Instrumentbehandeling Aanschaf van instrumentarium Gebruik van instrumenten Reiniging en onderhoud Sterilisatie Verpakken en opslag
Aanschaf van instrumentarium Waar moet u op letten? Gebruik voor chirurgisch instrumentarium, dat veelvuldig gesteriliseerd moet worden, een betere kwaliteit. De hitte van Autoclaaf of heteluchtsterilisator doet een ware aanslag op het materiaal van de instrumenten. Een goede kwaliteit is hier beter tegen bestand!
Aanschaf van instrumentarium Waar moet u op letten? Scharen: Het effectieve snijvlak wordt gecontroleerd door de schaar horizontaal, bij een been vast te houden, terwijl u het andere been, onder invloed van de zwaartekracht dicht laat vallen. Het punt waarop de twee snijkanten van de schaar alkaar raken bepaalt hoe groot het snijvlak is. Dit dient minimaal de helft van de totale lengte van het been te zijn. Goede scharen hebben een effectief snijvlak van ca 2/3 van de lengte van het been Scherp of niet? De scherpte van een snijvlak wordt gecontroleerd met uw nagel! Probeer eens of u gemakkelijk een beetje van uw nagel af kunt schrapen met een schaar, scherpe lepel o.i.d.. Lukt dit, dan is het instrument scherp genoeg.
Aanschaf van instrumentarium Waar moet u op letten? Glimmend gepolijste of matte instrumenten. Het matteren wordt gedaan om hinderlijke reflecties van de onderzoek-/operatielamp tijdens chirurgische ingrepen te voorkomen. Bij goedkope instrumenten geschiedt dit d.m.v. borstelen. Als het resultaat onder een microscoop bekeken wordt lopen er diepe groeven over het oppervlak. Het spreekt voor zich dat verontreinigingen moeilijker te verwijderen zullen zijn. Duurdere instrumenten worden gematteerd d.m.v. een chemisch proces en kennen dit bezwaar niet. Een gepolijst instrument heeft altijd een gesloten oppervlaktestructuur.
Het gebruik van uw instrumenten richtlijnen Door de gebruiksvoorschriften te respecteren heeft u veel invloed op de levensduur en functionaliteit van de instrumenten Een goede chirurgische schaar deugt niet als verbandschaar en zal snel bot worden of ontzet raken. Een naaldvoerder met een fijne bek is niet geschikt voor de dikke naald die bij een epi-hechting gebruikt wordt.
Het gebruik van instrumenten Onderhoud Slijpen/ repareren of vervangen Scharen, scherpe lepels e.d kunnen indien nodig geslepen worden. Dat loont alleen de moeite als het wat beter instrumentarium betreft. Slijpen kost ca. ƒ 20,- Soms is een nieuwe schaar voordeliger! Verkleuring van het metaal treedt op de lange duur bij vrijwel elk instrument op, onder invloed van veelvuldig steriliseren. Dit doet niks af aan de kwaliteit van het instrument. Het kan opnieuw gepolijst worden en ziet er dan weer als nieuw uit.
Het gebruik van instrumenten Onderhoud Smeren : om onnodige slijtage te voorkomen moeten de draaipunten van instrumenten regelmatig gesmeerd worden. Gebruik hiervoor speciale instrumentenolie. Deze olie is bestand tegen hoge temperaturen en wordt aangebracht vóór een eventuele sterilisatie. Af en toe moeten oude olieresten ook verwijderd worden. Als de olie indroogt, vermindert de smerende werking en wordt hij bruin. Geregeld wordt dit voor roest aangezien!
Reiniging van instrumenten Na elke ingreep moet het instrumentarium, liefst zo snel mogelijk, afgespoeld worden. Voorkom dat weefselresten of eiwithoudende stoffen zich gaan hechten aan het oppervlak. Eenmaal ingedroogd zijn verontreinigingen, zelfs met een borsteltje, zeer lastig te verwijderen. Gebruik in noodgevallen een ultrasoon reinigingsbad. Het ultrasone geluid bereikt ook “moeilijke plaatsen” die normaal gesproken gemist worden. Gebruik voor het afspoelen liefst gedemineraliseerd water. Kalkvlekken en sommige mineralen uit het kraanwater kunnen tijdens het sterilisatieproces het materiaal aantasten.
Reiniging van instrumenten Voorkom risico voor uw medewerkers! Omdat de instrumenten op het moment van de voorreiniging nog niet zijn gedesinfekteerd/gesteriliseerd en dus als besmet moeten worden beschouwd, moet bijzondere aandacht worden besteed aan de veiligheid van de medewerker die hiermee belast wordt. Het gebruik van hulpmiddelen en beschermende kleding is hierbij gewenst.
Reiniging van instrumenten Laat instrumenten nooit nat in een wasbak liggen ! De meeste instrumenten worden vervaardigd van zogenaamd roestvrij staal. Dit is geen juiste benaming! Echt roestvrij staal is veel te bros voor het vervaardigen van medische instrumenten. Een schaar die op de grond valt zou eenvoudig in stukken breken. De toevoegingen om het materiaal wel de juiste eigenschappen te geven tasten de corrosie-bestendigheid aan. Medisch instrumentarium kan dus wel degelijk roesten! desinfectie
Reiniging van instrumenten Hulpmiddelen Ultrasoonbad: In het ultrasoonbad worden zelfs “oude” verontreinigen grondig losgetrild. Aan het water kunnen reinigingsvloeistoffen worden toegevoegd om het proces wat te versnellen. Ook helpt het als het bad gevuld wordt met warm i.p.v. koud water. Op zijn minst dient een ultrasoon-bad voorzien te zijn van een timer. Luxere modellen hebben daarnaast een eigen warmtevoorziening en een kraan om het bad leeg te laten lopen. Borstels: Borsteltjes zijn verkrijgbaar in heel veel verschillende afmetingen en worden vooral gebruikt als “tuitenreiniger” bij holle instrumenten. Voor het losborstelen van vuil op het oppervlak van een instrument voldoet soms een gewone tandenborstel uitstekend.
