Bijengezondheid Bijengezondheid NBV

niet over bijenziekten Bijengezondheid Deze cursus gaat niet over bijenziekten Bijengezondheid NBV

Maar over het plezier dat Bijengezondheid Maar over het plezier dat bijen aan hun imker beleven Bijengezondheid NBV

En het plezier dat imkers Bijengezondheid En het plezier dat imkers aan hun bijen kunnen beleven Bijengezondheid NBV

Bijengezondheid Dit gevoel willen we overbrengen Bijengezondheid NBV

Duur van de cursus De cursus bijengezondheid bestaat uit : Drie theorie avonden Een aantal praktijklessen Bijengezondheid NBV

Opzet van de cursus Deze cursus is eenvoudig van opzet Waarnemen met normale zintuigen Geen microscoop- of laboratoriumonderzoek Een specialistencursus is in voorbereiding Bijengezondheid NBV

Drie theorielessen Hygiënisch imkeren Beschrijving bijenziekten Behandeling ziekten en plagen Bijengezondheid NBV

De praktijklessen De praktijklessen worden in overleg ingevuld Tijdens de cursus wordt bepaald waar de meeste aandacht naar uitgaat Het accent ligt op de varroabestrijding Bijengezondheid NBV

Afsluiting van de cursus De afdeling bepaalt de wijze van afsluiting Een theorie examen ? Beoordeling mentor ? Op een vriendelijke manier ? Wij gunnen iedereen het Basisdiploma Bijengezondheid Bijengezondheid NBV

Deel 1 : Hygiënisch imkeren Bijengezondheid Deel 1 : Hygiënisch imkeren Bijengezondheid NBV

Hygiënisch imkeren De gezondheid van bijen Voorkomen is beter dan genezen Herkennen van ziekten Residuen Bijengezondheid NBV

De gezondheid van bijen Wat is nu echt van belang voor onze bijen ? Voldoende te eten Een schone omgeving Een vakbekwame imker Bijengezondheid NBV

De gezondheid van bijen De natuurlijke ontwikkeling van een volk Het veranderende landschap De beschikbaarheid van stuifmeel Zwermen om ziekten te bestrijden Nadelen moderne imkerij Bijengezondheid NBV

De natuurlijke ontwikkeling Explosieve groei in het voorjaar Zwermen Voorraad verzamelen voor de winter Overwinteren Bijengezondheid NBV

Het veranderende landschap Weelderig bloeiende randen verdwijnen Uitbundig bloeiende weilanden verdwijnen Akkers worden onkruidvrij gehouden Het ontstaan van monoculturen Bijengezondheid NBV

Beschikbaarheid van stuifmeel Eiwitten, vitaminen, vetten en mineralen Nodig voor de productie van voedersap Nodig voor de ontwikkeling van larven Nodig voor de ontwikkeling van winterbijen Bijengezondheid NBV

Zorg voor gevarieerd stuifmeel Niet elke plant bevat dezelfde stoffen Stuifmeel moet juist van veel verschillende planten afkomstig zijn Gebrek aan stuifmeel oorzaak zwakke volken Geen stuifmeel, geen winterbijen, geen volken Bijengezondheid NBV

Zwermen Natuurlijke methode van ziekte bestrijding In de natuur zwermen volken bij ernstige infectie Een zwerm neemt nauwelijks ziektekiemen en parasieten mee Deze blijven in het broednest achter Bijengezondheid NBV

Nadelen moderne imkerij Het broednest zit soms jarenlang op de zelfde ramen Raat wordt veel te lang gebruikt Ziektekiemen hopen zich op Broedziekten ontwikkelen zich Ramen en kastdelen uitwisselen met andere volken Reizen naar drachtvelden : contact met zieke volken Bijengezondheid NBV

Wij zijn verantwoordelijk De bijen zijn volledig van ons afhankelijk Wij bepalen hun leefomgeving Wij zorgen voor huisvesting Bijhouden van kennis is van groot belang Bijengezondheid NBV

De vakbekwame imker is in staat om afwijkingen te herkennen in het broednest op de bodemlade buiten de kast Bijengezondheid NBV

De vakbekwame imker Blijft zichzelf ontwikkelen door : Het volgen van lezingen Studiedagen bezoeken Verenigingsavonden bijwonen Bijengezondheid NBV

