Kustvorming: Zandige kusten

© Evy Copejans VLIZ OOSTENDE

Inleiding De kust is de plaats waar land en zee elkaar ontmoeten. Deze confrontatie zorgt er voor dat de verschillende kustmilieus zoals zandstranden, rotskusten en estuaria veranderlijk en onstabiel zijn. De kusten worden door golven gebeukt en zijn dagelijks aan de invloed van eb en vloed blootgesteld. De kust is daarom nooit een afgelijnd gebied, maar meer een brede strook die er na een tijd anders kan uitzien of van plaats kan wijzigen. Het merendeel van de ijsvrije kusten in de wereld bestaan uit strand en/of duinen. Hoe ze zijn opgebouwd hangt af van de beweging van de zee en de weerselementen. Die bepalen of het strand zal worden geërodeerd of dat er sedimentatie zal plaatsvinden. De natuur zorgt ervoor dat een natuurlijk evenwicht van opbouw en afbraak de kust tegen de krachten van de zee beschermd. De mens legde (toeristische) stranden aan en verstevigde de kustlijn door bebouwing en dijken. Deze menselijke ingrepen hebben de oorspronkelijke manier van kustvorming gewijzigd. Toch kan men krachten zoals zee en wind niet tegenhouden. Ze kunnen de vorm van de kust nog steeds wijzigen. Daarom probeert men door allerhande ingrepen die steeds veranderende kustlijn onder controle te krijgen en op haar plaats te houden. In deze presentatie komen de 2 voornaamste processen van afbraak of erosie bij zand-en duinkusten aan bod: mariene - en eolische of winderosie. Het opbouwen van de kust gebeurt eveneens door zee en wind, dit door sedimentatie of afzetting van los materiaal.

Inhoud 1. De zee geeft vorm aan de kust 1. Mariene erosie 2. Mariene erosie en waterhoogte 3. Mariene sedimentatie 4. Zandtransport langsheen de kust 2. De wind geeft vorm aan de kust 1. Eolische erosie en sedimentatie 2. Zandverstuiving en fixatie 3. Duinvorming

1. De zee geeft vorm aan de kust MARIENE EROSIE = de zee breekt af - dagelijks: getijdegolven nemen zand weg van het strand. - periodieke stormgolven: slaan in één keer grotere hoeveelheden zand weg MARIENE SEDIMENTATIE = de zee bouwt op getijdegolven voeren zand aan op strand. De zee transporteert zand langsheen de kust. Vertikaal geplaatste strandhoofden houden het zand tegen waardoor strand aangroeit MARIENE EROSIE KLIFJE MARIENE SEDIMENTATIE Bron boven: http://www.wprasek.com/photos/2000-12-cp_xmasbash/images/Sand%20erosion.jpg Bron onder: http://piru.alexandria.ucsb.edu/collections/geography3b/NEWlectures/ STRANDHOOFDEN

DRUK ENTER/ STOP ANIMATIE (STORM)GOLVEN SLAAN STUKKEN STRAND AF 1.1 Mariene erosie (BEELDANIMATIE) VORMING VAN EEN DUINKLIF Bron foto: De kustatlas Vlaanderen-België (2004). Belpaeme K. en Konings Ph. (red.). Publicatie van het Coördinatiepunt voor Geïntegreerd Beheer van kustgebieden, 100 pagina’s DRUK ENTER/ STOP ANIMATIE (STORM)GOLVEN SLAAN STUKKEN STRAND AF

Mariene erosie en waterhoogte Bij stormen verplaatst de vloedlijn (grens tussen zee en land )zich waardoor hoger gelegen stukken kunnen worden weggeslaan. 2-JARIGE STORM storm die, statistisch gezien, eens in de 2 jaar voorkomt 100-JARIGE VLOEDLIJN 2-JARIGE VLOEDLIJN WINTER VLOEDLIJN ZOMER VLOEDLIJN Herwerkt naar illustratie uit: http://www.ozestuaries.org/indicators/beach_erosion.jsp VLOED DROOG STRAND NAT STRAND NA 100- JARIGE STORM NA 2- JARIGE STORM JAARLIJKSE SEIZOEN EROSIEZONE

2. OBSTRUCTIE HOUDT ZAND TEGEN 1.2 Mariene sedimentatie Zee brengt zand ook terug naar kust 1. ZANDTRANSPORT AFZETTING Bron: De kustatlas Vlaanderen-België (2004). Belpaeme K. en Konings Ph. (red.). Publicatie van het Coördinatiepunt voor Geïntegreerd Beheer van kustgebieden, 100 pagina’s http://www.nolb.nl/~amor/kompas.gif 3. ZAND STAPELT ZICH OP 2. OBSTRUCTIE HOUDT ZAND TEGEN ZEEBRUGGE

Zandtransport langsheen de kust Vaste structuren houden zand dat door zee wordt getransporteerd tegen. PIER STRANDHOOFDEN GOLFBREKER ZANDTRANSPORT herwerkt naar bron: http://piru.alexandria.ucsb.edu/collections/geography3b/NEWlectures/ AFZETTING

2. De wind geeft vorm aan de kust 2.1 Eolische erosie en sedimentatie EOLISCHE EROSIE = wind breekt kust af Wind blaast eerst het lichte zand dat niet vastligt vanop het strand en uit duinen weg. Dan wordt zand met grovere korrel weggeblazen. Dit heet deflatie. EOLISCHE SEDIMENTATIE = wind bouwt kust op Dit opgewaaide zand belandt ergens verder op het strand, in zee, in duinen of verder in binnenland. Dit zorgt o.a. voor aangroei van nieuwe duinen en het verplaatsen van reeds bestaande duinen. ZANDVERSTUIVING Boven:http://pic.templetons.com/brad/photo/oregon/agate-beach/agate11.jpg Onderhttp://www.wprasek.com/photos/2000-12-cp_xmasbash/images/Sand%20erosion.jpg

2.2 Zandverstuiving en fixatie Zand wordt gemakkelijk door wind verplaatst, afhankelijk van windrichting en sterkte. FIXATIE Om strand en duinen op hun plaatst te houden worden vegetatie en harde structuren neergeplant die het zand tegenhouden: -Helmgras is zeer geschikt omdat het een sterke grassoort is die bedekking met zand overleeft. - Rijshouthagen zijn rijen van samengebonden houten takken die in zand worden geplaatst. HELMGRAS Bron foto’s :http://www.photo.net RIJSHOUTHAGEN

3. Duinen zijn dynamisch structuren 3. Duinen zijn dynamisch structuren. Door het eolische zandtransport groeien ze en verplaatsen ze zich waardoor ze zelfs over huizen kunnen ‘wandelen’. Ook bieden ze een goede bescherming tegen de zee. DUINVORMING ZEE STIJGT Bron illustraties: http://www.duinbehoud.nl/ Onder links: doorsnede duinen Herwerkt naar illustratie uit bron: De kustatlas Vlaanderen-België (2004). Belpaeme K. en Konings Ph. (red.). Publicatie van het Coördinatiepunt voor Geïntegreerd Beheer van kustgebieden, 100 pagina’s OUDERE DUINEN NIEUW DUIN NIEUWSTE DUIN OUDE DUINEN NIEUWSTE DUIN