Reiniging van instrumenten Hulpmiddelen Reinigingspistool: Autoclaven die rechtstreeks aangesloten kunnen worden op de waterleiding hebben een voorziening om water te demineraliseren. Soms kan op dat systeem een reinigingspistool aangesloten worden. Dat wordt in de buurt van een wasbak aan de muur bevestigd. U heeft dan altijd demi-water bij de hand om de instrumenten schoon te spuiten. Reinigingsvloeistoffen: Bij vastzittend vuil kunnen de instrumenten enige tijd te weken gezet worden in een bakje met een reinigingsvloeistof. Zorg dat ze er niet te lang inliggen en dat de vloeistof aldehyde-vrij is, om aantasting van de instrumenten te voorkomen.
Steriel of niet Een beetje steriel bestaat niet... In huisartsen praktijken treden zelden of nooit contaminatie of een ernstige wondinfectie op. Dit heeft te maken met de aard van de micro organismen en met het geringe aantal chirurgische ingrepen. Risico voor de patiënt, maar ook voor de arts of assistente is echter altijd aanwezig. Als u werkelijk steriel wil werken dan heeft u op zijn minst een autoclaaf nodig en moet verpakt worden gesteriliseerd. Een hechtsetje dat in een doosje bewaard wordt en waaruit een instrument genomen wordt is natuurlijk niet steriel meer! In Amerika zijn aansprakelijkheidsprocessen tegen “general practitioners” inmiddels normaal. Hier steriliseert de huisarts uitsluitend nog in een autoclaaf, vaak voorzien van een printer om het proces te valideren. Alleen chirurgisch instrumentarium moet echt steriel zijn en ook steriel bewaard worden. Andere instrumenten (bijv. specula) moeten wel gesteriliseerd worden, maar worden in het algemeen onverpakt opgeslagen. Bij algemeen instrumentarium (bijv. verbandschaar) volstaat een huishoudelijke schoonmaak, mits het instrument niet in aanraking is geweest met bloed. Het verdient wel aanbeveling om af en toe te desinfecteren in een reinigingsbad of met een spuitflacon.
Sterilisatie -desinfectie Een beetje steriel bestaat niet... Definitie van steriliteit: “een product is steriel wanneer de kans dat zich in of op het product nog een levend micro-organisme bevindt kleiner is dan één op een miljoen”
hetelucht max. 200°C, autoclaaf max. 130 °C Sterilisatie Hetelucht versus stoom Verpakt steriliseren Het is prettig als instrumenten steriel blijven in een verpakking tot het moment dat ze werkelijk nodig zijn. Hiervoor zijn laminaatzakjes van uiteenlopende maten verkrijgbaar. Deze kunnen echter alleen toegepast worden in een autoclaaf met goede droogvoorziening of na-vacuüm. Temperatuur hetelucht max. 200°C, autoclaaf max. 130 °C Een heteluchtsterilisator is uitsluitend geschikt voor metalen voorwerpen. In een autoclaaf kunnen daarnaast ook glaswerk, linnen/verbandstoffen, sommige kunststoffen en rubber (latex) gesteriliseerd worden Instrumenten worden ondermeer gehard door ze te verhitten en daarna, strikt gecontroleerd, af te laten koelen. In een heteluchtsterilisator wordt dit proces langzaam teniet gedaan, hierdoor wordt het materiaal zachter. Scherpe instrumenten worden sneller bot en de bestendigheid tegen corrosie neemt af. Werkelijk steriel? Lucht hesft uitstekende isolerende eigenschappen en is een slechte warmtegeleider. Verzadigde stoom onder druk geleidt de warmte uitstekend en heeft een grote penetratie-capaciteit. Steriliseren in een autoclaaf gaat daarom veel sneller en geeft een betrouwbaarder resultaat.
Sterilisatie Hetelucht versus stoom Snel steriliseren ? Ventilator Autoclaven zijn op dit gebied ware snelheidsmonsters. Bij sommige types is de inhoud steriel, gedroogd, afgekoeld en klaar voor gebruik in minder dan 20minuten! Dit maakt steriliseren “tussendoor” mogelijk. Een heteluchtsterilisator zou eigenlijk vele uren aan moeten staan om een soortgelijk resultaat te behalen. Meestal is het bereik van de ingebouwde timer niet zo groot en zult u genoegen moeten nemen met een minder resultaat. Ventilator De sterilisatieruimte van een hetelucht sterilisator wordt niet gelijkmatig verhit er ontstaan zogenaamde “ cold-spots” Dit maakt het sterilisatieproces onbetrouwbaar. De enige modellen die momenteel nog goedgekeurd worden hebben daarom een ingebouwde ventilator die de lucht in beweging houdt. Prijzen De WIP adviseert het gebruik van een S-klasse autoclaaf, die geschikt is voor het steriliseren van verpakt instrumentarium. Deze zijn verkrjgbaar vanaf ca. € 3400,00