Internationalisering en het MKB EIM beleidscafé 18 juni 2009 Vereniging FME-CWM Micha van Lin Beleidsadviseur Internationaal Ondernemen en Financiering

Internationalisering FME-bedrijven  Nichespelers: innovatie met internationale aanpak  Europa dominante thuismarkt. Belang opkomende markten neemt toe  Eigen vestigingen in opkomende markten. Cultuurverschillen  Globalisering kans voor ‘Made in Holland’ export  Efficiencyslag stimuleert outsourcing + versterking handel- en dienstencomponent

Internationalisering technologische industrie - enkele cijfers : 21% groei van export / 13% groei van invoer 2009 (CPB): Binnenlands geproduceerde uitvoer -/- 17,25%. FME-leden (> 50 werknemers) 89% exporteert (direct, rest indirect) 56% omzet in buitenland 43% haalt meer omzet uit buitenland dan in het binnenland 92% inkoop / outsourcing / offshoring / Joint ventures

Internationaal ondernemen en overheid  Onvoldoende voorwaarden om vanuit Nederland te ondernemen  ‘Sense of urgency’ internationalisering onvoldoende  Beperkte rol overheid en groeiende afstand overheid – bedrijfsleven  Meerwaarde bij positioneren sterke sectoren  Politiek neemt industrie/export onvoldoende serieus en zet ‘negatieve’ bril op

De wereld is veranderd:  Knelpunten (2008!): tekort aan gekwalificeerd personeel hoge arbeidskosten dure Euro  Knelpunten (2009): daling order intake (-20% tot - 60%!); wegvallen (handels)financiering betalingsrisico (exportkredietverzekering)

FME thema’s lobby en voorlichting  Vestigingsklimaat  Level Playing Field (protectionisme!)  Buitenlandinstrumentarium  Financiering en exportkredietverzekering  Postennetwerk  Communicatie naar achterban  Belang van internationaal ondernemen (politiek, vakdepartementen)

Onderzoeksdoelgroep? Minder dan 10% van het aantal MKB bedrijven exporteert. Van 50 tot 250 werknemers exporteert rond de 35%. Grotere MKB (50-250) minder goed dan EU gemiddelde MKB definitie 100 naar 250 w.p. Beleidsconsequenties: Wat is doelgroep en waarom? Waar ligt potentieel, wat is bijdrage aan economische groei? Industrie vs. handel en dienstverlening?

Wederzijds versterkende relatie innovatie en internationaal ondernemen Hoe werkt relatie voor Nederlandse bedrijven? Vertrouwen tussen partners? Katalyserende functie voor grootbedrijf? Hoe Nederlandse bedrijven optimaal laten profiteren? Toegankelijkheid (EU) programma’s – Internationale kop op (NL) innovatieprogramma’s Rolverdeling SenterNovem / EVD bij internationaal innoveren

Internationaal samenwerking 72% FME leden verwacht een betere positie op buitenlandse markten door meer samenwerking Bedrijven die internationaal samenwerken succesvoller? Wanneer en hoe is internationaal samenwerking zinvol? Nichespelers? Groot vs klein? Clustervorming en – Internationaal excelleren

Overheid en internationaal Versterken relaties internationaal ondernemen tussen vakdepartementen (EZ/OS, maar ook VROM (milieutechnologie, duurzaamheid), VWS (Infrastructuur, maritiem), LNV (voedsel) etc. Samenwerking EZ/OS: uitvoering EVD / Package4growth, Vietnam faciliteit … Goede afstemming wensen industrie met overheidsinspanningen (flexibiliteit vs continuïteit, landenbeleid, sectorkeuzes en missies bewindspersonen)

Financiering en exportkredietverzekering Wegvallen investeringen (-14,75%) Wegvallen consumentenbestedingen Financiering klanten Risicomanagement bij internationaal ondernemen Rol kredietverzekering Cashflow van bedrijven Van subsidie naar kredieten en garanties?

Gevolgen van de kredietcrisis Meer of minder internationale ambities? Reisbudgetten bedrijven (CPA) vs. Starters (Prepare2start) Welke groep meest gevoelig voor kredietcrisis? Shift van opkomend naar nabije markten? Behoud marktaandeel vs. nieuwe markten? Vasthouden recente groei internationaal ondernemen!

Beleid tijdens en na de kredietcrisis? Belang internationaal ondernemen en continue overheidsondersteuning (traditionele markten niet meer vanzelfsprekend) Concurrentiepositie? Arbeidsproductiviteit? Programmatische aanpak of kansen pakken? Na de crisis: waar is de groei? Waar valt echte winst te halen? Waar zijn nieuwe bottlenecks ontstaan? Internationaal ondernemen als weg uit de crisis!