Obesitas Myron Caasenbrood, August Coenders, Jitse Ickenroth, Aaron Saam anwmaja.wordpress.com

Probleemstelling Veel mensen in de wereld zijn te dik of worden steeds dikker. Dik zijn kan uiteindelijk leiden tot obesitas. Uit recente statistieken is bijvoorbeeld gebleken dat 1 op de 4 Duitsers al lijdt aan obesitas. Dit getal is relatief groot in vergelijking met andere landen.

Onderzoeksvraag Hoe komt het dat het aantal mensen die lijden aan obesitas zo groot is? Groep Myron Caasenbrood, August Coenders, Jitse Ickenroth, Aaron Saam Thema Leven Hoofdvraag Hoe komt het dat het aantal mensen lijden aan obesitas zo groot is? Deelvraag 1 Is obesitas eerder een epidemie of een ziekte? Deelvraag 2 Wat is de relatie tussen het Metabool Syndroom en obesitas? Deelvraag 3 Wat zijn de gevolgen van obesitas?

PGO-leidraad 1 Oorzaken van Obesitas // Directe oorzaken In de afgelopen twintig jaar is het aantal mensen met overgewicht fors toegenomen. In een groot deel van de Europese Lidstaten is het zelfs verdubbeld. Er zijn meerdere oorzaken voor toe te wijzen: Genetisch blijken mensen te verschillen voor het gevoel van ‘vol zitten’ Voor de geboorte krijgt een ongeboren kind ‘epigenetische’ boodschappen over de regeling van het gewicht Iemand kan dik worden door invloed van vrienden met overgewicht Bacteriën kunnen zorgen voor een grotere eetlust Te weinig bewegen verstoort de ratio tussen de energie die binnenkomt en de energie die verbruikt wordt, wat aan kan zetten tot vetopslag Fastfood met overmaat aan suiker, vet en zout zorgt voor opwinding in het brein en kan verslavend worden Slechte slaap en stress zorgt dat er geen ritme komt in de verbranding, wat slecht is voor het verbrandingsproces

PGO-leidraad 2 Oorzaken van Obesitas // Directe oorzaken De meeste mensen met overgewicht eten te veel in verhouding tot hun bewegingspatroon. Er zijn echter ook ‘uitzonderingen’, mensen die dik worden door medische oorzaak. Zo is het gebleken dat vrouwen sneller in gewicht aankomen dan mannen, maar dat mannen hun vet sneller verbranden. Een traag werkende schildklier kan er voor zorgen dat het vet te langzaam wordt verbrand, en het persoon hierdoor fors aan kan komen. De oorzaak kan ook in de hersenen zitten. Bepaalde aandoeningen aan de hypothalamus/hypofyse kunnen ertoe leiden dat de drang om te eten niet weg gaat, waardoor het makkelijker is te veel binnen te krijgen. Erfelijke vetziekten als de ziekte van Cushing kunnen ook een belangrijke oorzaak zijn, maar ze zijn vrij zeldzaam. Als de vochtbalans in het lichaam verstoord is, wordt er meer vocht dan gebruikelijk vastgehouden, en komt het persoon ook aardig aan qua gewicht. Verder kan een bepaald type diabetes ook leiden tot gewichtstoename. De behandeling met insuline kan hierbij aan meedragen. Ten slot kan het metabolisch syndroom een aardige oorzaak zijn. Bij het metabolisch syndroom wordt er een te veel aan glucose eerder omgezet in vet.

PGO-leidraad 3 Oorzaken van Obesitas // Directe oorzaken Nederlandse en Duitse onderzoekers komen op 22 mei in Current Biology tot de conclusie dat social jetlag een oorzaak kan zijn van obesitas. Mensen met een social jetlag hebben een chronisch slaapgebrek en zijn geneigd meer dan gemiddeld koffie en alcohol te drinken, en te roken, wat voor een verhoging zorgt in het BMI, volgens een grootschalige epidemiologische studie.

PGO-leidraad 4 Oorzaken van Obesitas // Indirecte oorzaken Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat mensen die in hun jeugd (nog vóór de puberteit) veel alcohol hebben gedronken, later meer kans hebben om metabool syndroom te krijgen.

PGO-leidraad 5 Oorzaken van Obesitas // Indirecte oorzaken Dikkerds lopen meer risico dikker te worden als ze kampen met omstandigheden als een laag opleidingsniveau, dikke ouders en een vleesrijk dieet. Op slanke mensen hebben al deze gevaren veel minder vat.

