1 Wim van der Hulst WS Aa en Maas Driedeling in presentatie: Grote plaatje Brede screening 2007 en 2011 Mais-casus Monitoring bestrijdingsmiddelen BMF 28 juni 2011 Matthijs ten Harkel Provincie Noord Brabant

2 Historisch perspectief Jaren ‘40 en ‘50: DDT, aldrin, endosulfan Bestrijdingsmiddel is oplossing alle plagen Jaren ‘60, ‘70: vissterfte, negatief effect milieu, Extra zuivering dus extra kosten drinkwaterbereiding Residu op product. Toelatingsbeleid start Jaren ‘80 en ‘90: sterke afname ernst problemen door intrekken toelatingen, regels voor zuinig en emissiearm gebruik Sinds midden jaren ‘2000: innovatie, vrijwilligheid en zelfregulering Grote plaatje

% minder knelpunten waterkwaliteit t.o.v ook doelen knelpunten drinkwater Door: Intrekken toelatingen (Rijk, waterschap handhaving) Algemene regels teeltvrije zone’s, spuittechniek (Lozingenbesluit, waterschap handhaving) Minder spuiten, betere spuittechniek (Wingsprayer) Projecten: bewustwording, emissieroutes, R&D. Beleid (convenant) duurzame gewasbescherming

4 Grote plaatje Hoe verder? Kamerdebat februarì:  Groter middelenpakket voor landbouw  minder regels  EU level playing field Idee dat er amper meer probleem is Komende evaluatie: (Rijksdoel van 95% reductie) Gehaald volgens modellen 35% volgens metingen

Brede screening Maas Tot bloei gekomen dankzij bestrijdingsmiddelen

Korte historie van een langere historie 1998 beperkt GW PNB 2000 OW PNB 2003 GW & OW PNB 2007 GW & OW Maasstroomgebied 2011 GW & OW Maasstroomgebied

Wie doen er nu mee? Rijkswaterstaat Waterleidingbedrijven Waterschappen Provincies

Waar meten we? 88 locaties OW 4 monsters in groeiseizoen 189 meetfilters GW 1 ondiep monster

Wat meten we? Bestrijdingsmiddelen: 1998: : : : : 78 andere ‘vergeten’ stoffen

Overige stoffenlijst 2012 Geneesmiddelen Röntgencontrastmiddelen Hormonen Brandvertragers Organische fosfaatverbindingen Weekmakers Oplosmiddelen Fenolen Complexvormers overigen

Resultaten 2007 Van de 149 stoffen zijn in GW: 65 aangetroffen 20 > drinkwaternorm Van de 189 locaties GW:

Resultaten 2007 Van de 149 stoffen zijn in OW: 126 aangetroffen 88 > drinkwaternorm Van de 88 locaties OW: 88 77

Stoffen GW Glufosinaat-ammonium Glyfosaat Bentazon 0-fenyl-fenol Simazin DEET Diuron Atrazin (BAM, AMPA) Stoffen OW Propoxur Metolachloor Simazin Diuron Imidacloprid Kresoxim-methyl Metribuzin Iprodion MCPA Bentazon

Waar komt het allemaal vandaan? de buren en RWZI’s (stedelijk gebied) en ook schrobputjes

Daalt het nu een beetje? Afname van overschrijdingen in OW Geen duidelijke trends in GW

Na de screening 2011 Een rapport: Trends: => algemene prioriteit Probleemstoffen en -locaties en -toepassingen => wat gaan we doen om aan te pakken? projecten

17 Doelen Hoe erg is probleem? (meten) Inzicht: hoe komt probleem? Wat doet praktijk? Welke maatregelen werken? Probleem oplossen (minder emissie, minder gebruik) Projecten Samenwerking tussen vele partijen

/ Aanpak Maïs Jaarlijks gebruikte hoeveelheden opgevraagd door DLV / PPO Praktijk preventie (eggen e.d.) en toedieningstechniek nagevraagd (loonwerker) Enquete erfemissies

/ Aanpak maïs Begin mei tot half juli wekelijks gemeten 6 meetpunten: 3 Hoge raam en 3 Lage raam Bijzondere monsters –Plassen op percelen –Riooloverstort –Afspoeling percelen – Hoge Raam gebied meetpunt B –Drainage –Schoonmaken veldspuit – opvangput Ruim € analysekosten, Door vele partijen opgebracht

/ Resultaten wekelijkse monsters Boven MTR944 Boven drinkwaternor m 0,1 µg/l43823 Conclusies: Er is probleem Flinke fluctuatie per jaar (weer) Probleem wel kleiner? niet opgelost Op dagen hoge concentraties gemeten: Geen correlatie moment spuiten Wel correlatie regen

/ Resultaten Speciale monsters WaarWat gevondenopmerking Plassen / afspoelend regenwater Tientallen tot enkele honderden µg/l Dalend in seizoen Flinke verschillen per bui in hoeveelheid water riooloverstortTientallen µg/l, metolachloor 140 µg/l Maar één meting SchrobputTot enkele honderden µg/l, metolachloor 2 mg/l ( x MTR) 6 van de 11 loonwerkers hadden schrobput op riolering

/ Conclusies en aanbevelingen routebelangaanbeveling Plassen / afspoelend regenwater Zeer belangrijke emissieroute Maatregelen op bedenken Schrobput => riooloverstort, rioolwaterzuivering Zeer belangrijke emissieroute Lozen mag niet, wel uitrijden over landbouwgrond of speciale reiniging DruppeldriftOnbelangrijke routePraktijk niet laten terug vallen Veel kilo’s gebruiken = veel µg/l vinden

23 Monitoring bestrijdingsmiddelen BMF 28 juni 2011 Dank voor uw aandacht! Vragen?