Voorkomen beter dan genezen De natuurlijke afweer tegen infectie Wat kan de imker doen om de infectiedruk laag te houden Verspreiding van zieken Hygiëne in de stal Het vervangen van ramen Hoe te handelen met een duidelijk ziek volk Ontsmetten Geïntegreerde varroabestrijding Bijengezondheid NBV

De natuurlijke afweer tegen infecties Fysieke barrières Het bijenlichaam De proventriculus Propolis verzamelen Bijengezondheid NBV

De natuurlijke afweer tegen infecties Hoge suikerconcentratie Bijenbrood Broedtrekken Gedragsaanpassing Bijengezondheid NBV

Wat kan de imker doen ? Evenwicht in de kast respecteren Sterke volken telen, zwakke opruimen Raten vernieuwen Gevarieerd stuifmeel aanbieden Bijengezondheid NBV

Wat kan de imker doen ? Zorgen voor schoon drinkwater Materialen ontsmetten Besmetting voorkomen De kasten en stal schoon houden Bijengezondheid NBV

Hoe verspreiden zich ziekten ? Voeren besmet stuifmeel of honing Invoer jonge koningin met bijen Vervliegen, zwermen, varroamijt, wasmot Imker, handschoenen, kleding, schoeisel Bijengezondheid NBV

Hoe verspreiden zich ziekten ? Contact imkers onderling Uitwisselen besmet materiaal Aanschaf gebruikte bijenkasten Gebruikt materiaal niet te reinigen Bijengezondheid NBV

Hygiëne in de stal Ruim alles direct op Bouw een ratentoren en ontsmet met ijsazijn Kasten schoonmaken, uitboenen en afvlamen Vernietig materiaal dat opgeruimd moet worden Bijengezondheid NBV

Raat vernieuwen Was het advies jaarlijks 33% te vervangen Het advies is nu jaarlijks 50% te vervangen Sommigen vervangen jaarlijks al 100% Bijengezondheid NBV

Raat vernieuwen Volken gedijen beter op nieuwe raat Je verlaagt de infectiedruk enorm Een natuurlijke manier van imkeren Bijengezondheid NBV

Deze investeringen Betalen zichzelf terug, door gezondere volken meer plezier aan het imkeren een hogere opbrengst aan honing en was Bijengezondheid NBV

Hoe behandel je een ziek volk De grootste deel van de infectie zit in het broed Verwijder besmette ramen Hang schone ramen of kunstraat in Zet desnoods een heel volk op kunstraat Eventueel samen met een varroabestrijding Bijengezondheid NBV

Ontsmetten IJsazijn Heet sodawater Flamberen Bijengezondheid NBV

IJsazijn Maak een toren van kamers met ramen Gebruik 50 ml ijsazijn ( 60 % ) per kamer Toepassen bij temperatuur boven 15oC Kamers en ramen voor gebruik goed luchten Bijengezondheid NBV

Heet sodawater Kasten met de beitel eerst schoon schrapen Gebruik 60 gram soda per liter heet water Kasten boenen en daarna afspoelen De ziektekiemen verdwijnen in afvoerput Bijengezondheid NBV

Flamberen Een klusbrander hoort in de stal Materiaal direct voor gebruik flamberen Ziektekiemen en ongedierte verdwijnen Bijengezondheid NBV

Geïntegreerde varroabestrijding Darrenraat verwijderen in het voorjaar Varroabestrijding in de zomer Oxaalzuur toepassen in de winter Bijengezondheid NBV

Pauze Bijengezondheid NBV

Het herkennen van ziekten Gezond broed De ontwikkeling in het voorjaar Observatie Ziekte beelden Overzicht ziekten en plagen Bijengezondheid NBV

Gezond broed Bijengezondheid NBV

Gezond broed Mooi aaneen gesloten broed Weinig open cellen tussen het gesloten broed Deksels droog en enigszins bolvormig Larven zijn parelwit van kleur Larven liggen in de karakteristieke C-vorm Bijengezondheid NBV

Gezond broed Bijengezondheid NBV

De ontwikkeling in het voorjaar Is goed te volgen op de bodemlade In de winter 5 straten bezet Doorzichtige wasplaatjes en veel stuifmeel Na een paar weken mooi weer 9 straten bezet Volken die achterblijven kunnen ziek zijn Bijengezondheid NBV