Obesitas, epidemie of ziekte? PGO-leidraad 6 Obesitas, epidemie of ziekte? Een kwart van de wereldbevolking doet het normaal, wat eten betreft. De wereld lijdt momenteel onder een obesitasepidemie. Een kwart van de wereld lijdt honger, terwijl de helft van de wereldbevolking veel te veel eet. Het andere kwart doet het dus vrij normaal. Sommige mensen zijn al over gestapt op bier en brood, zoals de schrijver. Dit is beter voor het milieu en WNF hoopt zo minder water te hoeven gebruiken. Met een glas bier en een boterham ben je met 115 liter water al goed bezig. Dit heet de watervoetafdruk. De koeien zijn de oplossing want voor koeienvlees heb je per jaar 15500 liter water nodig, dit is veel maar we proberen toch onze polders droog te houden.

Obesitas, epidemie of ziekte? PGO-leidraad 7 Obesitas, epidemie of ziekte? Artsen weten eigenlijk niet helemaal zeker of obesitas een ziekte is. Er zijn wel enkele argumenten over dat obesitas een ziekte is, het heeft bijvoorbeeld karakteristieke eigenschappen die andere ziektes niet hebben. De belangrijkste reden is dat je veel overtollig vetweefsel in je lichaam hebt waardoor je organen harder moeten werken. In deze zin is obesitas een ziekte omdat het wordt gezien als een misvorming van het vetweefsel. En als iets in je lichaam iets misvormt, wordt dit een ziekte genoemd. Maar niet iedereen is het hiermee eens. Zo zeggen sommige artsen dat als je overtollig vetweefsel hebt, je alleen maar de risico’s op de ziektes verhoogt, maar je ze niet per se hoeft te krijgen. Het is niet als bij roken, je verhoogt de risico’s, maar of je de ziektes krijgt, is nog maar de vraag. Dit hangt ook van verschillende andere factoren af. De bewering dat obesitas een ziekte is dus niet erg sterk. Er zijn voordelen en nadelen om aan te nemen dat obesitas een ziekte is. Een voorbeeld is: Zorgverzekeraars gaan wellicht sneller over tot het betalen van behandelingen en diëten als obesitas een ziekte is waar je niets aan kan doen. Een nadeel is bijvoorbeeld: het klinkt ‘paniekerig’. Is obesitas dan wel een epidemie? Je spreekt in de medische wetenschap al snel over een epidemie: elke ziekte die in een aantal toeneemt, is er een. Maar bij een epidemie denken we eerder aan een grote plaag die zich als een inktvlek over de Westerse landen verspreidt, is obesitas dan zo’n plaag? In Nederland valt dit mee. En redenen om bang te worden, zijn er niet.

Obesitas, epidemie of ziekte? PGO-leidraad 8 Obesitas, epidemie of ziekte? Obesitasepidemie in de VS kost per jaar 150 miljard dollar. Overgewicht zorgt voor chronische aandoeningen, die kunnen leiden tot sterfte. Er zijn een aantal oorzaken van de obesitasepidemie in VS. Ten eerste worden Amerikanen omgeven door ongezond eten. Ten tweede bevat hun directe omgeving weinig mogelijkheden om te bewegen (geen trottoirs of fietspaden). Ten derde bevat de voedselindustrie een rol bij het veroorzaken van overgewicht. Ten vierde wordt er veel gespendeerd aan voedselreclames. En ten vijfde zijn er maatregelen om voedsel en drank niet in te perken. Mede door deze oorzaken heeft 35,7 % van de Amerikaanse bevolking obesitas.

PGO-leidraad 9 Metabool syndroom Bij mensen met hart- en vaatziekten komt het Metabool syndroom voor bij 50% van de personen. En men verwacht dat dit aantal de komende jaren zal toenemen. Personen met het Metabool syndroom hebben een 3 tot 4 keer vergrote kans op diabetes en een 2 tot 3 keer zo grote kans op het ontstaan van hart- en vaatziekten. Bij mensen met het Metabool syndroom is de normale werking van insuline verstoord en zorgt ervoor dat de risicofactoren van het Metabool syndroom ontstaan. Overgewicht en inactiviteit zijn vaak de oorzaken van het Metabool syndroom. Insulineresistentie kan ook ontstaan door de toename van vet. Vetweefsel is een opslag voor vrije vetzuren, deze komen ook weer vrij in perioden van vasten. Met name door intra abdominaal vet worden de vetzuren afgegeven aan de lever. Deze beïnvloeden zo de regeling van insuline in de lever op een negatieve manier. Overgewicht, ongezonde voedingsgewoonten en niet genoeg bewegen zijn belangrijke oorzaken van het Metabool syndroom. Door gezonder te gaan eten en meer te gaan bewegen beïnvloeden ze hun levensstijl positief en verminderen de risico’s.

