gedurende de monstertijd? L6 – Text Box [De hoeveelheid CO2 geproduceerd door rustende zaden…]

Teken je voorspelling in de grafiek.* Vr. 5: Wat zou er gebeuren met de hoeveelheid CO2 als we ontkiemende zaden in de monsterfles doen? Teken je voorspelling in de grafiek.* *Een voorspelling intekenen Druk op en open het palet. Druk op en gebruik je vinger om je voorspelling in te tekenen. Als je klaar bent, druk op 4. Maak je een fout, druk dan op om te wissen.

Meten: zaden op kamertemperatuur Doe nu 10 ontkiemende zaden op kamertemperatuur in de monsterfles. Steek de sensor weer stevig in de hals van de monsterfles. Druk op om te beginnen met de meting. Meet gedurende 10 minuten, druk dan op om de meting te stoppen. Haal de sensor uit de monsterfles en verwijder de ontkiemende zaden. Was de monsterfles grondig met kraanwater.

Vr. 6: Wat gebeurde er met de hoeveelheid CO2 tijdens de meting van de ontkiemende zaden? L6 – Text Box [De hoeveelheid CO2 geproduceerd door ontkiemende zaden…]

Vr.7: In hoeverre week de door jou voorspelde grafiek af van wat je gemeten hebt? L6 – Text Box [Mijn voorspelde grafiek…]

Teken je voorspelling in de grafiek.* Vr.8: Wat zou er gebeuren met de hoeveelheid CO2 als je gekoelde, kiemende zaden in de monsterfles doet ? Teken je voorspelling in de grafiek.* *Een voorspelling intekenen Druk op en open het palet. Druk op en gebruik je vinger om je voorspelling in te tekenen. Als je klaar bent, druk op 4. Maak je een fout, druk dan op om te wissen.

Meten: gekoelde, ontkiemende zaden Vul het 1000mL bekerglas met water en ijsblokjes. Doe tien gekoelde ontkiemende zaden in de monsterfles. Steek de monsterfles in het bekerglas met ijswater zodat de zaden koud blijven! 3. Steek de sensor weer in de hals van de monsterfles. Druk op om te beginnen met de meting. Meet gedurende 10 minuten, druk dan op om de meting te stoppen. Haal de sensor uit de monsterfles en verwijder de zaden. Was de monsterfles grondig uit met kraanwater.

Vr.9: Wat gebeurde er met de hoeveelheid CO2 tijdens de meting van de gekoelde ontkiemende zaden? L6 – Text Box [Het volgende gebeurde…]

Vr.10: In hoeverre week je voorspelde grafiek af van wat je gemeten hebt? L6 – Text Box [Mijn voorspelde grafiek…]

Gegevensverwerking Bepaal de verandering in de concentratie CO2 voor elke meetserie en vul dat in de tabel op de volgende pagina in. * Om het verschil tussen twee punten te bepalen: Druk op om het palet te openen. Druk op en druk dan op de twee punten op de meetserie. Stel je selectie met beide knoppen bij en druk op. Druk op om het verschil te tonen.

Gegevenverwerking Geef de begin- en eindwaarden en de verandering in concentratie CO2 voor alle meetseries aan in de tabel hiernaast. *Zo zet je gegevens in de tabel: 1.Druk op om het palet te openen. 2. Druk en druk op een veld in de tabel, dit wordt nu geel. 3. Druk op om het toesenbord scherm te openen. L1245 – Table Col 1: [Conditie: droge zaden, ontkiemend bij kamertemperatuur, ontkiemend koud] Col 2: [Begin CO2 (ppm)] Col 3: [Eind CO2 (ppm) Col 4: [Verandering in CO2 (ppm)]

Analyse Wat is het verschil in de snelheid van de geproduceerde CO2 bij rustende zaden als je dat vergelijkt met die van ontkiemende zaden op kamertemperatuur? Wat betekent dit? L45 – Text Box [De snelheid van CO2 productie door ontkiemend versus rustende zaden …] [Dit betekent dat…]

Analyse Wat is het verschil in de snelheid van de geproduceerde CO2 van de ontkiemende zaden op kamertemperatuur als je dat vergelijkt met die van de gekoelde ontkiemende zaden? Wat betekent dit? L456 – Text Box [De snelheid van de CO2 productie tussen ontkiemende zaden op kamertemperatuur vergeleken met koude ontkiemende zaden…] [Dit betekent…]

Analyse In hoeverre week je voorspelde grafiek af van wat je gemeten hebt? Welke conclusie trek je daaruit? L4 – Text Box [Mijn voorspelling…] [Ik heb geleerd dat…]

Samenvatting Als celademhaling plaats heeft wanneer zaden ontkiemen, wat zou er dan met de hoeveelheid CO2 gebeuren als je water toe zou voegen aan een monsterfles met een aantal droge bonen? L45 – Text Box [Ik voegde water toe aan een monsterfles met droge bonen…]

Samenvatting Wat is de reactievergelijking voor de celademhaling? Waar vindt dit in de cel plaats? L4 – Text Box [De reactievergelijking voor celademhaling is…] [Het vindt plaats…]

Samenvatting Welk gasvormig molecuul komt bij de celademhaling vrij? L45 – Text Box [Het gasvormig molecuul dat vrijkomt bij celademhaling…]

Samenvatting Leg uit waarom planten aan celademhaling doen als ze ook beschikken over fotosynthese. L456 – Text Box [Ook al beschikken planten over fotosynthese, toch moeten ze aan celademhaling doen, omdat…]

Samenvatting Welke omgevingsfactoren beinvloeden de snelheid van de celademhaling in een organisme? L45 – Text Box [Omgevingsfactoren die van invloed zijn op de snelheid van celademhaling zijn…]

Meerkeuze vragen In welke celorganellen vindt de celademhaling plaats? chloroplasten kern lysosomen mitochondria L6 – Text Box [Mijn keuze is…]

Meerkeuze vragen Welke energierijke stof wordt in de cel gemaakt van de energie uit glucose? water ATP ADP DNA L6 – Text Box [Mijn keuze is…]

Meerkeuze vragen 5-10 minuten 180-240 seconden Wanneer ging de productie van CO2 in deze grafiek het snelste ? L6 – Text Box [Mijn keuze is…]

Uitstekend! Je hebt dit practicum succesvol afgerond. Volg de aanwijzingen van je docent nauwkeurig op met betrekking tot opruimen en het inleveren van je verslag.

Referenties Alle illustraties zijn afkomstig uit PASCO documentatie, clip art uit het publieke domein, of Wikimedia. http://www.openstockphotography.org/image-licensing/cell-biology/Plant_cell_structure.png http://commons.wikimedia.org/wiki/File:CDC_limabean.jpg http://commons.wikimedia.org/wiki/File:ATP-3D-sticks-rotate90.png http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Diagram_of_an_animal_mitochondrion.svg http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Soda_bubbles_macro.jpg http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pro-Atomo.gif http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Mitochondria,_mammalian_lung_-_TEM.jpg