Ontwikkeling gezond volk In de winter : een vijftal ramen bezet Een paar weken mooi weer :10 ramen bezet Eind april : 20 ramen bezet, 12 ramen broed Eind mei : de bijen puilen de kast uit Bijengezondheid NBV

Herkennen van bijenziekten Op afstand van de kast Voor de kast Op de bodemlade In het broednest Bijengezondheid NBV

Op afstand van de kast Vliegen de bijen massaal Brengen ze veel stuifmeel naar binnen Vliegen de bijen te vroeg of te lang door Vliegen de bijen bij te koud weer Bijengezondheid NBV

Voorzijde kast en op de grond Vuil op de vliegplank of tegen de wand Dode bijen of mummies Hangen veel bijen voor de kast Krabbelaars voor de kast Bijengezondheid NBV

Voordeel van de bodemlade Je hoeft de kast niet steeds te openen Van de bodemlade is veel af te lezen De ontwikkeling van het volk is goed volgen Vooral in de koude periode is de bodemlade een uitstekend middel om het volk te controleren Bijengezondheid NBV

Lezen van de bodemlade Hoe groot is het broednest Veel stuifmeel op de bodem Doorzichtige wasplaatjes of bolle deksels Varroamijten of andere dieren Bijengezondheid NBV

De volwassen bijen Hoe reageert het volk op aanraken kast Bruist het kort op en wordt weer stil ? Beschadigde of misvormde vleugels Veel donkere glimmende bijen Bijengezondheid NBV

Afwijkingen in het broednest Onregelmatig of gaten patroon Uitpuilende bolle deksels Dode larven of verdroogde resten Deksels met gaten of stinkend broed Bijengezondheid NBV

Hoe stel je de juiste diagnose Bij een ziekte behoren bepaalde symptomen Sommige symptomen komen bij meerdere ziekten voor Een diagnose is niet altijd eenvoudig te stellen Vaak is aanvullend laboratoriumonderzoek nodig Raadpleeg de overzichtstabellen van ziektebeelden en ziekten Raadpleeg bij twijfel de bijengezondheidscoördinator Bijengezondheid NBV Cursus bijengezondheid : Deel 1

Overzichtstabel ziektebeelden Kolom 2 : Plaats waarneming Kolom 3 : Verschijnsel Kolom 4 : Mogelijke ziekte Kolom 5 : Aanvulling Bijengezondheid NBV

Bijengezondheid NBV Overzichtstabel ziektebeelden No Waar Verschijnsel Mogelijke ziekte of plaag Aanvulling 1 Voor de kast of op de bodem Dode bijen Niet eenvoudig te bepalen Aanvullend onderzoek nodig 2 Voor de kast Krabbelaars Virusinfectie Nosema Tracheeën mijt ½ kg bijen voor de kast 3 Vliegplank en voorwand Ontlasting Roer Bruine vlekken Druppelvormige vlekken Amoebe Gele kleur Meiziekte Pasta achtig 4 Vliegplank en op de grond Stukjes was en raat Roverij Bijen vluchten bij openen kast 5 Witte of gekleurde mummies kalkbroed Wit of grijs/zwart Steenbroed Groengeel, grijs of zwart 6 Bodemlade Bruine ovale mijten varroabesmetting 7 In de kast Besmeurde raten Smerige celranden Gele ontlasting 8 In het broed Dode larven Kakbroed Zakbroed Zak gevuld met vloeistof Amerikaans vuilbroed Trekt slijmachtige draad Europees vuilbroed Onnatuurlijke houding Bijengezondheid NBV

Bijengezondheid NBV Overzichtstabel ziektebeelden 9 In het broed Open cellen tussen gesloten broed Inteelt Hagelschot AVB en EVB 10 Onregelmatig broednest AVB Gronderige leemachtige geur EVB Geur van rottend materiaal Virusinfectie Verhouding bijen/broed fout 11 Celdeksels Ingezonken 12 Kleine gaatjes Kalkbroed Karakteristieke vormen 13 Celdeksel Bolle deksels Bultbroed Dar in werkstercel 14 Cellen Meerdere eieren Leggende werkster Wordt bultbroed 15 Bruine mijten Varroa Bruine ovale vorm Tropilaelaps Kleiner dan varroa 16 Witte kristallen ontlasting 17 Dode bijen Honger Met de kop naar binnen 18 Raten Tunnels van wit spinsel Wasmot Bijengezondheid NBV