PGO-leidraad 10 Metabool syndroom Het drinken van light frisdranken vergroot je kans op het metabool syndroom. Een westers dieet met veel vetten, rood vlees etc. met 18 procent. Het eten van gezond voedsel vermindert het risico niet, dit hebben Amerikaanse onderzoekers ontdekt. Mensen die meer gefrituurd voedsel eten dan mensen die dat niet doen, hebben 25 procent meer kans. En mensen die elke dag een blikje light frisdrank drinken, hun kans op het syndroom vergroten met 34 procent. Het metabool is een combinatie van 4 aandoeningen: een hoge bloeddruk, verhoogd cholesterol en bloedsuikerwaardes en obesitas. Deze gevolgen vergroten weer de kansen op hart- en vaatziekten en suikerziekte

PGO-leidraad 11 Metabool syndroom Het regelmatig eten van friet, hamburgers en andere vette hap verhoogt de kans op ontwikkeling van het Metabool Syndroom. Dit leidt tot een hoge bloeddruk, een verhoogd bloedsuikerspiegel, een verhoogd cholesterol, overgewicht en een verhoogde eiwitafscheiding van de urine. Deze klachten kunnen leiden tot hart en vaatziekten. Doordat veel mensen denken dat fastfood niet zoveel kwaad kan, is uit een onderzoek is gebleken dat maar liefst 18% van de mensen met een westers dieet risico loopt op Metabool Syndroom.

PGO-leidraad 12 Gevolgen obesitas Mensen met een hoog BMI en dus leiden aan overgewicht hebben een verhoogde kans op gezondheidsgevolgen. Ze hebben een grotere kans op diabetes, hart en vaatziekten en vormen van kanker. Ook is er een grotere kans op aandoeningen van de ademhalingswegen en onvruchtbaarheid. Mensen met overgewicht lopen ook meer risico op psychosociale problemen, stigmatisering, discriminatie, angststoornissen en depressie. Tevens kan overgewicht leiden tot maatschappelijke gevolgen en economische doordat overgewicht zorgt voor maatschappelijke kosten en arbeidsongeschiktheid. Ook hebben mensen met overgewicht een kortere levensverwachting van 3,1 tot 5,1 jaren. En is overgewicht verantwoordelijk voor 5,1% van de sterfgevallen.

Bronvermelding Voor deze presentatie hebben we de volgende bronnen gebruikt: 1 Kraaijvanger, C. (2010) Waarom worden we zo dik? Zeven goede redenen! Geraadpleegd in januari 2013, http://www.scientias.nl/ 2 Kisses (2009) Dik worden, overgewicht, obesitas door medische oorzaak Geraadpleegd in februari 2013, http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/ 3 Anoniem (2012) Dik door chronisch slaapgebrek Geraadpleegd in februari 2013, Bionieuws editie 9 4 Gezondheidsnet.nl (2008) Jonge drinker krijgt vaak metabool-syndroom Geraadpleegd in maart 2013, http://www.nu.nl/ 5 Anoniem (2011) Dik zijn maakt dik Geraadpleegd in februari 2013, Bionieuws editie 20 6 Oever, L van den (2012) Bier en brood Geraadpleegd in januari 2013, Bionieuws 7 Broeke, A. ten (2010) Obesitas, de epidemie en de ziekte Geraadpleegd in januari 2013, http://www.kennislink.nl/ 8 De oorzaak van de obesitasepidemie in de VS Geraadpleegd in februari 2013, http://www.hetkanwel.net/

Bronvermelding Voor deze presentatie hebben we de volgende bronnen gebruikt: 9 UMC Utrecht (2010) Metabool Syndroom Geraadpleegd in maart 2013, http://www.umcutrecht.nl/ 10 Gezondheidsnet.nl (2008) Metabool syndroom door light frisdrank Geraadpleegd in maart 2013, http://www.nu.nl/ 11 Circulation (2008) De gevaren van fastfood en metabool syndroom Geraadpleegd in februari 2013, http://www.gezonderafvallen.nl/ 12 Visscher, TLS/ Bakel AM/ Zantinge EM, (2012) Wat zijn de mogelijke gezondheidsgevolgen van overgewicht? Geraadpleegd in februari 2013, http://www.nationaalkompas.nl/ 13 14 15