Bijengezondheid NBV Overzichtstabel ziektebeelden 19 Raten en spleten Witte lange larven Wasmot Maken spinsel Kleine kastkever Laten slijmspoor achter 20 Op de ramen Zwarte kevertjes 21 Roodbruine ovale mijten Tropilaelaps Mijten rennen over de raat 22 Op de bijen Kleine mijten of luizen Varroa Bruine ovale vorm Tropilealaps Kleiner dan varroa Bijenluis Kop, borst en staartstuk 23 Volwassen bijen Misvormde vleugels DWV 24 Volk als geheel Trage ontwikkeling Niet eenvoudig te bepalen Aanvullend onderzoek nodig Bijengezondheid NBV

Bijengezondheid NBV Overzichtstabel bijenziekten No Naam Soort Bijbehorende ziektebeelden 1 Kalkbroed schimmel - wit/gele of groen/grijze mummies - mummies los in de cellen of de bodem, op de vliegplank of voor de kast op de grond 2 Steenbroed - wit/grijze of lichtgroen/bruine mummies mummies zitten vast in de cellen 3 AVB bacterie - draden trekkend - lege cellen, ingevallen deksels, gaatjes in de deksels - raten hebben bruin beige kleur en hebben gronderige leemachtige geur - ingedroogde korst zit vast in de cel 4 EVB bacteriën - niet draden trekkend - larven zijn verkleurd en liggen gedraaid in de cel. Zurige geur of zweetvoetengeur - soms verzegeld broed met ingezakte celdeksels of met gaatjes - ingedroogde korst ligt los in de cel 5 Zakbroed virus - streklarf kleurt eerst bruin/zwart - de kop knikt voorover larve lijkt net een met vloeistof gevuld blaasje 6 DWV gekreukelde of nauwelijks ontwikkelde vleugels. 7 APV broedafwijkingen lijkend op EVB verschijnselen 8 Overige virussen - krabbelende, lusteloze bijen, soms met trillende vleugels - broedafwijkingen, hagelschot, afwijkende larven en verzegeld broed - haarverlies en zwartkleuring van de volwassen bijen - volken ontwikkelen zich niet goed Bijengezondheid NBV

Bijengezondheid NBV Overzichtstabel bijenziekten 9 Nosema eencellige - ontlasting op de onbezette raten en bij vlieggat of vliegplank - te weinig bijen in verhouding tot het broednest - trage voorjaarsontwikkeling 10 Amoebe - hetzelfde als nosema. Microscoop onderzoek nodig. 11 Roer verstopping - besmeurde raten en vliegplank 12 Meiziekte - schudden met hun achterlijf om tot ontlasting te komen 13 Hagelschot moer - opvallend veel broedloze cellen 14 Bultbroed - onregelmatig broednest met bolle deksels 15 Varroa mijt - mijten op de varroa-bodem 16 Acarapis - ½ kg bijen krabbelen voor de kast na de eerste reinigingsvlucht - volken ontwikkelen zich slecht. Weinig vliegactiviteit 17 Tropilaelaps - mijten in het volk 18 Bijenluis vlieg - vooral op de kop van de koningin 19 Wasmot Mot - lange tunnels met spinsels in de raten Bijengezondheid NBV

Residuen in de honing Honing is een natuurzuiver product Daar horen geen vreemde stoffen Geneesmiddelen en bestrijdingsmiddelen in de honing zijn uit den boze Bijengezondheid NBV

De imker is verantwoordelijk voor Residuen van geneesmiddelen Residuen van bestrijdingsmiddelen Residuen van houtbeschermingsmiddelen Bijengezondheid NBV

De bijen brengen zelf in de kast Zware metalen Pesticiden Pathogene bacteriën Pollen van genetisch gemodificeerde planten Radioactief materiaal Bijengezondheid NBV

Residuen in de was Ook in de was blijven resten achter Sommige stoffen breken niet af Daardoor wordt de concentratie steeds hoger Dit kan schadelijk vormen aannemen voor de bij Hierdoor wordt ook de varroamijt resistent Bijengezondheid NBV

Natuurzuivere honing Graag presenteren wij ons als een producent van een natuurzuiver product Dat moeten wij dan ook waarmaken ! Bijengezondheid NBV

Bijengezondheid NBV

Einde les 1 Vragen of opmerkingen ? Bijengezondheid NBV